Epilepsi Nedir?
Yazar Zafer Özyurt • Nörolog • 14 Ağustos 2017 • Yorumlar:
Epilepsi nedir?
Çoğu insan epilepsiyi, hastanın yere serilmesine, kontrol edilemez biçimde titremesine, ağzının köpürmesine ve idrar kaçırmasına neden olan nöbetlerin oluşturduğu bir hastalık olarak bilmektedir. Eski Yunanlılar böyle bir kişiyi cin tuttuğuna inanırlardı. Ve bu sözcüğün kökeni de buradan gelmektedir: Yunanca'da "yakalanma veya hücuma uğrama" anlamına gelmektedir.
Hiç şüphesiz, bir nöbet sırasında (bazen sara veya atak da denir) hasta çeşitli vücut işlevleri üzerindeki kontrolünü kaybetmektedir: bazıları kaslarının kontrolünü kaybeder, diğerleri düşünme süreci ya da mesaneleri üzerindeki kontrolünü kaybeder... Bunun nedeni beyindeki bir bozukluktur.
Nöbet nedir?
Bir epilepsi nöbeti en iyi biçimde, beyinde ani bir fırtına olarak tanımlanabilir. Beyindeki milyonlarca hücre arasındaki bağlantı ağında geçici bir arıza olur. Bu beyin hücreleri sürekli olarak bilgi alışverişinde bulunmaktadır. Normalde bu, planlı bir biçimde gerçekleşir. Epilepsi hastalarında ise, büyük beyin hücresi grupları bazen birbirleriyle bilgi alışverişini aynı anda başlatmaktadır. Ortaya çıkan bu kargaşa da bir epilepsi nöbetini doğurur. Ancak, beyin kendi düzenini geri kazanma yeteneğine sahiptir. Dolayısıyla, nöbet yavaş yavaş kaybolacaktır. Ancak bazı hastalarda nöbetler daha uzun sürebilmektedir.
Bir epilepsi hastasının beyninin sağlıklı birinin beynine kıyasla biraz daha hassas olduğunu söyleyebilirsiniz. Bir epilepsi hastasında beynin nöbetler arasındaki işlevi çoğunlukla tıpkı diğer insanlardaki kadar normaldir. Beynin elektriksel aktivitesini ölçen bir EEG taraması sırasında bile, genellikle olağan dışı hiçbir şey görülmemektedir. Ancak bu, EEG taramasının değerli bir tanı yöntemi olmadığı anlamına gelmez.
Aslında epilepsisi olan bir kişi yalnızca nöbet sırasında hastadır. Bu nedenle herhangi bir tedavinin amacı, bir nöbetin meydana gelme riskini olabildiğince minimum düzeye indirmektir. Çoğu hastada, ilaç kullanımı nöbet riskini dikkate değer ölçüde azaltabilmektedir.
Bir kişi ancak en az iki nöbet geçirmişse ve düzenli olarak nöbet geçiriyorsa (bu yılda yalnızca bir kez anlamına gelse bile) epilepsi hastası olarak kabul edilir. Bu nedenle, bir nöbet otomatik olarak epilepsi tanısına yol açmaz.
Tüm biçim ve boyutlarıyla epilepsi
Epilepsi belirli bir nedeni olan bir hastalık değildir. Bu hastalık aslında bir semptomlar topluluğudur. Nöbetler tüm biçim ve boyutlarda gelir.
Temel olarak, iki nöbet tipi bulunmaktadır:
•Beynin belirli bir bölgesinden kaynaklanan nöbetler; doktorlar bunu parsiyel (kısmi) nöbet ya da parsiyel başlangıçlı nöbet olarak tanımlamaktadır;
•Aynı anda tüm beyin hücrelerinden kaynaklanan nöbetler; bu, jeneralize (yaygın) nöbet olarak bilinmektedir. Bu nöbet tipinin önemli bir özelliği genellikle bilinç kaybının olmasıdır. Ancak bu, hastaların her zaman bayıldıkları anlamına gelmemektedir. Çoğu zaman başkaları farkına varmadan geçirilen çok kısa absans (dalma) anları olabilmektedir. Bu nöbet tipi 'absans nöbeti' olarak da bilinmektedir.
Çocuklarda, epilepsi tamamen kaybolabilmektedir. Bu bazen erişkinler için de geçerlidir; ancak epilepsileri devam etse bile, çoğunlukla hastalıkları ilaç tedavisi ile kabul edilebilir bir biçimde kontrol altına alınabilmektedir.