Endometriozis nedir?

Endometriozis rahim içini döşeyen, endometrium olarak adlandırılan dokunun rahim dışında da
bulunmasıdır. Endometriozis çoğunlukla yumurtalıklar, yumurtalık kanalları (tüpler) ve rahmin dış
yüzeyinde görülür. Nadir olarak vücudun diğer bölgelerinde de görülmektedir. Rahim içi doku menstrual
siklus (adet siklusu) boyunca östrojen ve progesteron hormonlarının etkisi ile değişiklik gösterir. Östrojen
hormonun etkisi ile büyüyüp gelişen endometrium, menstrual siklusun ikinci yarısında östrojen ve
progesteron hormon düzeylerinin düşmesi ile dökülmeye başlar. Dökülen endometrial doku menstrual
kanama (adet kanaması) ile atılır. Endometriozis hastalığında rahim dışında yerleşen endometrial
dokularda da hormonal uyarılara bağlı değişiklikler görülür ve kanama olur, bu kan çoğu zaman
atılamadığı için birikerek etraftaki doku ve organlara zarar verir.
Endometriozis ne sıklıkta görülür?
Endometriozis jinekologların en sık karşılaştığı problemlerden biridir. Üreme çağındaki sağlıklı kadınların
%5’inde görülen endometriozis çocuk sahibi olamayan kadınların %35-40’ında görülür.
Endometriozis daha çok hangi yaş grubunda görülür?
Endometriozis üreme çağındaki kadınlarda görülür, yani mensturual kanamaların başlamasından itibaren
menopoza dek geçen süre içerisinde endometriozis hastalığına rastlanır. Endometriozis hastalığının
başlaması ve ilerlemesi için yumurtalıkların fonksiyonel olması gerekir. Endometriozis en sık 30-40
yaşları arasındaki kadınlarda görülmesine rağmen son yıllarda teşhis amacıyla yapılan laparoskopik
girişimlerin yaygınlaşmasıyla endometriozis hastalığının 20’li yaşlarda da oldukça sık teşhis edildiğini
görmekteyiz.
Endometriozis genetik veya ailesel bir nedeni var mıdır?
Yapılan çalışmalar endometriozis hastalığının genetik veya ailesel bir faktöre bağlı olduğunu
göstermiştir. Annesinde veya kız kardeşinde endometriozis hastalığı olan kadınlarda endometriozis
görülme olasılığı 7 kat daha fazladır. Bunun nedeni tam olarak bilinmemesine rağmen immün sistemin
(bağışıklık sisteminin) o dokuları tanıyarak yok edebilmesindeki bozukluğun genetik geçişle olabileceği
düşünülmektedir. Ailesinde endometriozis hastalığı olan vakalarda hastalık daha fazla yayılma ve
ilerleme eğilimi gösterir.
Menstruasyon sırasında cinsel ilişki kurulmasının endometriozis riskini arttırdığı doğru mudur?
Menstruasyon döneminde cinsel ilişki kurulmasının yumurtalık kanalarındaki aktiviteye arttırarak
menstruasyon kanının tüplerden ters yöne karın içine akmasına neden olacağı ve endometriozis riskini
arttıracağı düşünülmekte ise de bu görüş bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Laparoskopi sırasında endometriozisin odaklarının görülmesi teşhis için yeterli midir?
Endometriozis yaralarından alınan biyopsi hastalığın teşhisini kesinleştirse de endometriozis yaralarının
laparoskopik olarak görüntülenmesi ve incelenmesi teşhis için yeterlidir. Günümüzde bir çok jinekolog bu
konuda deneyimlidir. Laparoskopik inceleme ile endometriozisin tanısı kesin olarak konulabilir.
Endometriozisin bazı ırklarda daha yaygın olarak görüldüğü doğru mudur?
Endometriozis Kafkas ırkında özellikle ülkemizin Doğu Anadolu bölgesinde yaşayan kadınlarda daha sık
görülmektedir. Asya kıtasında (özellikle Doğu Asya) yaşayan kadınlarda endometriozis görülme olasılığı
daha fazladır. Endometriozis hastalığı sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan toplumlarda daha sık görülür.
Endometriozis hastalığı olan kadınlarda menstrual sikluslarda değişiklik görülür mü?
Menstrual siklusları erken yaşta başlayan ve düzenli olan kadınlarda endometriozis hastalığı görülme
olasılığı daha yüksektir. Bunun yanı sıra endometriozis hastalığı olan kadınlarda da menstrual sikluslar
genellikle kısa sürer. Bu kadınların bir çoğu menstruasyon sırasında şiddetli ağrıdan yakınır. Şiddetli
ağrısı olan kadınlarda endometriozis görülme olasılığı 4 kat daha fazladır. Yapılan çalışmalar da
menstrual kanaması bir haftadan daha uzun süren kadınlarda endometriozis görülme riskinin 2,5 kat
daha fazla olduğu saptanmıştır.
Tampon kullanımı ile endometriozis arasında bir ilişki var mıdır?
Bilimsel olarak menstruasyon sırasında tampon kullanımının endometriozis ile bir ilişkisi saptanmamıştır.

Anne olması 30 yaşından sonraya erteleyen kadınlarda endometriozis daha sık mı görülür?
Gebeliğin endometriozise karşı koruyucu etkisi olduğuna inanılır. Gebeliğin daha ileri yaşarda elde
edilebilmesinin endometriozisin bir nedeni değil sonucu olduğu da düşünülür.
Menopozdan sonra endometriozis görülebilir mi?
Menopozdan sonra yumurtalıklarda östrojen hormonu üretilmediği için endometriozis görülmez. Fakat
menopoz sonrası hormon replesman tedavisine bağlı olarak veya aşırı kilolu kadınlarda vücuttaki yağ
dokusunda üretilen östrojenin etkisi ile bu dönemde endometriozisin başladığı veya devam ettiği vakalar
görülebilir.
Endometriozis yaraları neye benzer?“Endometriozis hastalığında etkilenen organların üzerinde mavi gri
renkte yaralar görülür. Hastalığın ilk evrelerinde yaralar bulundukları yüzeyde düzensizliklere ve hafif
renk değişikliklerine neden olur. Daha sonraki evrede bu yaralar kırmızı ve koyu kırmızı renklerde
görülebilirler. Hastalığın daha ileri evrelerinde ise yaralar tipik mavi gri veya yanmış barut görüntüsünü
alır. Bazı endometriozis yaraları ise renksizdir.
Endometriozisin en sık görülen bulguları nelerdir?

Endometriozisin klinik bulguları hastadan hastaya çok değişiklik gösterir ve hastalığın yaygınlığı ile
orantılı olmayabilir. Endometriozis ilerledikçe infertilite görülme ihtimali artar. Klinik bulgular çoğunlukla
hastalığın anatomik olarak yerleştiği yere bağlıdır. Endometriozisin en sık görüldüğü yerler yumurtalıklar,
üreme organları çevresindeki karın zarları, rahim arkasındaki boşluk, rahim bağları ve rahmin arka
yüzüdür. En sık görülen bulgu ise menstruasyon döneminde veya cinsel ilişki sırasında ağrıdır.
Endometriozis hastalığına bağlı anormal kanama, lekelenme ve infertilite de sık görülür.

Endometriozis hastalığı niye en sık yumurtalıklarda görülür?

Endometriozis vakalarının % 75’inde yumurtalıklar etkilenir. Menstruasyon döneminde menstrual kanının
fallop tüplerinden karın boşluğuna geri akması sonucunda endometriozisin oluştuğu düşünülür. Fallop
tüplerinin ucunda bulundukları için bundan en çok etkilenen organlar yumurtalıklar olur. Yumurtalıklarda
steroid hormonlarının yüksek düzeyde bulunması da bu organlarda endometriozis oluşma ihtimalini
arttırır.

Çikolata kisti nedir?
Endometriozis yaraları yumurtalıklar üzerinde kanamalar yapar, hastalık ilerleyince bu yaralar yumurtalık
dokusu içine yayılır. Pıhtılaşmış koyu renk kan ile dolu kistler oluşur. Bunlara çikolata kisti veya
endometrioma adı verilir.
Karın içerisindeki sıvıdaki endometriozise hastalığına bağlı meydana gelen ve infertiliteye neden olan
değişiklikler nelerdir?
Karın boşluğunda bulunan ve organların birbiri üzerinden kaymasını sağlayan sıvı periton sıvısı olarak
adlandırılır. Endometriozis varlığında bu sıvının içinde bulunan hücreler ve sıvının biyokimyasal içeriği
değişir. Sıvının miktarı artarken, içinde iltihaplı hücreler ve prostoglandin düzeyi de artar. Bu değişiklikler
yumurtalıkların ve fallop tüplerinin fonksiyonlarını etkiler. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar
endometriozis varlığında periton sıvısının embriyolar için toksik etkiye sahip olduğunu ve embriyo
gelişimini erken safhada durdurduğunu göstermiştir.
Üreme organları dışında endometriozisin sıklıkla görüldüğü yerler nerelerdir?
Endometriozis üreme organları dışında en sık ince ve kalın bağırsak üzerinde daha nadir olarak da safra
kesesi, mide, dalak ve karaciğer üzerinde görülebilir.
Yapışıklık nedir? Endometriozisle birlikte yapışıklık neden oluşur?
Endometriozis yaralarının oluşturduğu nedbe dokuları ve karın boşluğuna dökülen kanın oluşturduğu

iltihabı reaksiyonlar karın zarı yüzeyinde yapışıklıklara neden olabilir. Bu yapışıklıklar çoğunlukla üreme
organları ve daha az hareket eden organlar arasında görülür. Yapışıklıklar özellikle yan duvarlar ile rahim
ve kalın bağırsağın son kısmı ile rahmin arkasını örten karın zarları arasında görülür.
Endometriozis neden oluşur?
En sık kabul edilen teori, menstrual kanın fallop tüpleri aracılığı ile karın boşluğuna ters yönde akması ve
karın boşluğu içerisinde endometrial dokuların yerleşmesine neden olmasıdır. Diğer bir teori ise
endometrial hücrelerin diğer organlara lenf kanalları aracılığıyla ulaşmasıdır. Bunların yanı sıra kabul
edilen diğer teoriler ise endometrial hücrelerin akciğer, deri ve vücudun diğer kısımlarındaki organlara
kan damarları aracılığıyla ulaşması ve daha nadir olarak da cerrahi işlem sırasında endometrial
hücrelerin vücudun diğer bölgelerine bulaştırılmasıdır.
Endometriozis hastalığı ne kadar eski bir hastalıktır?
Teorik olarak endometriozis hastalığı insanlık tarihi kadar eskidir ve günümüzden yaklaşık 300 yıl önce
ilk kez tanımlanmıştır. Sampson adlı bir hekim 1920’li yıllarda New York Albany?de endometriozis
hastalığını günümüzün normları ile tanımlamış ve endometriozisin menstrual kanın fallop tüplerinden ters
yönde karın boşluğuna akması ile oluşabileceğini ifade etmiştir.
Endometriozisin çoğunlukla yumurtalıkları etkilediğini duyuyorum. Tüplerin de etkilenmesi mümkün mü?
Fallop tüpleri erken evre endometriozis vakalarında nadiren etkilenirken ilerlemiş endometriozis
vakalarında tüplerin etkilenmesi mümkündür. Bu durum tüp hareketliliğinin azalmasına ve infertiliteye
neden olur.
Endometriozis hastalığında kasık ağrısı neden olur?
Endometriozisin erken safhalarında endometriozis yaralarının yırtılması ile kasık ağrısı oluşabilir. Bunun
yanı sıra ilerleyen endometriozis vakalarında üreme organlarının birbirine yapışması ile hareketlerinin
kısıtlanarak zorlaşması da kasık ağrısına neden olur.Bunun yanı sıra karın içi sıvının kimyasal yapısının
değişmesinin de ağrıya neden olduğu düşünülmektedir. Çikolata kistlerin yırtılmaları da şiddetli ve ani
başlayan ağrılara neden olabilir.
Endometriozisin karakteristik klinik bulguları nelerdir?
Endometriozis vakalarının yaklaşık %75’inde kasık ağrısı görülür.Ağrının yeri çoğunlukla endometriozis
yaralarının yerleşimine bağlıdır.Ağrı çoğunlukla menstural kanama ile başlar ve ilk birkaç gün şiddetli
olarak devam eder.Yumurtalıkların etkilendiği vakalarda ise ağrı yumurtlama döneminde
görülür.Endometriozis hastalarında sık görülen bir diğer yakınma ise ağrılı cinsel ilişkidir.Bu durum
vakaların %30-35’inde görülür.Bunun yanı sıra bağırsak hareketlerinde ağrı, menstruasyon öncesi
dönemlerde gerginlik ve stres, lekelenme ve düzensiz kanamalar, mesanenin bulunduğu bölgede ağrı ve
ağrılı idrar yapma, zaman zaman idrarda kan bulunması ve infertilite sık rastlanan bulgularıdır.
Hiçbir klinik bulgu olmadan endometriozis hastalığı olabilir mi?
Bu durum bazı vakalarda görülebilir. Çünkü endometriozisin bulguları oldukça değişkendir. Bazı
hastalarda çok yaygın endometriozis olmasına rağmen hiçbir bulgu görülmeyebilir. Bulguların varlığı
endometriozis hastalığının tanısını koymamıza yardımcı olmasına rağmen klinik bulguların olmaması
endometriozis olmadığı anlamına gelmez. İnfertilite vakalarında hiçbir bulgu olmamasına rağmen
endometriozis düşünülebilir ve teşhis amaçlı laparoskopi yapılabilir.
Endometriozis hastalığın yanında rahimde myom da olduğu tespit edildi. Bu sık görülen bir durum
mudur?
Endometriozis hastalığı diğer jinekolojik problemlerle birlikte görülebilir. Uzamış ve düzensiz kanamalar,
kasık ağrısı, kasıklarda bası hissi gibi yakınmalara ve infertiliteye her iki problem birden neden olabilir.
Vakaların %15’inde endometriozise ek olarak myom gibi diğer jinekolojik problemler de görülebilir.
Endometriozis kansere neden olur mu?
Bilimsel çalışmalar endometriozis vakalarının ancak %1-2’sinde endometriozis yaralarının olduğu
yerlerde kanser geliştiğini göstermiştir. Fakat endometriozis hastalığı olamayan kadınlarda da aynı
sıklıkta kanser görüldüğü için endometriozis yaralarının kansere dönüşmediği düşünülür.
Endometriozise bağlı ağrıların menstruasyondan hemen önce ve mentruasyon sırasında olduğunu

duydum, benim ağrım sürekli bu ağrıların endometriozise bağlı olma ihtimali var mı?
Endometriozise bağlı ağrılar genellikle menstruasyondan hemen önceki dönemde ve menstruasyon
sırasında görülür.Hastalık ilerledikçe ağrı menstrual siklus boyunca tüm ay görülebilir.Ağrı ani başlar
veya kronik olabilir.İleri derecede endometriozis görülen vakaların yaklaşık yarısında ağrı kroniktir ve
menstrual siklus boyunca görülür.Menstruasyondan hemen önce ve menstruasyon sırasında
şiddetlenir.Bu vakalarda cinsel ilişki sırasında da şiddetli ağrı yakınması vardır.Günümüzde hastanın
kasık ağrısı,menstruasyon döneminde ve cinsel ,ilişki sırasında ağrı yakınması ve infertilite problemi
varsa hasta aksi ispatlanana kadar endometriozis vakası olarak kabul edilir. Endometriozisin kesin ve en
geçerli tanı yöntemi laparoskopik olarak endometriozis yaralarının izlenmesidir.
İki defa düşük yaptım, endometriozis düşüğe neden olur mu?
Tekrarlayan gebelik kayıpları ve endometriozis arasındaki ilişki bir çok araştırmacı tarafından değişik
çalışmalarla gösterilmiştir. Endometriozisi olan hastalarda düşük ihtimalinin çok yüksek olduğu ve
tedaviden sonra birçok hastanın sağlıklı çocuk sahibi olabildiği gösterilmiştir. Bağışıklık sistemini
ilgilendiren problemler de endometriozis hastalığına eşlik eder, bu hastalarda görülen düşüklerin
bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı olabileceği düşünülür.
Muayene sırasında doktorum rahmin geriye dönük olduğunu ve bunun endometriozis hastalığına bağlı
olduğunu ifade etti.. Bu durum ne kadar sık görülür?
Rahmin geriye doğru dönük olması endometriozisin bulgularından biri olarak sayılabilir. Rahmin
arkasında bulunan endometriozis odakları yapışıklıklara neden olarak rahmin arkaya yapışmasına ve
geriye dönmesine neden olur. Endometriozisi olan hastaların yaklaşık yarısında rahim arkaya dönüktür.
2 yıl önce geçirdiğim ameliyatta rahmim, yumurtalıklarım ve tüplerim alındı. Ağrı nedeni ile doktora
başvurduğumda endometriozis olabileceği söylendi. Bu mümkün mü?
Bazen cerrahi girişim ile rahim, yumurtalıklar ve tüpler alınmasına rağmen endometriozis odakları
tamamen temizlenmemiş olabilir. Özellikle yumurtalıkları alınan hastaların menopoza girmemeleri için
östrojen ve progesteron takviyesi yapılır. Bu hormonlar cerrahi sırasında temizlenmeyen endometriozis
odaklarının büyümesine ve ağrılı nodüller olarak ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu gibi durumlarda
özellikle ameliyat sırasında endometriozis odaklarının kalmış olabileceği düşünülüyorsa bu hastalara ilk
12 ay östrojen vermeden sadece progesteron takviyesi yapılabilir.
CA-125?in önemi nedir?
Yapılan birçok çalışmada CA-125 adlı antijenin kan düzeyinin ilerlemiş endometriozis vakalarında
yükseldiği gösterilmiştir. Kasık ağrısı olan endometriozis vakalarının %90’ında bu antijen yüksek
düzeylerde bulunduğundan CA-125 endometriozis hastalığının teşhisinde kullanılabilen bir parametredir.
Endometriozis ile karışan bir başka hastalık var mıdır?
Ağrı ve infertilite endometriozisin yanında diğer birçok hastalıkta da görülebilir. Endometriozisle en çok
karışan hastalık pelvik inflamatuvar hastalık olarak adlandırılan genital organların yaygın
enfeksiyonudur.Ayrıca yumurtalıklardaki iyi ve kötü huylu tümörler de endometriozise benzer bulgulara
yol açabilir. Sindirim sistemi ve üriner sistemdeki bazı problemlerde endometriozisle karışan hastalıklar
arsındadır. Bundan dolayı endometriozisin kesin tanısı ancak laparoskopi ile konulabilir ve laparoskopi
sırasında endometriozis yaralarından biyopsi alınarak histolojik olarak tanı doğrulanır. Tanısı laparoskopi
ile kesinleştirilmemiş hiçbir vaka endometriozis olarak tedavi edilmemelidir.
Histerektomi ameliyatı sonrasında (rahmim alındıktan sonra) adenomiyozis tanısı kondu, bu
endometriozisin değişik bir formu mudur?
Adenomiyozis endometriumun rahim duvarı içerisine yayıldığı durumdur. Bundan dolayı adenomiyozis iç
endometriozis olarak da bilinir. Adenomiyozis tipik endometriozis bulgularını verir fakat klasik
endometriozis tablosundan biraz daha farklıdır. Bu gurup hastalar çoğunlukla 40 yaş üzerindeki
hastalarıdır ve bu vakaların çoğu çocuk sahibi oldukları için infertilite şikayeti ile başvurmazlar.
Adenomiyozisin kesin tanısı ancak histerektomi sonrasında konulabilir. Gerçek tedavisi de rahmin
cerrahi olarak alınmasıdır.
Laparoskopi ameliyatından önce endometriozis veya kronik pelvik inflamatuvar hastalığım olabileceği
söylendi. Bu iki durum arasında ne fark vardır?
Kronik pelvik inflamatuvar hastalık üreme organlarının yaygın iltihabı durumudur. Bu hastalıkta üreme

organlarının çevresinde, tüplerin etrafında ve yumurtalıklarda yapışıklıklar oluşur. Çoğunlukla genç
hastalarda görüldüğünden endometriozis ile karışır. Her iki durumunda da ultrasonografik inceleme
bulguları benzerdir. Endometriozis sırasında rastlanan endometrioma kisti ile pelvik inflamatuvar
hastalıkta görülen apse ultrasonografik olarak birbirine benzer. Pelvik inflamatuvar hastalığı olan
vakaların öyküsünde ani enfeksiyon bulguları, ateş ve ağrı vardır. Pelvik inflamatuvar hastalık antibiyotik
tedavisi ile iyileşir. Bu iki durumun ayırıcı tanısında laparoskopi gereklidir.
Hidrosalpenks nedir?
Hidrosalpenks fallop tüpü içerisinde sıvı birikmesidir. Latince hidro sıvı, salpenks ise tüp anlamına gelir.
Tüp içinde akışkanlığı ve ıslaklığı sağlayan sıvı çoğunlukla tüpün açık ucundan karın boşluğuna dökülür.
Eğer uç kısımda bir tıkanıklık oluşursa sıvı akışı engellenir ve tüp içerisinde biriken sıvı hidrosalpenks
dediğimiz tabloyu oluşturur.
Hematosalpenks nedir?
Hematosalpenks endometriozis yaraları olan vakaların tüplerinde görülür. Hemato kan, salpenks ise tüp
anlamına gelir. Menstrual kanama sırasında endometriozis yaralarından akan kan ucu tıkalı olan
tüplerden karın boşluğuna akma imkanı bulamaz ve tüp içerisinde birikerek hematosalpenks dediğimiz
tabloyu oluşturur. Bu durum tüpte oluşan dış gebelik tablosu ile karışabilir ve uzun sürer.
Tüplerimin rahme yakın bölgesinde tıkanıklık olduğu ve bunun endometriozisden kaynaklandığı söylendi.
Bu sık görülen bir durum mudur?
Tüpler ile rahmin bileştiği yerde endometriozis odaklarının bulunması tüplerin tıkanmasına neden olabilir.
Tüpler rahme birleştikleri noktada çok incelir ve daralırlar. Çok küçük bir endometriozis odağı dahi bu
bölgede tıkanıklığa neden olabilir. Tüplerdeki tıkanıklığın en önemli nedenlerinden biri endometriozisdir.
Barsaklarda kanamalara neden olan endometriozis hastalığı ile diğer barsak hastalıklarını birbirinden
nasıl ayırt edebiliriz?
Bu ayrımı yapmanın en kolay yolu hastadan alınan öykü ve şikayetlerin geçmişidir. Endometriozis
yaraları menstrual kanamanın olduğu dönemlerde kanar. Barsak hastalığı olan vakalarda ise kanamalar
çoğunlukla barsak hareketlerinin attığı dönemde görülür. barsak hastalıkları ile ilgili problemlerin kesin
tanısı için sigmoidoskopi veya kolonoskopi yapılması ve biyopsi ile tanının kesinleştirilmesi gerekir.
Endometriozi nasıl teşhis edilebilir?
Günümüzde endometriozis yaralarının direkt olarak laparoskopi ile görüntülenmesi en güvenli teşhis
metodudur.Hastanın tıbbi hikayesi endometriozisi düşündürebilir ve hastanın yapılan muayenesi ile ön
tanı desteklenebilir. Fakat kesin tanının konulabilmesi için endometriozisin direkt olarak görüntülenmesi
gerekir. Bu işlem eskiden laparotomi dediğimiz açık ameliyat ile yapılırken günümüzde laparoskopik
olarak endometriozisin kesin tanısı konulabilmektedir.
Laparoskopi nedir?
Laparoskopi üreme organlarının detaylı olarak incelenebilmesinin sağlayan cerrahi bir yöntemdir.
Laparoskopi ile rahim, fallop tüpleri (yumurtalık kanalları) ve yumurtalıklar detaylı olarak incelenebilir ve
karın içerisindeki diğer organlar görüntülenebilir. Göbek altından girilerek ince fiberoptik bir teleskop ile
organlar görüntülenir. Karın içerisindeki yapışıklıklar, yumurtalıklardaki kist ve benzeri patolojiler,
endometriozis ve diğer anormal durumlar teşhis edilebilir. Laparoskopi endometriozisin tanısı yanında
infertilite vakalarında da infertilite nedeninin belirlenebilmesi için kullanılan bir teşhis yöntemidir.
Laparoskopi sırasında karında açılan ikinci bir küçük delik aracılığı ile üreme organlarına ulaşılarak
saptanan anormallikler laparoskopik (kansız bıçaksız) olarak giderilir.
İnfertilite problemi veya çocuk isteği olmayan ve endometriozis ön tanısı olan kadınlara da laparoskopi
önerilebilir mi?
Hastanın belirgin kasık ağrısı yakınması varsa ve endometriozis düşünülüyorsa, tanı ve tedavi için
laparoskopi önerilebilir. Laparoskopi sırasında endometriozis yaraları yakılarak tedavi edilir. Laparoskopi
ile endometriozis tanısı kesinleştirilmeden hiçbir hastanın tedavisine başlanmaması gerekmektedir.
Second look laparoskopi nedir?
Bazı hekimler tedavi sonrasında tedavinin sonucunu değerlendirebilmek için ikinci bir laparoskopik
incelemenin gerekli olduğunu düşünür. İkinci kez yapılan laparoskopiye second look laparoskopi denir.

Son 10-15 yıl içerisinde bu yaklaşım yaygınlık kazanmaya başlamıştır.
Endometriozisin tanısında ultrason ne ölçüde yardımcıdır?
Ultrasonografik inceleme ile çikolata kisti olarak da endometriomaların tanısı konulabilir. Fakat birçok
endometriozis vakasında çikolata kisti oluşmaz. Dolayısıyla tüm endometriozis vakalarının
ultrasonografik inceleme ile tanısını koymak mümkün değildir.
Histerosalpingografi (HSG) olarak adlandırılan rahim filmi endometriozis hastalığının tanısının
konulmasına yardımcı olabilir mi?
Rahim filmi ile tüpler ve rahim içi değerlendirilir. Tüplerdeki bazı problemler endometriozis hastalığını
düşündürse de sadece rahim filmi ile endometriozis tanısı koyulamaz.
Laparoskopi menstrual siklusun hangi döneminde yapılmalıdır?
Laparoskopinin menstrual siklusun hangi döneminde yapılması gerektiğine laparoskopinin yapılış
amacına göre karar verilir. İnfertilite değerlendirilmesi için yapılan laparoskopi menstrual kanamanın
bitiminden sonraki günlerde yapılır. Hastanın ufak bir ihtimalde olsa bu dönemde gebe olmadığı kesindir
ve rahmin iç tabakası kalınlaşmamıştır. Kasık ağrısı ile baş vuran hastalarda endometriozis hastalığının
tanısı için laparoskopi menstrual siklusun herhangi bir döneminde yapılabilir.
Laparoskopi ile evre III endometriozis tanısı konuldu. Bu ne anlama gelmektedir?
Amerikan Üreme Sağlığı Cemiyeti, tedavisini ve üreme sağlığı üzerindeki etkisini belirleyebilmek için
endometriozis hastalığını değişik evrelere ayırmıştır. Bu sınıflama yapılırken hastalığın yaygınlığı ve
üreme organları üzerindeki etkisi esas alınmıştır. Bu sınıflama ile Evre I minimum, Evre II hafif, Evre III
orta ve Evre IV ileri düzey olmak üzere endometriozis hastalığı 4 evreye ayrılmıştır.
Endometriozis hastalarında infertilite görülme sıklığı nedir?
Yapılan çalışmalarda endometriozis hastalığı olan kadınların %30-50’sinde üreme sağlığının değişik
derecelerde etkilendiği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra infertilite problemi olan vakaların yaklaşık
%20’sinde endometriozis problemi saptanmıştır.
Endometriozisi olan vakalarda infertilite niye görülür?
Endometriozis hastalığı;
- Yumurtalıklarda folikül ve yumurta gelişimini engeller.
– Ovulasyonu yani gelişen yumurtanın yumurtalıklardan atılmasını engeller.
– Sperm hareketliliğini azaltır.
– Periton sıvısının yapısını değiştirerek yumurta ve spermin etkileşmesini bozar.
Endometriozis hastalığı olanlarda neden yapışıklıklar oluşur?
Karın zarları üzerindeki endometriozis odaklarının kanaması ve bunların oluşturduğu inflamatuvar
reaksiyonlar sonrasında bu bölgelerde yapışıklıklar ortaya çıkar.
Prostoglandin hormonu endometriozis hastalığında nasıl bir rol oynar?
Prostoglandin bir çok fonksiyonu olan kimyasal bir maddedir. Endometriozis hastalığı olan vakalarda
karın boşluğundaki periton sıvısında prostaglandin seviyesi yükselir. Prostoglandin seviyesini yükselmesi
yumurtalık fonksiyonlarında bozulmaya ve tubal fonksiyon bozukluğuna neden olur. Bunların yanında
sperm hareketliliğinin azalmasına, sperm ve yumurta ilişkisinin ve embryo gelişiminin olumsuz
etkilenmesine neden olur. Son günlerde yapılan çalışmalarda , yeni endometriozis yaralarında
prostoglandin seviyesini çok yüksek olduğu belirlenmiştir. Be durum, aktif endometriozis hastalığı olan
vakalardaki bulguların ve yakınmaların neden daha fazla olduğunu izah eden bir gerçek olabilir.
Endometriozisi olan vakalarda ovulasyon problemi ne sıklıkta görülür?
Endometriozis vakalarının yaklaşık %50’sinde ovulasyon problemi olduğu saptanmıştır. Bu durum
endometriozis hastalığına bağlı infertilite problemlerinin tedavisinde mutlaka göz önüne alınmalıdır.

Endometriozis hastalığına bağlı ağrı nasıl tedavi edilir?
Endometriozis hastalığına bağlı ağrının tedavisinde nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar olarak
adlandırılan, steroid yapısında olmayan ağrı kesiciler etkilidir. Bu ilaçlar ile vakaların birçoğundaki ağrı
problemleri çözülebilir. Bu vakaların tedavisinde ağrı şiddetlenmeden ilaçları kullanmaya başlamak
gerekir.
Endometriozisdeki ağrıyı kontrol etmek için hormonal tedavi önerilebilir mi?
Uzun bir dönem endometriozis vakalarının birçoğunda doğum kontrol hapları başarı ile kullanıldı. 1980
yılından itibaren bir ilaç yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Son yıllarda ise
endometriozis tedavisinde GnRh-agonistleri olarak adlandırılan ilaçlar daha yaygın olarak
kullanılmaktadır.
Yaklaşık 6 aydır ilaç tedavisi sürmesine rağmen yakınmalarım devam ediyor. Bunun sebebi ne olabilir?
Tedavisi devam eden hastaların yaklaşık üçte biri tedaviye cevap vermeyebilir ve bu hastaların
yakınmaları devam eder. Bu kullanılan ilacın endometriozis yaralarının bulunduğu bölgeye
ulaşamamasından veya yaraların bulunduğu dokunun özelliklerini yitirerek ilaca cevap vermemesinden
kaynaklanabilir.
Endometriozis hastalığı olan vakalar çocuk sahibi olmayı arzu ettikleri takdirde ne zaman tedaviye
başlamalıdır?
Genel yaklaşım laparoskopi sırasında saptanan endometriozis yaraların tamamı ile temizlenerek,
gebeliğin oluşmasının beklenmesidir. İlk 6 ay süresince gebelik oluşmadığı takdirde tıbbi tedaviye
başlanabilir. Laparoskopik cerrahi ile bütün odaklar temizlenemiyorsa laparoskopiyi takiben hemen ilaç
tedavisine de başlanır. bazı vakalarda ise laparoskopik olarak endometriozis tedavisinden önce tıbbi
tedavi ile mevcut endometriozis yaralarının küçülmesi sağlanır. Bu yaklaşım laparoskopi sırasında
yapılacak olan cerrahi işlemi kolaylaştırabilir.
Tıbbi tedavi sırasında menstrual kanamalarım devam etmekte bu durum tedavinin başarılı gitmediğini mi
gösterir?
Her ne kadar tıbbi tedavi sırasında menstrual silklusların durması beklense de vakaların yaklaşık
%60’ında tam bir kanama olmamakla birlikte lekelenme tarzında kanamalar devam edebilir.
Endometriozis tedavisinin takibi nasıl yapılır?
Endometriozis tedavisinin sonuçlarını takip etmenin en iyi yöntemlerinden biri kandaki östrojen düzeyinin
ölçülmesidir. Büyük endometriozis yaraları ise 3 aylık ultrasonografik incelemelerle takip edilebilir. Bunun
yanı sıra jinekolojik muayene de endometriozise bağlı bulgularının azaldığını bize gösterebilir. Hastanın
bulgularının azalmış olması, kasık ağrılarının ve cinsel ilişki sırasındaki ağrı yakınmasının azalması da
hastalığın iyileştiğinin göstergeleridir. Tedavide amaç gebelik elde etmek ise gebeliğin gerçekleşmesi
tedavinin başarısının kesin bir göstergesidir.

GnRh-agonistleri olarak adlandırılan ilaçların endometriozis tedavisinde yeri nedir?
GnRh-anologları beyinde hipofiz bezinden FSH (folikül uyarıcı hormon) ve LH (lüteinize edici hormon)
gibi hormonların salınmasını sağlar. Bu ilaçlar düzenli olarak belli bir dozda kullanıldığından FSH ve LH
hormonlarının geçici olarak salınmasını ve bundan sonra bu hormonların üretiminin durmasını
sağlar.böylece hastada geçici bir menopoz durumu sağlanır ve endometriozis odakları gelişmez.
Endometriozis tedavisinde testosteron hormonunun yeri var mıdır?
Endometriozis tedavisi için yaklaşık 30 yıl önce gündeme gelen testosteron tedavisi birçok yan
etkisinden dolayı günümüzde terk edilmiştir.
Doğum kontrol haplarının endometriozis tedavisindeki yeri nedir?

Doğum kontrol haplarının endometriozis tedavisindeki kullanımı günümüzden 35 yıl öncesine
dayanmaktadır. Bu haplar ovulasyonu durdurarak vücuttaki yumurtalıklardan salınan östrojen
hormonunun azalmasına neden olur. Östrojen düzeyi düştüğünde endometriozis yaraları iyileşir. Doğum
kontrol haplarında bir miktar östrojen bulunmaktadır, endometriozis tedavisinde düşük miktar östrojen ve
yüksek miktarda progesteron içeren doğum kontrol hapları tercih edilir.
Hafif endometriozis vakalarının tedavi edilmemesi uygun bir yaklaşım mıdır?
Geçmiş yıllarda minimal endometriozis vakalarının 2 yıllık takip süresi içerisinde %60’ının gebe kalacağı
varsayılarak bu vakaların tedavi edilmemesi düşünülürdü. Fakat günümüzde laparoskopik olarak teşhisi
konulmuş tüm endometriozis vakalarının aynı seansta gerek lazer gerekse elektrokoter yardımı ile tedavi
edilmesi önerilmektedir. Laparoskopi sonrasındaki 9-12 ay içinde gebeliğin elde edilemediği durumlarda
diğer tedavilere de başlanması önerilir.
Laparoskopik cerrahi endometriozis tedavisinde ne kadar başarılıdır?
Laparoskopik cerrahinin endometriozis tedavisindeki başarısı hastanın önceki durumuna ve uygulanan
cerrahi yönteme bağlıdır. Minimal endometriozis vakalarının % 65’inde orta derece endometriozis
vakalarının % 50’sinde ve ileri derece endometriozis vakalarının % 40’ında infertilite problemi
laparoskopik cerrahi ile tedavi edilebilmektedir. Bunun yanı sıra laparoskopik cerrahi sonrası verilen
tedavinin başarı sonuçlarını olumlu yönde etkiler.
Endometriozis vakalarında tüp bebek tedavisinin yeri nedir?
Cerrahi ve tıbbi yaklaşımlarla tedavi edilemeyen vakalarda tüp bebek tedavisi ile gebelik elde edilebilir.
Endometriozis hastalığının tedavi sonrasında tekrarlama ihtimali nedir?
Endometriozis vakalarının yaklaşık %10?unda cerrahi ve/veya tıbbi tedaviyi takiben hastalık
tekrarlayabilir. Tedavi sonrasında gebelik elde edilen vakalarda endometriozisin tekrarlama ihtimali çok
daha düşüktür. Endometriozis hastalığının evresi arttıkça tedavi sonrasında tekrarlama ihtimali de artar.