EK GIDALARA NE ZAMAN, NASIL BAŞLAMALIYIM?

İlk altı ay bebeğinizi sadece anne sütü ile besleyiniz. Bu dönemde bebeğinizin tüm besin ihtiyacını anne sütü karşılayacaktır. 6 aydan erken ek gıdalara başlanması, bebeğin emme ihtiyacını azaltacağından anne sütünden yeterince yararlanmasını engelleyecektir. Bu da zamanla anne sütünün azalmasına ve erken dönemde kesilmesine neden olacağından 6 aydan önce bebeklere ek gıda başlanmamalıdır. Kilo alımında yetersizlik olan bebeklerde doktorunuzun önerisiyle 4. aydan itibaren ek gıdalara başlanması önerilebilir.

Bebeğinize vereceğiniz ek gıdaların anne sütünün tamamlayıcısı olduğunu unutmayın. Başlangıçta ek gıdalara anne sütünü tamamlayıcı nitelikte başlanır, zamanla ek gıdalar anne sütünün yerini alırlar. Uygun ve zamanında ek gıda desteği ile anne sütüne en az 2 yıl devam edilmelidir. Kur’an-ı Kerim’de bebeklerin 2 yaşına kadar emzirilmeleri tavsiye edilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nce de gelişmekte olan ülkelerde emzirmenin iki yaşına kadar sürdürülmesi önerilmektedir.

Bebeklerin beslenme durumları en iyi kilo almaları ile değerlendirilir. Bunun için bebeğinizi düzenli sağlık kontrollerine götürünüz.

6 ay sonrası dönemde ek gıda vermenin koşulları:

Bebeğin baş boyun kontrolünü tamamlaması, el ve göz koordinasyonunun gelişmesi, oturmaya başlaması, çiğneme ve yutma fonksiyonlarının gelişmesi ek gıdalara başlanması için zorunlu basamaklardır. Bebekler bu gelişimi ancak 6. ayda tamamlamaktadırlar. 6 aydan sonra ağırlıklı olarak anne sütü verilir. Günde ortalama 6-8 öğün beslenen çocuğun 2-3 öğünü ek gıda olmalıdır. Daha sonra ek gıdaların beslenmedeki ağırlığı artırılır, 9. aydan sonra beslenmenin yarısı ek gıdalardan diğer yarısı da anne sütünden karşılanır.

Ek gıdalara başlarken nelere dikkat edilmelidir?

• Ek gıdalarla beraber emzirmeye devam edilmelidir.

• Ek gıdaların hazırlanması sırasında temizlik kurallarına uyulmalıdır. Eller bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Çiğ sebze ve meyveler iyice yıkanarak hazırlanmalıdır.

• Bir yaşına kadar bebeğinizin ek gıdalarını kaynatılmış, soğutulmuş suyla hazırlayın.

• Tüm ek gıdalar biberonla değil, kaşık ya da bardak ile verilmelidir.

• Tüm ek gıdalar günlük, evde hazırlanmalı ve taze verilmelidir. Doğal olmayan, market ürünü ek gıdaları bir yaşından önce bebeğinize vermeyiniz (yoğurt, meyve suyu, çorba vb.ni kendiniz evde günlük olarak hazırlayınız).

• İlk defa verilecek ek gıdalar bebek aç iken denenmelidir.

• Ek gıdalar az miktarlarda verilmeye başlanmalı, bebeğin alımına göre miktar birkaç günde yavaş yavaş artırılarak bir öğünde karnını doyuracak şekilde verilmelidir (örneğin yoğurt verileceği zaman ilk gün 1 tatlı kaşığı 2. gün 2-3 tatlı kaşığı, 3. gün 4-5 tatlı kaşığı verilir, daha sonra bir öğünde karnını doyuracak şekilde verilebilir).

• İlk kez verilecek ek gıdalar 4-5 gün arayla başlanmalıdır. Böylece bebeğin yeni besine alışması için zaman tanınır ve alerjik reaksiyon veya sindirim problemi (ishal, kusma veya aşırı gaz sancısı gibi) gelişirse hangi besinden kaynaklandığı anlaşılabilir. Hangi besinden dolayı problem yaşandıysa o besine 3 hafta sonra tekrar denemek üzere ara verilir.

• Ek gıdalara başlarken öncelikle sıvı kıvamında verilmeli, zamanla iyi alınan ek gıdaların kıvamı artırılarak püre kıvamında verilmelidir. Meyve suları iyi alınmaya başladıktan sonra içine azar azar posasından katılarak kıvamı püre halinde verilir, çorbaların içine ekmek doğranarak kıvamı artırılır. Besinler hazırlanırken blender ve rondo kesinlikle kullanılmamalıdır.

• Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra aynı besin tekrar denenmelidir.

• Ek gıdaya geçişte özellikle katı gıdaların verilmeye başlandığı dönemde bebekler dilleri ile besinleri itebilir. Bebeklerin istem dışı yaptıkları bu hareket genellikle zaman içerisinde düzelir, bebeğiniz ek gıdaları sevmedi diye endişelenmeyiniz.

• Beslenme saatlerinde anne rahat olmalı, acele etmemeli, bebeğiyle konuşarak, ara ara okşayarak beslemelidir. Beslenme saatleri hem anne hem de bebek için mutlu geçen anlar olmalıdır.

Hangi ek gıdaları verebiliriz?

Başlanan ek gıdalar besleyici değeri yüksek, yumuşak kıvamda, sindirimi kolay ve düşük alerjenik özellikte olmalıdır. Bu dönemde verilecek ek gıdalar sırasıyla yoğurt, meyve suyu veya püresi, sebze püresi, çorbalar, muhallebi, ev yapımı reçel, pekmezdir. Bir yaşına kadar bebeklerde sindirim problemlerine, kansızlığa ve alerjik reaksiyonlara yol açması nedeniyle özellikle inek sütü ve bal kullanılmamalıdır.

Yoğurt:

Bebeklerin kolay hazmedebildiği en güvenilir ek gıdalardandır ve genellikle ilk ek gıda olarak 1-2 tatlı kaşığı olarak başlanır, verilen miktar her gün yavaşça artırılarak bir öğün olarak verilir. Yoğurt evde yapılmalı, günlük hazırlanmalı ve verilmelidir.

Meyve suyu ve püresi:

Meyveler her zaman mevsiminde verilmelidir. Bebeğe verilecek ilk meyve mevsimine göre elma veya şeftalidir. Kayısı, üzüm, muz, mandalina, portakal, karpuz, kavun, havuç gibi meyvelerin önce suları 1-2 tatlı kaşığı olarak başlanır, sonra verilen miktar artırılır ve 3-4 günde bir öğün olacak miktarlarda verilir. Sıvı kıvamdan daha sonra kıvamı yavaş yavaş koyulaştırılarak püre şeklinde verilir.

Meyveler iyice yıkanır, kabukları soyulur, cam rendede rendelenerek suyu çıkarılır.

Günde 1 veya 2 kez öğün aralarında olmak üzere meyve suyu veya püresi verilebilir. Meyve sularını tatlandırmak için içine pekmez veya reçel katılabilir, bebe bisküvisi ile kıvamı koyulaştırılabilir. Meyve püreleri yoğurt ile karıştırılarak bir öğün olarak ta verilebilir.

Tahıllı çorbalar:

Yoğurt, meyve/sebze pürelerinden sonra mercimek, yayla ve tarhana çorbaları verilebilir. Çorbalarına kıyma ve tereyağı katılabilir. Önce tek başına daha sonra içine ekmek doğranarak çorbalar verilir. Bu şekilde yavaşça katı gıdalara geçilir.

Sebzeler:

Yoğurt, meyve suyu ve çorbalardan sonra mevsimine göre sebzeler başlanabilir. Ispanak, patates, kabak, karnabahar gibi sebzeler püre kıvamına getirilerek verilir. İçine kıyma veya tereyağı katılabilir. Çorba ve sebze yemekleri evde kendimiz için hazırladığımız besinlerin aynısı olmalı, sadece az tuzlu ve baharatsız olmasına dikkat edilmelidir.

Muhallebi:

Altı aylıktan itibaren başlanabilir. Bir su bardağı su, 3 tatlı kaşığı pirinç unu veya nişasta, 2 tatlı kaşığı şeker karıştırılarak su muhallebisi yapılır, ateşten indirilir, hafif soğuduktan sonra 6 ölçek hazır mama toz halinde katılır, gerekirse tel süzgeçten geçirilerek bebeğe verilir. İçine bir tatlı kaşığı tereyağı, pekmez veya meyve püresi katılarak içeriği zenginleştirilebilir.

Kahvaltı:

Bebek meyve-sebze püresine alıştıktan sonra kahvaltıya başlanır. Bir tabak içine bir kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir, reçel ya da pekmez, 2-3 bebek bisküvisi, bir çay kaşığı tereyağı konur, su veya ıhlamur ile ezilerek karıştırılır, bebeğin alabileceği kıvama getirilerek bebeğe verilir. Bazen içine 2-3 ölçek mama katılarak kalori ve protein içeriği zenginleştirilebilir. Her sabah protein ve kaloriden zengin bir kahvaltı bebeğe verilmelidir.

Yumurta:

Katı pişmiş yumurta sarısı çocuk kahvaltıya alıştıktan sonra bir çay kaşığı olarak kahvaltı içine eklenir, yavaş yavaş miktarı artırılır. Birinci haftanın sonunda bebek tam bir yumurta sarısı yiyebilir. Dokuzuncu aydan itibaren beyazıyla birlikte bütün yumurta her gün verilebilir. Her mevsim yumurta tüketmesinde sakınca yoktur.

Pilav, makarna ve dolmalar:

Sekizinci aydan sonra yoğurt ile karıştırılarak bir öğünde verilebilir.

Et ürünleri (kırmızı et, tavuk veya balık eti):

6. aydan itibaren çorbaların veya sebze yemeklerinin içine kıyma parçaları katılabilir, tavuk veya balık eti ezilerek püre halinde tek başına veya yemeklerin içinde verilebilir. Çorbalar veya sebze yemekleri et veya tavuk suyu ile hazırlanabilir. 9. aydan sonra çifte çekilmiş kıymadan baharatsız hazırlanmış köfte bebeğin eline verilebilir. Et ürünlerinin bebeğin beslenmesinde kansızlığı önlemesi açısından mutlaka yer almalıdır.

Kuru baklagiller:

7. aydan sonra bebeklere ezilerek, püre kıvamında az miktarda başlanarak verilebilirler. İçine kıyma katarak içeriği zenginleştirilebilir.