Endometriozis - Çikolata Kisti

1. Endometriozis – Çikolata Kisti Nedir?

Endometriozis rahim duvarını oluşturan endometrium tabakasının başka organlarda yerleşmesiyle oluşan iyi huylu ancak ilerleyici seyir gösterebilen kronik bir hastalıktır. Endometriozis her 10 kadından birinde ortaya çıkan yaygın bir hastalıktır. Her yaşta görülmekle beraber en sık 25-35 yaş arasındaki kadınlarda karşımıza çıkmaktadır. Yumurtalıklardaki endometriozis kaynaklı kistlere endometrioma veya çikolata kisti denir.

2. Endometriozis Neden Oluşur?

Endometriozisin kesin nedeni bilinmemektedir. En yaygın kabul gören teori; her ay gerçekleşen yönü dışarı olan kan akımının, geriye doğru tüplerden karın içine akması, ve süreç sonunda yapışıklıkların ve yangının oluşmasıdır.

3. Endometriozis En Sık Hangi Organları Etkiler?

Endometriozisten en sık etkilenen yapılar yumurtalık, fallop tüpleri, mesane, barsaklar ve karın boşluğudur. Yumurtalıklardaki endometriozis kaynaklı kistlere endometrioma veya çikolata kisti denir.

4. Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

En sık karşımıza çıkan belirtileri arasında adet dönemlerinde artan kasık ağrısı, ilişki sırasında ağrı, idrar yaparken ağrı, kanlı idrar yapma, dışkılama sırasında ağrı sayılabilir. Ayrıca üreme organlarında meydana getirdiği hasar nedeniyle infertilite (kısırlık) yapabilir.

1-) Adet Dönemi Bel ve Karın Ağrısı

Dismenore olarak da isimlendirilen ağrılı adet dönemleri genellikle kramplar halinde kendini belli eder. Birkaç gün boyunca bel ve karın ağrısı şeklinde yaşanabilecektir. Birkaç gün boyunca şiddetinde artış yaşanması görülebilen bir durumdur.

2-) Cinsel İlişkide Ağrı Yaşamak

Ağrılı bir cinsel ilişkiye neden olduğundan çikolata kisti cinsel isteksizlik yapar mı sorusunun da yanıtını bu başlıkta yanıtlamak mümkündür. İlişki esnasında veya bitince ağrı görülmesi yaygın bir durumdur. İlişkide ağrı hissedilmesi kişilerde cinsel ilişkiye karşı soğuma nedeni olabilir.

3-) Tuvalete Ağrılı Çıkmak

İdrar ve büyük tuvalete çıkarken ağrı yaşanması başka bir çikolata kisti belirtisidir. Tuvalete ağrılı çıkma süreçleri adet dönemlerinde daha fazla yaşanabilmektedir.

4-) Aşırı Adet Kanaması

Çikolata kistinin başka bir belirtisi adet kanamalarınızın her zamankinden daha yoğun olmasıdır. Dönemler arasındaki kanama miktarı farkları belirgin bir hal alabilecektir.

5-) İnfertilite (Kısırlık) ve Diğer Belirtiler

Çocuk sahibi olamayan çiftlerde bunun nedeni endometriozis olabilir. Endometriozis hem tüplerde yol açacağı yapışıklıklarla sperm ve yumurtanın birleşmesine engel olabileceği gibi hem de yumurtalık rezervini ve kalitesini düşürerek gebeliğe engel olabilir

Diğer çikolata kisti endometriozis belirtileri nelerdir sorusu aşağıdaki gibi cevaplanabilir:

• Mide bulantısı

• Ciltte şişkinlik

• İshal

• Kabızlık

• Kanlı idrar yapma

Şiddetli ağrı yaşam kalitesini düşürebilmektedir. Gündelik hayat ve uyku kalitesi etkilenebilmektedir. Bunun sonucunda duygu durumunda düşüşler, depresyon, yaşamdan keyif alamama durumu, kadınlar için oldukça zorlu bir süreci ifade etmektedir. Tükenmişlik hissinin geçmeyeceği düşünülse de uygun tedaviyle şikayetlerde ciddi düzelme görülmektedir.

5. Derin Endometriozis Belirtileri 

Derin endometriozis, endometriozisin tipidir. Bulunduğu dokuda 5mm’den fazla derine ilerleyen endometriotik odakların oluşturduğu hastalığı tanımlamaktadır. Bu durum sanılanın aksine, endometriozis veya çikolata kistinin büyüklüğü değil bulunduğu yerin derinliği ile bağdaştırılmaktadır. Endometriozis veya çikolata kistinin büyüklüğü ise ayrıca değerlendirilmektedir. 

Derin endometriozis karın tabanını döşeyen periton adı verilen dokuda, bağırsak üzerinde, idrar torbasında, rahmi asan bağlarda, sinir liflerinin üzerinde görülebilmektedir. Bu bölgelerde derinlemesine bulunduğu yerleşim alanından çıkarılması ameliyatla gerçekleştirilebilir.

6. Endometriozis Tedavisi

Medikal ve cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Hastanın yaşı, bulguları, çocuk istemi ve hastalığın yaygınlığı tercih edilecek tedavide belirleyici unsurlardır.

Medikal tedavide seçenekler ağrı kesiciler ve hormon ilaçlarıdır.  Hormonal tedavi seçenekleri arasında hap, iğne, cilt altı implant ve rahim içi araçlar vardır. Bu tedavileri yüzeyel endometriozis ve endometrioma olarak adlandırdığımız çikolata kistlerinin tedavisinde kullanabilmekteyiz. 

Ancak derin endometrioziste, ağrıya yanıt alınamadığında, büyük boyutlardaki çikolata kistlerinde veya tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında cerrahi düşünülebilir.

7. Çikolata Kisti Ameliyatı ve Endometriozis Ameliyatı

Tedavi öncesi mutlaka detaylı bir değerlendirme yapmak gerekir. Bu muayene; bimauen muayene (tuşe), spekulum ile vajinal muayene ve ultrasonografi ile muayeneyi içermektedir. Gerek görülürse ek değerlendirme amaçlı MR istenebilir. 

Laparoskopi kapalı ameliyat olarak da adlandırılan bir ameliyat tekniğidir. Göbek deliğine yapılan 1 cm’lik kesiden ucunda kamera ve ışık kaynağı bulunan çubuk şeklinde bir alet ile görüntü ekrana yansıtılır. Uygulanacak tedaviye bağlı olarak değişmekle beraber karnın her iki yanına yapılan 0.5cm’lik iki veya üç kesiden de laparoskopik ameliyatlara uygun cerrahi aletler yerleştirilerek işlem gerçekleştirilir. İşlem sırasında tüm yapıların gözlemlenebilmesi ve cerrahinin gerçekleştirilebilmesi için karın karbondioksit (CO2) gazıyla şişirilir. Açık cerrahiye alternatif olarak geliştirilen bu teknikte çok daha küçük kesilerden ameliyat gerçekleştirilir.

Laparoskopik cerrahi sırasında hem yumurtalıktaki çikolata kisti (endometrioma) hem de karın içerisinde diğer organlarda yerleşmiş olan derin endometriozis odakları temizlenebilir. 

8. Endometriozis Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

Bu sorunun cevabı yapılacak ameliyatın kapsamına  göre değişkenlik göstermektedir. Çikolata kisti ameliyatları 1 saat civarında sürerken, derin endometriozis ameliyatları için 2 saati aşan sürelere ihtiyaç duyulabilmektedir. 

9. Ameliyat Sonrası Ne Zaman Taburcu Olabilirim?

Laparoskopik ameliyatlar sonrasında hastanede kalış süresi genellikle 1 gündür ancak derin endometriozis ameliyatları sonrası bu süre daha uzun olabilir. 

10. Ameliyat Sonrası Dikiş İzi Kalır Mı?

Laparoskopik ameliyatlarda yapılan en büyük kesi 1 cm boyutlarındadır. Bunun dışında birkaç adet yarım cm kesiler de bulunur. Bu küçük izler de zaman içerisinde tamamen kaybolacaktır. Özellikle hekiminizin önerisiyle ameliyat sonrasında uygulayacağınız özel jellerle bu süreyi kısaltmak mümkündür. 

11. Ameliyat Sonrası Ne Zaman Gebelik Düşünülebilir?

Laparoskopik endometriozis veya çikolata kisti ameliyatı sonrasında gebelik kararı için doktorun belirttiği süre göz önünde bulundurulmalıdır. Kist ameliyatlarından 1 ay sonra gebelik planlanabilir. 

12. Çikolata Kisti Adetle Atılır mı?

Çikolata kistlerinin büyüklüğü birkaç cm’den 15 cm boyutlarına kadar değişmektedir, bazen daha büyük boyutlara ulaşır. Farklı büyüklüklerdeki bu kistler adet döneminde atılamamaktadır. Bunun aksine adet döneminde bu endometriotik dokulardan gerçekleşecek kanamalar kist boyutlarında artışa neden olabilir.

13. Endometriozis Gebeliği Engeller Mi?

Endometriozis gebeliği engelleyebilir. Hem rahim yumurtalık ve tüplerde yapışıklık yaparak yumurtanın sperm tarafından döllenmesini engelleyebilir hem de yumurtalık rezervlerini düşürerek gebelik başarısını aşağı çekebilir. 

14. Endometriozis Tekrarlar Mı? 

Endometriozisin tekrarlama riski vardır. Endometriozis tekrarlamasını önlemek için ameliyat sonrasında hastalara baskılayıcı hormonal tedaviler verilir

Bu nedenle düzenli jinekolojik kontroller, pelvik muayene, transvajinal ultrasonografi ile mümkün olan en erken dönemde teşhis koyulması önemlidir.

15. Çikolata Kisti Kansere Dönüşür mü?

Çikolata kistleri her ne kadar iyi huylu tümörler olsa da yumurtalık kanserine dönüşme potansiyeline sahiptir.