Eklem Romatizmaları

Romatizma kelimesinin kökeni Yunanca ‘’rheuma’’ yani akıntı kelimesinden gelmektedir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde ‘’romatizma’’ kelimesi şöyle tanımlanmıştır: ‘Kaslarda ve özellikle eklemlerde kendini gösteren ağrılı hastalıkların genel adı.’

Eklem romatizmaları iltihaplı olanlar ve olmayanlar olarak ikiye ayrılır.

İltihaplı olmayan eklem romatizmaları içinde en önemlisi artroz yani kireçlenmedir. Bu romatizma türünde eklemde iltihap yoktur ama aşınma vardır. Eklem aralığında daralma, kıkırdak harabiyeti, eklem sıvısında azalma ve kemik çıkıntı oluşumu söz konusudur. Kireçlenme el küçük eklemlerini tuttuğunda distal yani uç eklemleri tutmayı sever bu özelliği ile iltihaplı romatizmalardan ayrıcalık gösterir. Kireçlenme oluşup iyice ilerledikten sonra  tamamen iyileşmesi mümkün olmadığından baştan önleyici yaşam tarzına sahip olmak daha  değerli görünmektedir. Kireçlenmeyi önlemek için düzenli spor yapmak özellikle yürüyüş,  bisiklete binme ve yüzme önerilmektedir. Bilinçli kas antrenmanları kası güçlendirmekte ve  eklemi rahatlatmaktadır. İdeal kilomuzu korumak eklem üzerine binen yükü hafiflettiğinden  kireçlenmeye eğilimi azaltmaktadır. Ayak yapımıza uygun, topuklu olmayan, ayağımızı  sıkmayan ayakkabılar giymek de önemlidir. Tüm bunlara dikkat etmemize rağmen yine de  genetik yatkınlık vb. nedenlerle kireçlenmeye yakalanabiliriz. Bu durumda ilaç kullanımı, tedavi edici egzersizler, eklem enjeksiyonları, fizik tedavi rehabilitasyon ve ameliyat  seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. 

 Diğer iltihaplı olmayan romatizma türleri arasında yumuşak doku romatizmaları geniş yer  tutar. Fibromiyalji yumuşak doku romatizması örneğidir. Yaşam kalitesini oldukça etkileyen  bir hastalıktır. Ancak halk arasındaki yaygın kanının aksine hastalar tedaviye uyum  gösterdiklerinde iyileşmektedirler. Fibromiyalji sabah yorgunluğu, halsizlik, barsak  hareketlerinde değişiklikler, uyku bozuklukları ve vücutta belirli ağrılı noktalar ile kendini  göstermektedir. Tedavisi uzun sürmektedir. İlaç tedavisi yanında, özellikle aerobik egzersizler  ve psikiyatrik bilişsel davranışçı terapiler oldukça etkilidir.  

 İltihaplı romatizmalar sabah tutukluğu, eklem ağrıları, gece uykudan uyandıran ağrı, göz  kuruluğu veya gözde kızarıklık, ağız kuruluğu, yüzde renk değişikliği, ciltte döküntüler,  deride kuruluk ve sertleşme gibi belirtilerle karşımıza gelebilir. İltihaplı romatizmalar  arasında romatoid artrit, ankilozan spondilit ve spondiloartopatiler, gut hastalığı, ‘Behçet  Hastalığı’, ailevi akdeniz ateşi, psöriatik artrit, sistemik lupus eritematosus ve diğer bağ  dokusu hastalıkları gibi rahatsızlıklar yer almaktadır. İltihaplı romatizmal hastalıklar söz  konusu olduğunda hastanın özellikle ilaç tedavisi alması önemlidir. Ayrıca hastalığa uygun  egzersiz ve diyet yapılması ve düzenli olarak sağlık kuruluşunda takip olunması önem  taşımaktadır.  

 İltihaplı romatizmal hastalıklar içerisinde nispeten sık görülen romatoid artritte el küçük  eklem tutulumunun proksimal yani baştaki eklem tutulumu şeklinde olması kireçlenmeden  ayırım yapmayı kolaylaştırmaktadır. 

 Ankilozan spondilitte bel ağrısının özellikle sabahları olması ve tutukluğa yol açması  kireçlenme ve bel fıtığı gibi rahatsızlıklardan ayırımına yardımcı olmaktadır.

 Ailevi akdeniz ateşinde eklem ağrıları ile birlikte ataklar halinde karın ağrısının eşlik etmesi  tanıyı akla getirmektedir. 

 Psöriatik artritte ciltte sedef hastalığı lezyonları ile birlikte eklem ağrıları karşımıza  çıkmaktadır.  

 Gut hastalığında kanda ve yirmi dört saatlik idrarda ürik asit yüksekliği ile ataklar halinde  gelen özellikle ayak başparmağı, el eklemlerini tutan kızarıklık, şişlik ve ağrı tanıyı  düşündürmektedir. 

 Sistemik lupus eritematosusta yüzdeki kelebek tarzı pembelik dikkat çekicidir.  

 Sonuç olarak iltihaplı veya iltihaplı olmayan eklem romatizmalarını aklımıza getiren  belirtilere sahip olduğumuzda aile hekimlerimize danışmalı gerekli görüldüğü takdirde  romatoloji ve fizik tedavi rehabilitasyon hekimlerince değerlendirilmemiz gerektiğini  aklımızda tutmalıyız. Sağlıklı olduğumuzu düşünsek bile düzenli spor yapmalı, ideal  kilomuzu korumalı ve sağlıklı beslenmeliyiz. Bu bizi eklem romatizmaları dahil birçok hastalıktan koruyacak doğru davranış biçimidir.