Doruk (Zirve) Deneyimler

Maslow’un “kişisel cennete ziyaret” olarak tanımladığı (Burger, 2006, s.439) doruk deneyimler ancak psikolojik bakımdan olgunlaşmış, kendinden beklediklerini ve toplumun onlardan beklediklerini gerçekleştirmiş, ilgi, sevgi, başarı ve emniyet gibi temel ihtiyaçlarını tatmin etmiş, herhangi bir eksiklik duygusu taşımayan bireyler tarafından yaşanılan bir haldir. Bu da bir ihtiyaçtır. Ancak biyolojik, sosyal ve psikolojik ihtiyaçları tatmin olmuş bir bireyde doruk yaşantı ihtiyacı doğar (Arık, 1996, s.284). Bu deneyimi yaşayanlarda algı normal durumdan çok farklı bir şekilde yaşanmaktadır. Algılanan nesnenin adeta içine dalma, onunla bütünleşme söz konusudur. Kelimelerle ifade edilmesi güç bu bütünleşme, gerçeğe kavuşma, tam bir yeterlilik ve eksiksizlik, doğruya, iyiliğe, güzelliğe varma duyguları içine gömülmüştür (Arık, 1996, s.285). Evrenin içinde yeraldığı, onun bir parçasını oluşturduğu bu tür bir açık algıya sahip olmak kişide derin ve sarsıcı bir etki yaratır ve bu yaşantılar sonucu ortaya çıkan değerler yavaş yavaş kişinin yaşamına girmeye ve yaşama biçimini değiştirmeye başlar (Maslow, 1996, s.75; Arık, 1996, s.285). Maslow, “Özdeğerler” ya da “Öz’ün temel ve gerçek değerleri” olarak adlandırdığı bu değerleri şöyle sıralar (Maslow, 1996, s.80; 106-108)

1. Doğruluk
2. İyilik
3. Güzellik
4. Bütünlük -bir olmaya eğilim-
5. Kutuplaşmayı aşmışlık -kabullenme; karşıtların üstünde olma-
6. Canlılık -süreç; dinamik, akıcı-
7. Özgünlük -kendilik ve benzersizlik-
8. Mükemmellik -uygunluk, yerindelik-
9. Gerekirlik -kaçınılmazlık, olması gerektiği gibi olmak-
10. Tamamlanmışlık -Gestaltın daha fazla değişmemesi, doyum-
11. Adalet
12. Yalınlık -sadece gerekli olanlar-
13. Zenginlik -bütünlük, kapsayıcılık-
14. Çabasızlık -zorlamanın yoksunluğu-
15. Neşelilik
16. Kendine Yeterlik –kendin olmak-

Yorum

Rogers’ın danışan-merkezli psikoterapi yaklaşımı psikoloji üzerinde çok önemli etkiler bırakmıştır. Kişilik teorisi özellikle benliğin önemi üzerinde durması oldukça olumlu karşılanmıştır.

Eleştiriler Rogers’ın kendini gerçekleştirmeye yönelik doğuştan gelen potansiyelimiz ve bilinç altı güçlerin dışta tutularak öznel bilinç yaşantılarımız üzerine yaptığı vurgu hakkında açık olmayışına yöneltilmiştir.

Hem teoriyi hem de terapiyi destekleyen çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bugün teori ve terapinin klinik ortamlarda yaygın bir kullanımı vardır.