Diz Protezi Ameliyatlarında Robotik Cerrahi

Diz kireçlenmesi nedir? Nasıl tedavi edilir?

Diz eklemi vücudun çok yük taşıyan eklemlerinden biridir. Diz eklemi 3 kemiğin (femur, tibia, patella) belirli kısımlarının birleşmesi ile oluşan kapalı bir boşluktur. Bu boşlukta hem diz ekleminin stabil bir şekilde hareket etmesini sağlayan hem de ekleme gelen yükün eşit dağılımını sağlayan yapılar bulunmaktadır. Bu eklem zamanla işlevini yerine getiremez ve diz eklemindeki kıkırdak yapılar zamanla yıpranır. Bu duruma ‘diz kireçlenmesi’ denir.

Diz kireçlenmesine; ileri yaş, ailevi yatkınlık, fazla kilo, aşırı yüklenmeler, düşme, geçirilmiş kaza ve tekrarlı cerrahi operasyonlar sebep olabilir. Eğer kireçlenme hafif seviyelerdeyse birtakım ameliyatsız yöntemlere başvurulur. Ancak ileri seviyeye ulaşmışsa, kıkırdaklar tamamen yok olmuşsa, hastanın hayat konforu ciddi anlamda düşmüşse diz protezi ameliyatı gerekir.

Robotik cerrahi nedir?

Robotik cerrahi diye ifade edilen sistemin daha anlaşılır ifadesi “bilgisayar yardımlı cerrahi”dir. Bilgisayar yardımlı cerrahiler de kendi içinde iki guruba ayrılabilir: 

İlki cerrah ile hasta arasında bir robotik kol vardır, bunlara “aktif robotik sistemler” denir. Bu sistemlerden en bilineni ve karın içi ameliyatlarda kullanılanı “Da Vinci robotu” olup kollar delikler vasıtasıyla hastaya dahil olurken, cerrah kolları uzaktan yönetir. Diz ameliyatlarında kullanılan şekli ise Makoplasti olarak bilinen sitem olup, bu sistemde cerrah kemiği şekillendirme işlemini robotik kolu tutarak yapar. 

İkinci tip ise “pasif robotik sistemler” olup, arada bir robotik kol yoktur. Cerrahi sırasında kullanılan aletlerin üzerinde yansıtıcı toplar mevcuttur. Bu aletler kemik üzerine yerleştirildiğinde, ne kadar kemik kesileceği, hangi açıda kesim yapılacağı kameralar vasıtasıyla bilgisayara aktarılır. Cerrah kesim yapmadan önce hem kişisel tecrübesiyle hem de bilgisayar ekranından yaptığı işlemin doğruluğunu kontrol ve doğru kesim yapacağını görerek işlemi sürdürür.  Bu sisteme örnek ise, bizim de kullandığımız, “navigasyonlu robotik cerrahi” sistemidir. Bu yöntemi daha iyi anlatmak için cep telefonlarındaki navigasyon sistemlerinin çalışması örnek olarak verilebilir. Navigasyonda daha önceden telefonunuza tanımlanmış harita üzerinde gideceğiniz yeri işaretlersiniz. Uydular vasıtasıyla cep telefonunuz, yani sizin yolda yaptığınız hareketler takip edilir. Siz ekrandan doğru yolda olup olmadığınızı takip edersiniz. Yoldan saparsanız ekranda bunu görebilir ve yolunuzu düzeltebilirsiniz. Robotik navigasyonlu sistemde buna benzer prensiblerle çalışır ve cerrahın hareketlerini izler. 

Robotik cerrahide ameliyatı robot mu yapıyor?

Robotik cerrahide en çok merak edilen konulardan biri de ameliyatı cihazın mı yoksa cerrahın mı yaptığıdır. Hangi robotik cerrahi olursa olursun tüm kontrol cerrahın elinde olup, ameliyatı cerrah yapar. Sistemin en önemli rolü cerraha hata yaptırmamasıdır. Yani bir başka deyişle ameliyatı cerrah yapar, robot ise cerrahın hata yapmasını önler.