Enürezis (Uykuda Yatak Islatma)

Uyanma sorunu olan bir çocukta, uykuda idrar üretimi ile mesane kapasitesi arasındaki dengesizlik sonucu oluşur. Genellikle, okul çağı çocukluklarda istenmeyen (uygun olmayan) yer ve zamanda normal fizyolojik işemedir. 5 yaşına gelmiş bir çocukta ayda iki geceden fazla yatak ıslatma normal değildir. Bu durum çocuğun istemsiz ve farkında olmadan uykuda yatağını ıslatmasıdır. Bu çocuklar, mesanesini komplet olarak, ancak farkında olmadan boşaltırlar.

Sıklığı nedir? Anne-babada varsa çocukta da olur 5 yaşını tamamlamış çocukların %90’ında idrar kontrolü sağlanır. Kalan %10’un ise her yıl %15’i idrar kontrolü kazanır. %1-3 puberte sonrası “enürezis” devam eder. 18 yaşındakilerin %1’i uykuda yatağını ıslatır. Hem anne hem baba bu sorunu yasamışsa çocukların % 75’inde görülür. Anne ya da baba bu sorunu yasamışsa çocuklarda görülme riski % 40-45’tir. Erkek çocuklarda 2 kat daha fazladır.

Risk faktörleri nelerdir? Genetik olarak aile hikayesi, fiziksel ve mental gelişme geriliği, düşük eğitim ve sosyo-kültürel düzey, geniş ve yoksul aileler, çocuk istismarı, uyku problemi, kabızlık, üst solunum yolu tıkanıklığı gibi faktörler rol alabilir.

Nedenleri nelerdir? Nedeni, psikolojik değil organiktir. Tedavi edilmeyince psikolojileri bozulur.

• Uyku sırasında idrar hissinin algılanmaması

• Gece normalden fazla idrar üretilmesi

• Merkezi sinir sisteminin tam olgunlaşmaması

• Mesane ve sfinkter kaslarının tam gelişmemesi

• İdrar üretimini azaltan maddelerin (ADH-dezmopresin) yeterli salgılanmaması.

Gece normalden fazla idrar üreten veya mesanesi küçük olan bu çocukların çoğunun uykusu ağır olduğundan uyku sırasında mesanenin (idrar kesesinin) doluluğu yani idrar yapma ihtiyacı his edilmemekte ve idrara sıkışan çocuk uyanmadan re eks olarak çisini yapmaktadır. Bu çocukların bir kısmında ise mesane çalışması ile ilgili bozukluklar saptanmaktadır.

Çocukları nasıl etkiler?

Utanç duygusu ve aşağılık kompleksine yol açar

Tedavi edilmezse zamanla hasta ve ailesinde psikolojik sorunlara yol açabilir. Yani psikolojik problemler hastalığın nedeni değil, sonucudur.

Altını ıslatma nedeniyle çevresi tarafından tepki gören, başka bir yerde geceleyemeyen, tatile gidemeyen ve durumundan utanç duyan çocuk psikolojik açıdan etkilenmektedir.

Kronik stres sonucu; özgüvende azalma, içe kapanma, utanç duygusu, aşağılık kompleksi, depresyon ve davranış bozuklukları görülmektedir.

Toplum nasıl bir bakış açısına sahip?

Çocuk ve Aile Suçlu mu? Yatak ıslatma çocuğun bilinçli bir davranışı değildir. Çocuğun kontrol etmesi mümkün olmayan bir bozukluktur. Anne babanın onları iyi eğitememiş olması anlamına da gelmez. Bu sorun çocuğun büyümesi sırasında idrar kontrolü sağlayan organların olgunlaşmasında gecikme ile ilişkilidir.

Ceza vermek sorunu çözmez Çocuğun tembelliğine bağlayıp ceza ve dayak uygulamak problemi çözmez. Tamamen somut organik nedenlerle gelişen bu hastalıkta çocukların belirgin bir suçu yoktur. Bu nedenle, aileler ceza yerine, hastalık mağduru olan bu çocukları biran önce doktora göstermelidir.

Nasıl tanı konur?

Detaylı sorgulama ve titiz muayene çok önemlidir. Mesane ultrasonu ve işeme testi faydalı bilgiler verebilir.

Nasıl tedavi edilir?

Yatak ıslatma sorunu yıllar içerisinde kendiliğinden düzelebilir; bu çocukların her yıl %15’i kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, kolayca tedavi edilebilen bu durumu görmezden gelip 5-6 yaşından sonra hala kendiliğinden geçmesini beklemek çocukta önemli ruhsal problemlere neden olduğu için tedavi etmek gerekir.

Davranış tedavisi (Destek ve motivasyon tedavisi) Bu çocuklarda destekleyici tedavi ve ödüllendirme öncelikli olmalıdır. Aile ve çocuk bilgilendirilmeli ve beraber motive olmalıdır. Yeterli zaman ve sabır gerektiği anlatılmalıdır. Çocuk ile sıcak bir ilişki kurulup problemin çözüleceğine dair güven verilmelidir. Diğer çocuklarla mukayese edilmemeli, suçluluk duygusu giderilmeli ve çocuğun özgüveni tazelenmeli.

Alarm tedavisi İç çamaşırına yerleştirilen bir elektrod uykuda altını ıslatma sırasında cihazının zil çalmasını sağlamaktadır. Bu şekilde çocuğun zaman içerisinde uykuda idrar hissini algılaması amaçlanmaktadır. 3 ay içinde genelde sonuç alınır.