‘’DUKAN DİYETİ’’ KİTABININ AYRINTILI İNCELENMESİ

Beslenme ilk insanlardan günümüze her zaman insanoğlunun vazgeçilmez ihtiyacı olmuştur. Gittikçe gelişen ve değişen dünya yeni teknolojik gelişmeleri beraberinde getirmiştir. Teknolojideki gelişmelere pararel olarak sedanter yaşam artışı gözlenmiş ve ağırlık artışı, sağlıksız beslenme, düzensiz öğün anlayışı vb. birçok beslenme sorunu ortaya çıkmıştır. Vücutlarındaki olumsuz değişimler insanları beslenmeyle ilgili yeni yönelimlere itmiş ve son 50 yıllık dönemde popüler beslenme kitapları zaman zaman köşe taşı olmuştur. Genel olarak sorunu algılamak istemeyen insan, her zaman birkaç öneri ile sonuca götürmeyi slogan edinmiş Beslenme ve Diyet kitaplarına ilgi göstermiştir.
Bu yazımda Fransa’da yayınlanmış ve son 15 yıldır tüm dünyada yadsınamaz bir kitleye ulaşmış olan, son 3 yıl içinde ülkemizde en çok satılanlardan olan ‘’Dukan Diyeti’’ kitabının incelemesini paylaşacağım. Yazar kitapta genel olarak sıklıkla aynı konuyu tekrarladığından yinelediği yerleri almadım.
syf7=Önsöz yazısında ‘’En azından deneyelim.’’ cümlesi geçmektedir. Etik olarak bunun uygun olmadığını, herhangi bir diyetin bu anlayışla deney yapar gibi uygulamayacağını biliyoruz.
Syf9=Yazar bu sayfada son 2 paragrafta kendi ilk özeleştirisini çok güzel dile getiriyor. Son cümlede ‘’Beslenme biliminin hiçbir inceliği hakkında bilgim yoktu.’’ diyerek diyeti uygulamaya başladığı zaman aslında bilinçli olmadığını itiraf etmiş oluyor.
Syf10=İlk hastası ilk 5 günde 5 kilo, 20 günün sonunda ise yaklaşık 10 kilo veriyor. Ağırlık kaybının 4-6 kg/ay olduğu dönemde sağlıklı olduğunu diğer durumlarda geri alımı yada başka hastalıklara neden olabileceğini bilmekteyiz.
Syf11=Diyeti 4 evreden oluşan ve ‘’Atak Evresi’’ adını verdiği ilk evrede sadece hayvansal proteinlerle beslenmeyi serbest bırakan yazar tek taraflı beslenmenin vitamin-mineral, posa alımında sıkıntılara yol açtığını ifade ediyor. Ancak diyetin Atak Evresi değişmeden tek yönlü beslenme programına bir süre sonra sadece sebzeleri ekliyor.
Syf12=Hastalarına kuralcı yaklaşımlardan uzak durması gerektiğini söyleyen yazar, hayatlarının geri kalanında bu diyetin kurallarını uygulamalarını isteyerek kendiyle çelişiyor.
Syf15=İnsanları kalori sayacına bağlamak saçma olur cümlesiyle kaloriye dair öngörülerin yanlış olduğunu savunuyor. Yanlış olanın fazla kalorili besinleri fazlaca tüketmek olduğunu vurgulamıyor.
Syf17=Yazar farkında olmadan 2. özeleştirisini yapıyor. Son 50 yılda hit olmuş yaklaşık 210 tanesini incelediğini, bunların çok satılanlar tepesinden inmediğini, ancak tek taraflı beslenmeyle beraber çeşitli sorunları beraberinde getirdiğini ve tüm beslenme uzmanları tarafından sorgulanan diyet kitaplarının varlığını sorguluyor.
Syf19=Kitabında hiçbir yanlış yorum ve belirsizliğe yer olmadığını, uygulanabilirliğinin çok fazla olduğunu anlatıyor. Ancak yazımın birçok noktasında da belirttiğim gibi açıklanmayan hatalar ve yanlışlar çok fazla. Örneğin vejeteryanlar diyetinin protein içeren ilk aşamasında neler yapabilir? Bunun en başta cevabı verilmiyor.
Syf24=Diyetinin en serbest halinde 4. Evresinde 2 dilim ekmek, 1 porsiyon meyve, 1 porsiyon peynir, haftada 2 porsiyon karbonhidrat ve haftada 2 porsiyon ödül yemeği verdiğinden övünüyor. Ancak bunların miktarlarının vücut için yeterli olmadığını, sağlıklı olmadığını bilmekteyiz.
Syf25=Diyetinde her evrede mutlaka her gün yulaf kepeği yenmesini öneriyor. Kitabı okumadan önce sınırlı bilgi sahibi olduğum yulaf kepeğine baktığımda çok az yerde bulunduğunu, fiyatının yüksek olduğunu, internette sırf bu kitap için açılan sitelerde ticaretine başlandığını gördüm. Yulafın karbonhidrat içermesi, doygunluk hissi vermesi ve yüksek posa nedeniyle tüketimi ideal olsa da, buna eşdeğer besinleri söylememesi, yulafın tek çözüm olan besin gibi gösterilmesi kitaba bir diğer yanlışı katmaktadır.
Syf26=Dukan Diyetinin ilk aşamasında karbonhidrat tüketiminin yasak olduğunu vurguluyor. Karbonhidrat tüketiminin yararlarının fazlalığını bilmekteyiz.
Syf35=Protein içeren besinlerin 100 kalorisinin sindirilirken 30 kalorisinin yakıldığını, yağlarda 12 kalorisinin yakıldığını, karbonhidratlarda ise 7 kalorisinin yakıldığını ifade ediyor. Bu yanlış bir ifadedir. Normal olan ifade ise protein içeren besinlerin fazlalığının metabolizmayı hızlandırdığıdır. Yani biz 100 kalori olarak aldığımız proteini 100 kalori olarak yakıyoruz, sadece bunun akabinde her insanda farklı olmak üzere metabolizma hızımız ve harcadığımız kalori artıyor.
Syf36=Bu sayfada “Üç ana besin maddesinden yalnızca proteinler varlığımızı sürdürmemiz için vazgeçilmezdir.” cümlesi geçiyor. Bu tıp hekimi sıfatı dışındaki çok eğitimli olmayan bir insanın bile araştıracağı, sorgulayacağı bir cümledir. Eğitimimiz boyunca tüm besin öğelerinin katkılarının ve alınması gerektiğinin önemi bizlere anlatılmıştır.
Syf38=Diyetinin ilk aşamasında hayvansal proteinler tüketmenin, gut hastalarında ve ürik asit sorunu yaşayan hastalarda ne tür uygulanacağını değerlendirmeye katmamıştır.
Syf46=İnsan vücudunun ana bileşiminin 5 birim CHO, 3 birim yağ ve 2 birim protein diyetinin de buna paralel olması gerektiğini söylüyor. Ancak diyetine baktığımızda bu oranların protein lehine olduğunu görmekteyiz. Ayrıca diyetinin savunmasını hiç kabul edemeyeceğimiz: ’’Beslenmeyi en radikal şekilde düzenleyerek kalorilerin emilimini azaltmak, yalnızca tek tip besinin alınmasıyla olur.’’ cümlesi yazıyor.
Syf56=Günümüzde herkesin yaptığı genel bir yanlışı yazarımız da yapmış, kahve ve çayı su tüketimi içinde almıştır. 2,5 litre sıvı tüketimine kahve ve çayı olumlu olarak katmıştır. Kahve ve çayın vücuttan sıvı atımına neden olduğunu ifade etmemiştir. Light içecekleri sınırsız tutmuş ve bu içeceklerin sıvı tüketimine olumlu katkıda bulunduğunu söyleyerek bir başka hata yapmıştır.
Syf78=Beslenme ve Diyetetik kavramının geçtiği ilk ve tek sayfadır. Yazar burada uygun kongrelerin varlığından söz etmektedir.
Syf80=Tatlandırıcılarda sınırlama olmadığını ifade etmektedir. Ancak biz tatlandırıcı dozlarına kısıtlamalar getiririz. Vücut şişkinliklerine, böbrek harabiyetine, ishale vb. neden olabilmektedir.
Syf87=Hastaların sık sık hatta her saat başı tartılmalarını söylüyor. Burada diyetin uygulama alanından doğacak engellerin, psikolojik duraklamaların önemini göz ardı ederek sağlıksız bir öneride bulunuyor.
Syf99=Bilinen çoğu popüler diyet gibi ulaşımı zor ve pahalı olan ‘’Dijon hardalı, parafin yağı ’vb besinleri öneriyor.
Syf103=Bölgesel zayıflama ile ilgili doğru olmayan öneriler veriyor, bölgesel zayıflamanın tek yolunun egzersiz olduğunu ifade etmiyor. Beslenmeyle olabileceğini öneriyor.
Syf121=WHO’nun bile kabul etmiş olduğu ve kullanımı en pratik olarak ele alınan Beden Kütle İndeksi’nin gereksiz olduğunu, sadece teorikte uygulanabilir olduğunu ifade ediyor. Doğru kiloda ulaşılabilecek en mükemmel hesabın ‘’hastanın kendisini hissedeceği en iyi kilo’’ olarak tanımlayarak bilimsel dilin dışında göreceli bir hesaplama formülünden bahsediyor.
Syf122=“Sudan başka bir şey tüketilmeyen oruç, kaslarınız için bir felakettir.“ diyerek aslında karbonhidrat içermeyen kendi diyetinin de bir başka özeleştirisini yapıyor.
Syf125=Günde maksimum 1 porsiyon meyve tüketmek gerektiğini söylüyor. Meyvenin kan şekerini hemen yükselttiğinden bahsediyor. Vitamin kaynağı olduğunu, posa kaynağı olduğunu göz ardı ediyor. Bunu da “Aslında meyve doğal ve sağlıklı gıdalara bir örnek değildir.” diyerek hatalı bir cümle kurarak yapıyor.
Syf128=“Besinleri tartma taraftarı değilim.” diyerek güzel bir öneriye karşı yanlış başka bir yargıyı daha dile getiriyor.
Syf134=Diyetinin son aşamasında hayat boyu Perşembe günleri sadece hayvansal proteinlerin tüketimini isteyerek, kuralcı, sınırlayıcı ve zorlayıcı diyetine devam ediyor.
Syf154=Yaşam boyu her gün 3 yemek kaşığı yulaf kepeği tüketimi isteyerek, diyet uygulayan insanları kronik hasta gibi ele almakta ve sürekli övündüğü kuralsız diyetinin en büyük kuralını koyuyor.
Syf161=Beslenme uzmanlarının 600-900-1200 veya 1500 kcallik diyetler verdiğini söylüyor. Diyetisyenlerin her insanın gereksinimine bakarak vitamin-mineral eksikliğinin olmaması için minimum 1200 kcal diyet verdiklerini hesaba katmıyor.
Syf169=“Dengeli beslen”, “Günde 5 porsiyon meyve sebze tüket.”, “Az ye, fazla egzersiz yap.” gibi önerilerin çok faydalı olmadığını savunarak Dukan diyetine bir başka yanlışı ekliyor.
Syf219=Verilen bir haftalık Dukan Diyeti menüleri incelendiğinde normal diyet reçetelerine göre çok az besin içerdiği görülüyor. Bu diyetin kısa vadede kilo verdirmesinin ana sebebinin önemli görmediği kalori hesabı yapıldığında aslında az kalori içermesidir.
Syf233=Obezleri istemeden obezler, obezliğe eğilimler, ileri obezler gibi bilimsel olmayan bir sınıflamaya sokuyor.
Syf238=BKİ’niz 28 ise harekete geçin diyor. Yaşa göre ortalama BKİ’lerden ve bu BKİ değerleri aşıldığında aniden önlemler alınması gerektiğini anlatmıyor.
Syf240=Soğuk besinler ile ayrıca soğuk suda duş alarak zayıflanabileceğini savunuyor. Burada okuyana kadar benim bu konu hakkında bir fikrim yoktu. Ancak sonra birçok internet sitesinde araştırdığımda soğuk besilerin ya da soğuk bir duşun yaklaşık 10 kalori fazla yaktırdığı ifade ediliyor. Bu kalori değeride bildiğimiz üzere zayıflamamıza doğrudan etkili olamayacaktır.
Syf243=Yazar CHO içermeyen ilk diyet evresinde hastalarının spordan uzak durmaları gerektiğini söylüyor. Bir başka ifade ile kaslara gereken glikozun gidemeyeceğinin, yeterli glikoz alınmadığının özeleştirisini yaparken, ilk defa eklem ve kardiyovasküler hastalığı olmayan bir diyet programında spor önerilmiyor.
Syf255=Ergenlik çağındakilere ve çocuklara bu diyetin belli başlı yerlerini uygulayabileceklerini söyleyerek büyüme ve gelişme çağındaki morbid halde olmayan obez bireylere doğrudan diyet uygulanamayacağını göz ardı ediyor.