Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir?

Uterus (Rahim) içinde bulunan endometrium denilen iç tabaka; her ay gebeliğe ev sahibi olacak şekilde hazırlanır, gebelik gerçekleşmediği taktirde yeteri kadar hormon desteği alamaması nedeni ile adet kanaması şeklinde dökülen hücre tabakasının adıdır.

Rahim içinde bulunan endometrium denilen tabakanın karın içinde başka dokulara yerleşmesine endometriozis denir. Bu hastalık odakları rahime ve tüplere yakınlığı nedeniyle en fazla yumurtalıklarda meydana gelir. Bu hücrelerin yumurtalıklarda yerleşmesi durumunda, aylık adet döngüsü sırasında hastalık dokusunun buralarda kalınlaşmasının ardından rahimde olduğu gibi kanama olur ve dışarı atılamadığ içinde kanamalı kistik yapıya dönüşür. Kistin içerisinde bulunan sıvı çikolataya benzemesi nedeniyle halk arasında çikolata kisti diye bilinir.

Yumurtalık dokusunun dışında; rahimin arkasında tüplerde veya tüplerin çevresinde veya üstünde bağırsağın yüzeyinde, idrar kesesinin yüzeyinde cerrahi yara yerlerinde de endometriozis görülmektedir.

Endometriozis (Çikolata Kisti) En Çok Kimlerde Görülür?

 

Endometriozis üreme çağındaki kadınların hastalığıdır. Toplumda görülme sıklığı %5-10 arasında değişmektedir. Kısırlık problemi yaşayan kadınların %20-40'ında endometriozis (çikolata kisti) saptanmıştır. Endometriozis ( çikolata kisti) bazı hastalarda hiç bir belirtiye neden olmadan ilerleme gösterebilir. Ya da hastalarda adet döneminde ve cinsel ilişki sırasında ağrı kesicilerle geçmeyen şiddetli ağrılara, adet düzensizliğine yada kısırlığa neden olabilir.

 

Endometriozisin (Çikolata kisti) neden oluştuğu günümüzde kesin olarak bilinmemektedir. Oluşma nedenleri arasında en fazla genetik nedenler suçlanmaktadır.

 

Endometriozis (Çikolata Kisti) Belirtileri Nelerdir?

 

Sürekli kasık ağrısı

 

Sancılı adet görme

 

Disparoni (cinsel ilişki sırasında ağrı)

 

Gebe kalamama – Kısırlık (infertilite)

 

genellikle gebe kalamama şikayetleriyle başvuran hastada tetkikleri sırasında ilk kez teşhis edilir.

 

Büyük abdest veya idrara çıkma sırasında ağrı

 

Yan ağrısı, sırt ağrısı

 

Adet öncesi lekeleme tarzı kanama

 

Özellikle adet döneminde artan şişkinlik bulantı ishal ve kabızlık

 

İdrarda veya dışkıda kan olması

 

Endometriozis (Çikolata Kisti) Kısırlık Yapar mı?

 

Kısırlığın en önemli nedenlerinden biri endometriozistir. Çok küçük boyutlarda dahi olsa çeşitli mekanizmalarla kısırlığa neden olabilmektedir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki minimal (düşük derece) endometriozis dahi olsa laporoskopik olarak tedavi edilmesi çocuk sahibi olma olasılığını arttırmıştır.

 

Yumurtalıkta endometrioma denilen çikolata kislerinde tedavi yaklaşımı tartışmalıdır.

 

Eskiden 5 cm olan edometriomaların mutlaka ameliyat edilmesi şeklinde iken son zamanlarda ise hastanın yaşı, çocuk isteği olup olmaması, kısırlık olması, ağrısı, kistin içinde tümör şüphesi veya eşlik eden semptomlara göre tedavi bireyselleştirilip hasta ile birlikte karar verilebilmelidir.

 

Ağrının şiddeti, endometriozis hastalığın derecesinin güvenli bir göstergesi değildir.

 

Hafif ağrısı olan hastalarda şiddetli endometriozis saptanabildiği gibi tam tersine şiddetli ağrısı olan kadınlarda hafif endometriozis saptanabilmektedir.

 

Endometriozis (Çikolata Kisti) bazen PİD (Tüplerin yumurtalıkların enfeksiyonu ve absesi) veya yumurtalık kistleri gibi kasık ve karında ağrı yapabilecek diğer durumlarla karışabilir. Hastalık zamanla kademeli olarak kötüleşme eğilimi gösterir.

 

Endometriozisin (Çikolata Kisti) Tanısı;

 

Hastanın hikayesi, pelvik muayene, ultrasonugrafi, ve bazende MR (EMAR) ile konulur. Kanda tahlili ile bakılan CA125 ve CA19-9 testi tanının doğrulamasına yardımcı olabilir. % 90-95'in üzerinde doğrulukla endometrioma tanısı ultrasonografi ile konulur.

 

Endometriozis bir kanser olmamasına rağmen yumurtalık kanseri belirteci ve takip marker i olan CA125' i yükseltir. Bu durumda yumurtalık kanseri ile karışabilir. Panksreas ve kalın bağırsak tümörlerinde artış gösteren CA19-9'da endomeriozisde artış gösterebilir.

 

Endomeriozis vagina,bağırsak, mesane (İdrar kesesi) ve pelvik (alt karın) bölgedeki sinirleri de tuttuğunda tanısı daha çok ameliyat ile konulur.

 

Yapılan işlemin adı; loporoskopi eşliğinde derin pelvik endometriozis cerrahisidir. Laporoskopi (Kapalı ameliyat) ile endometriozis odakları çıkarılarak hastalık tamamen tedavi edilebilir.

 

Endometriozis (Çikolata Kisti) Tedavisi:

 

Endometriozisin tedavisinde ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi olarak iki şekilde yapılır.

 

1- İlaç tedavisi ;

 

Öncelikle ilaçla tedavi başlanır. Adet dönemindeki ağrıları önlemek için endometriozis odaklarını baskılayan ilaçlar kullanılır.

 

Kullanılan başlıca ilaçlar; Doğum kontrol hapları, Progestinler ve GnRH analoglarıdır.

 

Bu sayede yumurtlama baskılanır ve belirli bir süre adet kanamaları durdurularak hastanın rahatlaması ve kistlerde gerileme olması sağlanır.

 

Ağrılarda azalma olması için ilaç tedavisinin uzun süre kullanılması tavsiye edilmektedir. Uygulanan tedavilerde çikolata kistleri tamamen yok olmaz, ancak şikayetlerde azalma olmaktadır.

 

Tedavinin sona ermesiyle şikayetlerde yeniden artış meydana gelebilir. Ancak hastanın bu süreçte rahatlamasına yardımcı olurlar. Uygulanan tedavilerin amacı; ağrıyı yok etmek ve kısırlığı ortadan kaldırıp gebe kalmayı sağlamaktır.

 

2.Cerrahi tedavi;

 

Endometriozisli dokular uzaklaştırılıp, yapışkanlık açılır ve normal anatomik sağlamaya çalışılır. Cerrahi sonrası bir çok kadında ağrı şikayeti geçer. Fakat endometrioz hastalığı çoğu kadında tekrarlamaktadır.

 

Ne şekilde tedavi yapılmış olursa olsun hastalığın tekrar aktive olma olasılığı menopoza kadar yüksektir.