Diyabetik Ayak

Diyabet hastalığı (Şeker Hastalığı), kan şekerinin yüksekliği ile seyreden, yaşam boyu süren bir hastalıktır. Kan şekeri düzeyi kontrol altına alınamayan diyabetik hastalarda ilerleyen dönemde retinopati (görme bozuklukları), nefropati (böbrek fonksiyon bozuklukları), angiopati (damar tıkanıkları) ve nöropati (sinir harabiyetleri) gibi komplikasyonlar görülebilmektedir. Diyabetik ayak; diyabetin uzun dönemde sebep olduğu ayak damarlarında tıkanıklık ve ayak sinir uçlarında hasara bağlı gelişen diyabetle ilişkili ciddi bir komplikasyondur. Diyabet hastalarının yaklaşık %15’i diyabetle ilişkili ayak yarasına yakalanmaktadırlar ve ayağında yara açılmış olan diyabetik hastaların yaklaşık % 10’u parmak ya da ayaklarını kaybetmektedirler. Eğer bir diyabetik hastada ayak yarası oluşmuşsa bu durum şeker hastalığının ileri evrede olduğunun göstergesidir. Bu nedenle şeker hastalarının düzenli ayak bakımı yapmaları ve küçükte olsa bir yara oluşmuşsa vakit geçirmeden diyabetik ayak yaralarıyla ilgilenen bir hekime başvurmaları gerekmektedir.

Diyabetik Ayak Yaralarından Korunmak İçin Şeker Hastaları Neler Yapmalıdırlar?

Diyabeti bulunan hastaların ayaklarında yara oluşmaması için kan şekerinin kontrol altına alınması, sigaradan uzak yaşamaları, ayaklarına uymayan ayakkabıları giymemeleri, çıplak ayakla dolaşmamaları, düzenli ayak bakımı yapmaları gerekmektedir. Bu önerilere uymayan hastalarda ek olarak damar tıkanıklığı veya sinir hasarı varsa diyabetik ayak hastalığına yakalanma riskleri çok artmaktadır.

Diyabetik Ayakta Tedavi Nasıl Yapılır?

Diyabetik ayak yarası bulunan hastaların tedavisinde birçok branş hekiminin bulunduğu multdisipliner bir yaklaşım en doğru olanıdır. Sıklıkla tedaviye Plastik ve rekonstrüktif cerrahi, ortopedi, enfeksiyon hastalıkları, dahiliye, endokrinoloji, damar cerrahi ve girişimsel radyoloji branşlarından bir ya da bir kaçı müdahil olurlar. Kan şekeri 150’ nin üzerinde bulunan hastalarda yara iyileşmesi bozulduğu için bu hastalarda tedaviye önce kan şekerini kontrol altına almakla başlanır. Yara iyileşmesini bozan bir başka faktör de yaraya yeterince kan akımının ulaşmamasıdır. Bu nedenle hastaların ayaklarına kan akımını sağlayan atardamarların tıkanık olup olmadığını tespit etmek gerekir. Bunun için hastalara doopler USG, angiografi ya da MR angio gibi tetkiklerden uygun olanları yapılır. Eğer bu hastaların ayak damarlarında tıkanıklık varsa bunları açmaya yönelik işlemleri yapmak gerekir.

Tüm bunlarla beraber hastaların yaralarına yönelik uygulamalar da eş zamanlı yapılmaya başlanmalıdır. Hastaların yaralarının derecesine göre yapılacak işlemler değişir. Enfeksiyon bulgularının olmadığı, cilt altı dokulara ilerlememiş ve sadece cildi etkileyen yaralar, uygun pansumanlarla tedavi edilir. Üzerine enfeksiyonun eklendiği kas, tendon ve kemiklere kadar ilerlemiş yaralarda en uygun antibiyoterapinin yanında yaralarının sıklıkla yıkanması gerekir. Aynı zamanda bu hastalarda geleneksel pansuman uygulamaları yerine yeni kuşak pansuman malzemelerini kullanmak gerekebilir.
 

Diyabetik Ayak Cerrahi Tedaviye Hazırlık Nasıl Yapılır?

Ölü dokuların bulunduğu hastalarda bu dokuların temizlenmesi işlemi yapılır. Bazen bu işlem birkaç kez tekrarlanır. Pansuman uygulamaları ile iyileşmenin mümkün olmadığı derin ve geniş yaraların kapatılması için ameliyat gereklidir. Ameliyat planlanan yaraların ameliyata hazırlanması sırasında vakumlu yara bakım sistemlerinden sıklıkla faydalanılır. Aralıklı vakum ve yıkamalar yaparak yarayı temizleyen bu sistemler hastalara 2-3 gün arayla 2-3 kez uygulanır. Bazen uygulama sayısını arttırmak gerekebilir.

Diyabetik Yaraları Kapatmak İçin Uygulanabilecek Cerrahi Teknikler Nelerdir?

Ameliyata hazır hale gelen diyabetik yaraların kapatılması için uygulanacak cerrahi tekniğe yaranın genişliği ve derinliğine göre karar verilir. Yara kemiğe kadar ulaşmamışsa lokal deri flebi (deri kaydırma ameliyatı) ya da deri greftleri (deri yaması ameliyatı) uygulamak gerekir. Ancak kemiğe kadar ulaşan yaraların kapatılması için daha uzun zaman alan daha büyük ameliyatlara gerek vardır. Ayak kemiklerinin etkilendiği diyabetik hastalar ayaklarını kaybetme riskiyle karşı karşıyadırlar. Bu hastalar için vücudun başka bölgesinden mikrocerrahi kullanılarak kas ve deri transferi yapmak gerekir. Mikrocerrahi; çıplak gözle dikilmesi imkansız olan damar ve sinirlerin mikroskop kullanılarak dikilmesini sağlayan bir cerrahi tekniktir. Mikrocerrahi uygulamaları için özel cerrahi ekipman ve deneyimli cerrah gerekir. Kemiklere kadar ulaşmış derin ve geniş yarası bulunan diyabetik hastalarda sırttan ya da uyluktan alınan bir kas, mikrocerrahi ile ayak bölgesine nakledilir. Bu transfer öncesinde kas dokusunun nakledileceği ayağın atar damarlarının sağlıklı olduğunun tespit edilmesi için ameliyat öncesinde doopler veya anjiografi yapılır. Mikrocerrahi ile transfer edilen kas dokusunun, enfeksiyonu yenme ve altta bulunan kemiği besleme kabiliyeti oldukça fazladır. Diyabete bağlı ayak yarası nedeniyle ayağı kesilmesi noktasına gelmiş birçok hastada mikrocerrahi ile kas transferi yapmak ayağı kurtarmak için en etkili seçenektir.

Diyabete Bağlı Ayak Yarası Bulunan Hastalarda Başka Tedavi Seçenekleri Var Mıdır?

Vakum ve diğer yeni nesil pansuman uygulamaları dışında Hiperbarik oksijen tedavisi, Ozon tedavisi, Büyüme hormonu uygulamaları, Kök hücre uygulamaları, hastalığın şiddetine ve ihtiyaca göre kullanılmaktadır.