Dondurma Teknikleri

Yumurta Dondurulması

Hastadan alınan olgun veya immatür yumurtalar dondurularak saklanabilir. Bu yöntemle gebelik elde edilmesi ne yazık ki çok başarılı değildir. Ancak son zamanlarda vitrifikasyon denilen yöntemle başarılı sonuçlar rapor edilmektedir. Özellikle kanser tedavisi görecek, ancak tedaviden önce yumurtlama uyarılması için yeterli zamanı olan hastalarda veya henüz partnerini bulmamış, anne olma yaşını ertelemek isteyen kadınlarda uygulanabilir.

Sperm Dondurulması (Sperm Freezing)

Erkekte testis kanseri varlığı ya da diğer organlarındaki tümör tedavileri nedeni ile erkeğin radyoterapi, kemoterapi görecek olması, tedavi sonrası erkekte kısırlık oluşturabilir. Bu nedenle yeteri kadar sperm örneği dondurulup saklanabilir. Bazen de kadına tüp bebek uygulaması yapıldığında erkeğin seyahat, iş veya psikolojik nedenlerle meni verememesi söz konusu olduğunda önceden sperm dondurularak tedbir alınır. Sperm yumurta ve embriyonun aksine dondurma ve çözme işleminden çok az etkilenir. Taze sperm ile nerede ise aynı başarı oranına sahiptir.

Embriyo Dondurulması (Embriyo Cryopreservation)

Transfer için gerekli olan sayıdan daha fazla ve iyi kalitede embriyo elde edilmesi durumunda bu embriyolar dondurularak saklanabilir. Dondurma-çözme işlemi sırasında bazı embriyolar yaşamlarını sürdüremez. Bu yöntemle gebelik oranı nerede ise taze embriyo transferi oranına yaklaşmıştır.

Embriyo dondurma işlemi, tüpbebek merkezlerinde yaklaşık 20 yıldır uygulanmakta olup başarısı kanıtlanmış bir yöntemdir. Bu işlem merkezimizde de başarı ile uygulanmaktadır. Özellikle yumurta sayısı fazla olan olgularda elde edilen embriyoların uygun sayıdaki kısmının dondurularak saklanması, gebelik elde edilememesi durumunda hastayı dondurma işleminin yapıldığı aşamaya kadar uygulanan tüm işlemlerin yükünden kurtardığı gibi eğer gebelik elde edilmişse ikinci bir çocuk istemi için yine kolaylıkla uygulanılabilirliği açısından son derece faydalıdır.

Embriyo dondurma işlemi, embriyo gelişiminin her aşamasında uygulanabilir. Döllenmenin görüldüğü ilk gün olan embriyolarda ve şekilsel farklılaşmanın gerçekleştiği ve artık embriyoya blastokist adını verdiğimiz 5. gün embriyolarında uygulanması teknik olarak daha iyi sonuçlar vermektedir.

Embriyo dondurma tekniği ile ilgili olarak kısaca bilgi vermek gerekirse, embriyolar gelişimsel aşamalarına uygun olarak özel olarak hazırlanmış donmaya karşı koruyucu solüsyonlar ile muamele edilir ve bilgisayar kontrollü özel bir cihaz içerisinde sıcaklık ortalama -80°C'ye kadar düşürülerek dondurulmaktadır. Embriyolar -196°C lik bir iç ortamı olan tanklarda size özel olarak ayrılmış ve etiketlendirilmiş bölmelerde saklanmaktadır. Bu sıcaklıkta hiçbir biyolojik aktivite meydana gelemeyeceğinden embriyoların canlılığı yok olmadan hasta çözülmelerini istediği zamana kadar saklanabilmektedir. Ancak embriyo dondurma işlemi sırasında oluşabilen travma sonucu dondurulan embriyoların yaklaşık %20 sinde çözülme sonrası canlılık kaybı görülebilmektedir. Canlılığı devam eden embriyoların her birinin implantasyon (embriyonun rahim duvarına tutunması) oranı, taze transfer edilen embriyolara göre üçte bir azalmaktadır. Ancak bu kesin bir yargı değildir. İlerleyen teknolojik gelişmeler embriyoların dondurma işleminden etkilenmesini oldukça aza indirmektedir.

Dondurularak saklanan embriyoların çiftin karar verdiği sürece saklanmasında teknik olarak bir sakınca yoktur. Her ne kadar uygun saklama süresinin 3-5 yıl olduğu teknik olarak belirtilse de daha uzun süre saklanmış olan embriyoların transfer sonrası rapor edilen gebelikler bu embriyoların güvenli bir şekilde saklandığında uzun süreler dayanabildiğinin bir göstergesidir. Ancak çiftlerin her yıl saklama sözleşmesini yenilediği bu sistemde, embriyoların saklama sürecinin devam etmesi, çözülerek transfer edilmesi, çözülerek imha edilmesi ya da çözülerek tıbbi bir araştırma için kullanılması yönünde karar verilebilir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı ÜYTE merkezlerine ait yönetmelikte embriyo saklama süresi 5 yıl olarak uzatılmıştır.

Dondurma kayıtları diğer bütün tıbbi işlemlerin prosedürlerinde olduğu gibi sıkı bir güvenlik ile kliniğimizde muhafaza edilmektedir. Kayıtlar bilgisayar ortamında sadece şifre ile yetkili kişiler tarafından ulaşılabilen dosyalarda tutulmaktadır. Bu dosyaların her gün 5 ayrı kayıt ortamına yedeklemesi otomatik olarak yapılmakta, bu kayıtların iki adeti ise yangın ve bilgisayarların çalınma tehlikesine karşı klinik dışında tutulmaktadır.

Testis Biopsi Materyali Dondurulması

Testisden alınan biopsi materyalinde sperm hücresi bulunduğunda tüm testis dokusu -196 derecede dondurulup saklanabilir.

Yumurtalık Dokusu Dondurulması

Genç kadınlarda kemoterapi almadan önce tedavi sonrasında çocuk sahibi olabilme amaci ile yumurtalıklarının korteks kısmından alınan biopsi materyalinin -196 derecede saklanarak korunma yöntemidir. Bu yöntem basın ve bilim dünyasında heyecan uyandırmıştır. Ancak ne yazık ki bu yöntemle henüz hiç gebelik oluşturulamamıştır.

Vitrifikasyon Yöntemi

Biyolojik ortamdaki suyun ileri derecede hızlı sogutularak keskin kristal oluşmasına izin vermeden yapılan aniden suyun adeta camsı bir katılık haline geçtiği soğutma işlemidir. Amaç hücre içi buz kristal olmadan hücreyi tamamen yüksek soğutmaya getirmektir.Kryoprotektan olarak en çok DMSO ve etilen glikol kullanılır.

Dondurulan embriyolar saklama kaplarına yerleştirilip isim ve numaralar kayıt edildikten sonra örnekler doğrudan doğruya sıvı azot içine konur.

Günümüzde bilgisayarlı yavaş dondurma tekniğine göre başarı oranının daha yüksek olması ve her evredeki embriyoya rahat uygulanması nedeni ile bu yöntem giderek daha yoğun kullanılmaktadır. Tüp Bebek Merkezimizde bu metod kullanılmaktadır.