Diş Çürükleri Neden Oluşur?

Diş çürükleri hemen herkesin hayatında en az bir kere karşılaştığı bir problemdir. Kimi zaman hastalar erkenden fark eder ve diş hekimi tarafından basit bir dolgu tedavisi yapılır. Kimi zaman da küçük diş çürükleri ağrı veya hassasiyet yaratmadığı için hasta farketmez ve zaman içinde bu diş çürüğü büyür. Sonuçta çürük dişin sinirlerinin bulunduğu pulpa odasına ulaşır ve hastaya şiddetli ağrı ve hassasiyet problemleri yaşatır. Bazen de hasta birden dişim kırıldı diyerek gelir ve kırılan dişin aslında çürüdüğü için kırıldığını görürüz. Müdahele edilmeyen çürükler, bakteri kaynaklı olduğu için tıpkı bir nezle grip hastalığı gibi diğer dişlere de yayılır. Peki bu kadar yaygın bir şekilde görülen ve birçoğumuzun yaşadığı bu sağlık problemi neden kaynaklanır biliyor muyuz?

Diş çürüğü özet olarak dişin minerallerden oluşan inorganik bileşenlerinin çürük yapıcı bakteriler tarafından tahribatı sonucu dişte bir kavite (oyuk) oluşmasıdır. Çürük oluşması genetik, beslenme, ağız hijyeni, dişlerdeki yapısal bozukluklar, tükürük miktarı ve kalitesi, ağız içindeki asidite, ve ağız içinde çürük yapıcı bakterilerin miktarı gibi birçok faktöre bağlı bir süreçtir. Yani dişler olağandışı durumlar haricinde bir günde çürümez, genelde birkaç aylık bir süreç halinde gelişir ve hastanın bunu farketmesi bazen çok uzun zaman alabilmektedir. Hastalar sıklıkla dişlerini her gün fırçalamalarına rağmen dişlerinin çürümesinden ve dişlerinde hiçbir sorun yokken kocaman çürük oluşmasından şikayet ederler. Bu sorulara cevap verebilmek için önce dişler nasıl çürüyor anlamamız lazım.

Ağzımızda milyarlarca bakteri yaşamaktadır. Lafın gelişi binbir çeşit olan bu bakterilerden sadece küçük bir kısmı aslında diş çürüğüne sebep olan (yani karyojen) bakterilerdir. Bu bakteriler dişlerimizin üzerine plak oluşturarak tutunur. Eğer biz dişlerimizi fırçalamazsak bu plak gittikçe kalınlaşır ve içerisinde yaşayan bakteri türü ve sayısı katlanarak artar. İlk olarak ağız hijyeni burada devreye girmektedir. Dişlerimizi doğru zamanda doğru teknikle fırçalamak ve dişipi kullanarak arayüzeyleri temizlemek diş çürüğünü engelleyen en önemli adımdır.

Dişlere tutunan bu bakteriler tıpkı bizler gibi besinlerden enerji üretir ve günlük hayatlarında bu enerjiyi kullanırlar. İlkokulda anlatılır ya hani; şekerin sindirimi ağızda başlar diye… İşte maalesef ağzımızda sindirilen şeker bu zararlı bakteriler için muazzam bir enerji kaynağıdır. Kendileri sindirmelerine gerek kalmadan hazır sindirilmiş şekeri çok kolay şekilde tüketirler ve üremek gibi metabolik aktivitelerinde enerji kaynağı olarak kullanırlar. İşte bu noktada beslenme devreye girer. Şeker içeriği ne kadar yüksek besinler tüketirsek zararlı bakterilerin ekmeğine de o kadar yağ sürmüş oluruz. Bu yüzden özellikle gazlı içecekler, meyve suları, patates cipsleri, abur cuburlar, tatlılar, bol şekerli çay kahve gibi bizim çürük yapıcı (karyojen) diye tanımladığımız gıdalardan mümkün olduğunca uzak durmak gerekir. Hem yüksek miktarda şeker tüketimi sadece dişlere değil, vücudun geneline oldukça zararlıdır. Özellikle çocukları bu beslenme alışkanlığından korumak gerekir.

Hazır sindirilmiş şekeri alıp kullanan bu bakteriler, bütün canlılar gibi atık üretirler ve bu atığı ortama boşaltırlar. Bakterilerin ortama saldıkları bu atıklar asit özelliktedir. Hani tatlı birşeyler tükettiğimizde birkaç dakika içinde ağzımızda ekşi bir tat oluşur ya, işte bu asitten kaynaklanır ve ağzımızda asidik bir ortam oluştuğunu bize haber verir. İşte bu asit ağız ortamından uzaklaştırılmazsa dişlerin inorganik bileşenlerini zaman içinde yavaş yavaş eritir ve çürüğe neden olur. Temizlemediğiniz diş plakları da içindeki milyonlarca bakterinin oluşturduğu asiti direk diş yüzeyine aktarır. Dişlerin bu asit ataklarına karşı genetik ve yapısal olarak sağlamlığı, tükürüğün asiti etkisiz hale getirmedeki yeterliliği, asit üreten karyojen bakterilerin sayısı ve türleri bu noktada çürük sürecini etkileyen faktörlerdir.

Elbette genetiğimizi, diş yapımızı ve tükürüğümüzü değiştirmemiz mümkün olmayabilir ama verdiğim bilgilerden anlaşılacağı gibi diş çürüğünü engellemek tamamen sizin elinizdedir. Ağız hijyenine ve sağlıklı beslenmeye özen göstererek diş çürüğünü hayatınızdan tamamen çıkarabilirsiniz. Ayrıca ağzınızda ekşi tat oluştuğunda ağzınızı hemen suyla çalkalamanız gibi basit bir hareket bile asidik ortamın etkilerini azaltmanıza yardımcı olabilir. Bunun dışında hekiminizden flor uygulaması gibi dişlerinizi çürümeye karşı koruyucu uygulamalar konusunda bilgi alabilirsiniz. Son olarak makaleyi sonuna kadar okuyan meraklılara ödül olarak bir tüyo vereyim. Yemekten sonra yiyeceğiniz bir dilim kaşar peyniri, yemek sonrası ağzınızda asidik bir ortam oluşmasını büyük ölçüde engelleyecektir. Okuduğunuz için teşekkürler.