Dunning- Kruger Sendromu(Neyi Bildiğimden Emin Miyim?)

Dunning-Kruger sendromu bir konu ile ilgili bilgi sahibi olmayan kişilerin bilgi sahibi olmadıkları konu ile ilgili kendilerini üstün gördükleri, diğer taraftan ise bir konu ile ilgili bilgili, uzman kişilerin kendilerini oldukları konumdan daha aşağıda görmeleri yanılgısı olarak tanımlanmaktadır.

Bu teorinin ortaya çıkması Justin Kruger ve David Dunning, 2000 yaptıkları ve Nobel Psikoloji ödülü aldıkları bir çalışma sonrasında ortaya çıkmıştır. Justin Kruger ve David Dunning bu çalışmaya iten olay 1995 senesinde yüzüne limon sürerek görünmez olduğuna inanan 44 yaşındaki McArthur Wheeler isimli hırsızdır. Wheeler, limon suyunun “tuhaf” olarak ifade ettiği kimyası ile ilgili çok detaylı bilgilere sahip olduğu teziyle, suratına limon suyu sürerek iki bankayı soymaya kalkıştı. Tezine göre, limon suyu ile görünmez yazılar yazmasınısağlayan ilginç bir kimyası bulunmaktadır ve bunun sayesinde kendisi de suratına limon suyu sürdüğü için görünmez olabilecektir ve bankada bulunan kameralara görüntüleri yansımayacaktır. Bu düşünce ile bankaları soymaya karar veren Wheeler bankaları soymuştur ancak düşündüğü bir şekilde görünmez olmamıştır ve kameralar sorunsuz bir şekilde görüntülerini kaydetmiştir ve Wheeler soygunları yaptığı gün polis tarafından yakalanmıştır.

Bu konu ile alakalı olarak Kruger ve Dunning şunları ifade ettiler:

“Cahillerin/beceriksizlerin/yeteneksizlerin ölçüsüzlükleri kendileriyle ilgili algılarındaki hatalardan; yüksek bilgi düzeyine sahip, becerikli, yeteneklilerin ölçüsüzlüğü ise diğer insanlarla ilgili algılarındaki hatalardan kaynaklanmaktadır.”

Bu sendroma sahip bireylerin konu ilgili fazla bilgisi olmayan insanlar olduklarından dolayı kendi hatalarını ve yetersizliklerini fark edebilecek bilgi ve yeteneklere sahip olamazlar. Bu sebeple de nerede yanlış yaptıklarının farkına varamaz ve sahip oldukları yetenekleri abartabilmektedirler.

Dunning-Kruger etkisi, temelinde kişilerin bildiklerini, doğru yaptıklarını, kişilik özelliklerini ve alışkanlıkları gibi durumları doğru biçimde yorumlayamamaları yer almaktadır. Bu yorumlamalardaki yanılsama, bireyin bilgi ve yeteneklerini abartması veya var olandan daha düşük olarak yorumlaması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu sendrom kişisel yorumlandırmadaki poztif yanlılığa, yani aşırı güvene odaklanmaktadır.

Aşırı güven alan yazısında üç farklı şekilde ifade edilmektedir.

• Bunlardan ilki bireyin gerçek becerisini, başarısını ya da başarı şansını olduğundan fazla görmesidir.

• İkincisi kişinin kendisini diğer bireylerle kıyasladığında diğerlerinden daha iyi olduğu inancıdır.

•Üçüncü ise, kişinin bu inançlarının doğruluğuna dair net bir inancının olmadı ve bu inancın yanlış olabileceğine ihtimal vermemesi veya çok düşük bir ihtimal vermesidir.

Özetle, Dunning-Kruger Etkisi, belli bir iş veya uzmanlık alanı ile ilgili konularda azami süzeyde yetenek, uzmanlık ya da tecrübe sahibi bireylerin, o alandaki yetenek, uzmanlık ve tecrübelerini abartmaya yönelik eğilimleri ile ifade edilen bilişsel bir önyargıdır. Öte yandan da bir konu ile ilgili gerçek anlamda donanımlı, yetenekli ve bilgili uzman kişilerin kendilerini olduklarından daha aşağıda görmeleri yanılgısı olarak tanımlanmaktadır.

Uzm. Psk. Damla Kankaya SÜNTEROĞLU