Duygu

Kendinizi nasıl hissediyorsunuz sorusunu nasıl yanıtlardınız?

İlk olarak o an içinde olduğunuz ruh halini yansıtabilirsiniz. Hangi duyguyu hissettiğinizi söyleyebilirsiniz. İkinci olarak stresinizin düzeyini söylebilirsiniz. Üçüncüsü fiziksel ve ruhsal sağlığınızdan bahsedebilirsiniz. Bu yazıda deneyimlerimizin ve duygularımızın işlevlerini ele alarak duygularımızla etkileşimlerimizi keşfedeceğiz.

Duygularımız deneyimlerimizin mihenk taşıdır (Zimbardo ve Gerrig, 2012). Etkileşim halinde olduğumuz çevremizle ilişkimize zenginlik katar. Duygularımız sosyal ilişkilerimizi düzenler, davranışlarımıza yön verir, neyin önemli olduğuna karar vermemizi sağlar, yaşam koşullarına daha iyi uyum sağlamamıza yardımcı olur. Duygularımız yaşadığımız olaylara durumlara yanıt verdiğimiz fiziksel değişimlerimizin, hislerimizin, düşüncelerimizin ve davranışlarımızın karmaşık bir şeklidir. Duygularımız yüz ifadelerimize, ses tonumuza, beden dilimize yansır. Örneğin bir tehdit anında korkmamız veya beklenmeyen bir olay karşısında şaşırmamız öncelikle yüz ifadelerinde karşılık bulur. Bunun yanında dışardan farkedilmeyen kalp atış hızımız kan basıncımız vücut sıcaklığımız hormon düzeyimiz gibi etmenler de duygularımızın oluşumunda etkilidir. Örneğin hormonel değişikliklerimiz bazen bizi daha duygusal yapabilir. Bunlar duygularımızı oluşturan fiziksel değişimlerdir. Fiziksel değişimlerle birlikte hislerimiz, düşüncelerimiz ve davranışlarımız bir araya gelerek duygularımızı oluşturur. Fiziksel değişimlerimiz zihinsel değerlendirmelerimiz ve davranışlarımızın birbiriyle ilişkisi sonucu oluşurlar. Kısa sürelidirler, kalıcı değildirler ve yoğunlukları farklıdır. Duygular çoğunlukla istemsiz gerçekleşir tıpkı reflekslerimiz gibi. Duygulardan farklı olarak ruh halleri ise çok daha uzun sürelidir ve duygular kadar belirgin ve açık olamayabilirler.

Duygular insana özgü oldukları için her insanda toplumda kültürde görülmektedir. Yaşadığımız duygunun yoğunluğu ve ifade etme şeklimiz her birimizde farklı olsa da özellikle korku iğrenme mutluluk şaşırma öfke ve üzüntü olmak üzere 6 temel duygunun evrensel olduğu bulgulanmıştır. Bazı araştırmalar “aşağılama” duygusunu bu kapsama alarak 7 temel duygunun evrenselliğinden söz etmiştir. Bu duyguların evrensel olmasının nedeni duygunun oluşturduğu yüz ifadelerinin bütün her coğrafyada aynı olması. Bu yüzden her kültürde bu duygular yüz ifadelerinden anlaşılabiliyor. Bu duyguları yazı öncesi dönemden kalan kültürlerin üyeleri de en gelişmiş kültürlerin üyeleri de yaşamaktadır. Bahsedilen duyguların evrenselliğinin yanında kültürel yönü de vardır. Kültürlerin bazı duyguları dışa vurma şekilleri hakkında sosyal kuralları bulunmaktadır. O yüzden bazı duygularımız evrensel olsa da kültür bu duyguları deneyimleme şeklimizi değiştirebilmektedir. Örneğin doğuda duyguların bastırılması duygusal ifadenin engellenmesi kültürel norm haline gelmişken batıda duyguların rahatça ifade edilmesi daha çok ön plana çıkarılmıştır. O yüzden doğu kültürlerinde çocuklar duygularını kontrol etmek üzere yetiştirilirken batı kültüründe duygularını yaşaması konusunda destektenir. Bu da diğer tüm etmenlerin yanında duygularımızı, yaşadığımız kültüre göre hissettiğimizi göstermektedir.

Özet olarak duygularımız tek bir nedenle oluşmazlar. Fiziksel değişimlerimiz, zihinsel değerlendirmelerimiz ve eylerimizin karşılıklı ilişkisi sonucu oluşup içinde bulunduğumuz kültürün beklentilerine göre şekillenir.