Ebeveynlerin Çocuk Gelişiminde Dikkat Etmesi Gerekenler

MUTLU AİLE, MUTLU EBEVEYN, MUTLU ÇOCUK

Ebeveynler için en önemli sorulardan bir tanesi çocuklarının gelişiminde kendi tutum ve davranışlarının ne kadar etkili olduğudur. Ebeveynlerin doğru tutum ve davranışlara sahip olmaları hem mutlu çocuklar yetiştirmelerine hem de çocuklarının gelişimlerinin sağlıklı olmasına neden olur. Çünkü ebeveyn davranış ve tutumlarında ne kadar farkındalık sahibi olursa çocuklarının davranışlarını doğru şekilde yönlendirmeleri o denli mümkün olur.
Her ebeveynin kendine özgü bir ebeveynlik modeli vardır. Bu ebeveynlik modelleri kabaca; otoriter, demokratik, izin verici ya da ihmalkar ebeveyn modelidir. Bu modellerden en çok tercih edileni demokratik ebeveyn olmakla birlikte; en az tercih edileni ise ihmalkar ebeveyn modelidir. Ebeveynlik modelleri hakkında detaylı yazmayacağım, bu konu hakkında farklı kaynaklardan çok fazla bilgi verici döküman bulabilirsiniz.

Ebeveynin kişilik yapısı, ailesinden gördüğü ebeveynlik modeli ve aldığı disiplin onun çocuğuna yönelik davranışlarını etkiler ve ebeveyn içgüdüsel olarak kendi ebeveynlik modelini oluşturur. Açıkçası ebeveynin kendi ebeveynlik modelinin değiştirmesi çok kolay değildir. Ebeveynin yapması gereken; kendi ebeveynlik yapısını tanımak ve anlamaktır. Ebeveyn kendi davranışlarının farkına vardığında davranışlarının çocuğunun üzerindeki etkilerini de anlamaya başlar.

Ebeveynlerin çocuk gelişiminde kendilerinde dikkat etmesi gereken ve pek çok ebeveynde sıklıkla görülen başlıklar aşağıdadır:

- Tutarlı davranın

Kullandığınız stratejiler ne kadar iyi ya da ne kadar kötü olursa olsun asıl dikkat etmeniz gereken şey tutarlı olmaktır. Eğer kararsız, kendinden emin olmayan ya da duygusal düzensizlikleri olan bir ebeveyn iseniz sıklıkla verdiğiniz karardan dönebilir ve gün içinde ya da dönemsel olarak çocuğunuza farklı yaklaşımlar gösterebilirsiniz. Çocuğunuz ebeveynlerinin tutarsız davranışlarından etkilenecektir. Tutarsız yaklaşımlar; çocuğun benlik algısını, ruh sağlığını, öğrenme becerisini olumsuz yönde etkiler.

- Yanlış model olmayın

Çocuklar ebeveynlerinin davranışlarını bilinçsizce taklit ederler. Örneğin sinirlendiniz ve bir öfke nöbeti geçirdiniz ve bunu çocuğunuz gördü. Böyle bir durum çocuk için hem duygusal açıdan zorlayıcıdır hem de bu zorlayıcı deneyim yapılan davranışın akılda kalmasına neden olur. Çocuk çok öfkelendiği zaman öfke nöbeti geçirilebileceğini öğrenmiş olur. Burada çocuk istenmeyen bir davranışı öğrenmiş olmakla kalmaz, aynı zamanda sizin işlevsel olmayan stresle başa çıkma yönteminizi içselleştirmiş olur.

- Kimse mükemmel değildir.

Ebeveynlerin en sık düştükleri tuzaklardan bir tanesi ise kendi ebeveynliğine karşı acımasız olmaktır. Çocuğun psikolojisi üzerinde olumsuz bir etkisi olduğuna ya da çocuğunu kontrol edemediğine inanan ebeveyn bir süre kendiyle savaştıktan en sonunda kendi yetersizlik algısı ile başa çıkamaz ve boşvermişlik duygusuna geçiş yapar. Bu ebeveynler genellikle kişilik yapıları çocuğuyla farklı olan ve aile içi iletişimde uyumun zor yakalandığı aileler içinde yer alır. Oysa ebeveyn en başta kendine karşı çok acımasızdır ve kendinden beklediği standartlar çok yüksektir. Unutmayın mükemmel ebeveyn bir hayaldir. Gerçek olan çocuğunu ve kendini bir adım ileriye götürmeye çalışan ebeveyndir.

- Aile içi Anlaşmazlıklar

Ebeveynlerin en büyük sorunlarından bir tanesi de kendisinin çocuğun gelişimine yeteri kadar dikkat etmesine rağmen; evdeki diğer bakımverenlerin bu davranışlara dikkat etmemesi ve diğerlerinin çocuk gelişiminde hatalar yapması nedeniyle çocuğun istenen noktaya gelememesidir. Elbette aile içi iletişimde ve çocuk gelişiminde ebeveynler arası tutarlılık ve ortak kararlar vermek çok önemlidir. Fakat işbirliğinin gerçekleşmediği durumlarda karşı tarafa doğru davranışı öğretmeye çalışmaya biraz ara verin ve sadece kendi olumlu davranışlarınıza odaklanın.

- Vazgeçmeyin

Yeni bir yöntem ile çocuğunuza yaklaştığınızda en sık yapılan hatalardan bir tanesi ise yöntemin işe yaramaması nedeni ile yöntemden vazgeçilmesidir. Çocukta davranış değişimi hemen gerçekleşmeyebilir. Emin olduğunuz ya da uzman tarafından önerilmiş yöntemleri en az 2 hafta vazgeçmeden devam ettirmeniz gereklidir.

- Kişiselleştirmeyin

Çocuk yetiştirirken ebeveyn çocuğun olumsuz davranışlarını değiştirmek isterken fark etmeden çocuğu ile güç savaşına girebiliyor. Burada ebeveyn davranışın olumsuzluğundan çok kendi sözünü geçiremediği için çatışmaya girer. Çocuk da aynı şekilde davranışın olumlu ya da olumsuz olmasına değil, ebeveynin yaptırtmak istemesine odaklanır. Bu sebepten çocuk sizinle inatlaştığında sakinleşmeniz ve durumu kişiselleştirmemeniz gereklidir. Patron kim savaşları çocuğunuzun öfkesini ve inadını arttıracaktır. Çocuğunuz sizin her dediğinizi yapmak zorunda değildir. Özellikle zor çocuklar ve baskın ebeveynler arasında gerçekleşen patron kim savaşları aslında sadece ebeveynin baskın bir karakter olmasından kaynaklanıyor olabilir. Ebeveynin profesyonel bakışı çocukla iletişimdeki pürüzleri ortadan kaldıracaktır.