Ergenlik Çağında Gelişen Şizofreni

Ergenlik çağı şizofreni çok sık karşılaşmadığımız ama ciddi ruhsal rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık ergenlerde gerçekleri yorumlamakta zorlanmanın yanı sıra düşünce (bilişsel), davranışsal ve duygusal sorunlar yaşamalarına sebep olur. Kişi halüsinasyonlar, delüzyonlar ve garip olarak kabul ettiğimiz düşünce ve davranışlar sergiler.

Rahatsızlığın seyri ve semptomları genel olarak yetişkinlik çağı şizofrenisi ile aynıdır. Sadece erken dönemde başlayan şizofreninin teşhisi ve tedavi süreci daha zordur ve kişinin erken yaşta eğitim ve sosyal hayatını direkt etkileyen bir rahatsızlıktır.

Şizofreni kronik rahatsızlık olup, sürekli tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır. Rahatsızlığın en erken evrede teşhisi ve tedavisi kişinin uzun sürede hayat kalitesini yükseltmek adına çok önemlidir.

Semptomlar

Şizofreni genel olarak 20’li yaşlarda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Rahatsızlık 13 yaşın altında çok nadir görülse de, çok erken 14-18 yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Semptomlar genelde hepsi birden ortaya çıkmaz zamanla gelişmeye başlarlar.

13 yaş üstü çocuklarda görülen semptomların bazılar:

• Aile ve arkadaşlardan uzaklaşmak

• Okul başarısının azalması, okula ilginin azalması

• Uykuya dalmakta zorluk

• Gergin, irritable, ve depresif duygudurumu

• Motivasyonun olmaması

• Garip davranışlar

• Madde kullanımı

Delüzyonlar –gerçeğe aykırı olan yanlış inançlar

• Birilerinin sana zarar verdiğine inanmak

• Belirli işaretler (gestures), yorumların onunla alakalı olduğuna inanması

• Olağanüstü yetenek veya popülerliğinin olmasına inanmak

• Belirli bir kişinin ona aşık olduğuna inanmak

• Her hangi bir trajedinin eşiğinde olduğuna inanmak

Halüsinasyonlar – gerçekte mevcut olmayan bir şeyleri duymak veya görmek. Kişi halüsinasyonlarının gerçekliğine tam olarak inanırlar.  

Dağınık Düşünceler – dağınık düşünceler kişinin dağınık konuşmasıyla bir başa alakalı durumdur. Kişi efektif iletişim kuramaz, verdiği cevapların bir kısmı alakasız olabilir, cümleler anlamsız kelimeler içerebilir ve ‘WORD SALAD’ dediğimiz ‘kelime karmaşası’ oluşur

Son derece dağınık veya anormal motor davranışı – Kişi talimatlara uymayan, uygunsuz ve tuhaf davranışlar sergileyebilir.   

Negatif semptomlar – normal işlev yeteneğinin azalması veya olmaması

• Kişisel hijyenin ihmali

• Duygu eksikliği

• Göz kontaktı kuramama

• Yüz ifadesinin olmaması

• Monoton konuşma

• Konuşma sırasında el veya baş hareketlerini kullanamama

• Günlük aktivitelere karşı ilgi kaybı

• Sosyal geri çekilme

• Zevk alamama

Ne zaman hekime danışılmalı?

• Kardeş veya akranlarla karşılaştırıldığında gelişimsel olarak onlardan gecikmeler varsa

• Banyo veya giyinme gibi günlük beklentileri yapmaktan kaçınıyorsa

• Sosyalleşmek istemiyorsa

• Akademik performansı düşmeye başladıysa

• Tuhaf yeme ritüelleri varsa

• Başkalarına karşı aşırı şüphe hissi duyuyorsa

• Duruma uygun olmayan duygular sergiliyorsa

• Tuhaf fikirleri ve korkuları varsa

• Gerçek olmayan şeyleri, rüyaları, TV’de gördüklerini gerçekle karıştırıyorsa

• Tuhaf düşünce, davranış veya konuşma sergiliyorsa

• Kendine veya başkalarına zarar verme dürtüsü, agresif davranışları ve ajitasyonu varsa

İntihar eğilimi

Çocukluk ve ergenlik çağı şizofrenisi olan kişililerin normal popülasyona göre intihar eğilimleri çok daha yüksektir. Bu durum ailenin ve psikiyatristin kontrolü altında tutulması şarttır.

Sebepleri

Rahatsızlığın tam olarak hangi sebepten geliştiği bilinmese de, bilim insanları depomin ve glutamate nörotransmiterlerinin farklı çalışmasıyla alakalı olduğunu savunuyorlar.

Risk Faktörleri:

• Ailede şizofreni öyküsünün olması

• Bağışıklık sisteminin fazla çalışması – otoimmün rahatsızlıklar

• Baba yaşının fazla olması

• Bazı gebelik veya doğum komplikasyonları: yetersiz beslenme, beyin gelişimini etkileyebilecek toksinler veya virüslere maruz kalma

• Gençlerin psikoaktif ilaçlar kullanması