Ergenlik Dönemi Depresyonu

ERGENLİK DÖNEMİ SORUNLARI

Ergenlik dönemi çocukluk döneminde uykuya yatmış ve çözülmemiş duyguların yeniden canlandığı bir dönem olduğu gibi aynı zamanda bedensel değişimlerin, ruhsal çatışmaların yoğunlaştığı bir dönem olması bakımından da, insanın yetişkinlik dönemini de çok boyutlu etkileyen bir dönemdir.

Doğal olarak her insanın kişisel tarihi kendine özgüdür. Her uyaran ya da yaşantı her insanda aynı etkiyi oluşturmadığı gibi aynı sonucu da doğurmaz. Bu durum ergenlik dönemi içinde geçerlidir. Şimdi Ergenlik Döneminde görülebilen depresyon belirtileri ve çözümüne yönelik neler yapılabileceğini değerlendirelim.

ERGENLİK DÖNEMİ DEPRESYONU

Depresyon diğer bir değişle çöküntü, içten ve dıştan gelen uyaranlar karşısında tepkisizlik ya da yetersiz tepki verme, isteksizlik, yetersizlik duygusu, güvensizlik ve karamsarlık gibi duyguların yoğunlaştığı bir durumdur.

Bu ve benzer durumlar çocukluk döneminde oldukça nadir görülür. Çocukluk döneminden ergenlik dönemine geçiş sürecinde yaşla (9-19 yaşlar arasında)  birlikte depresyonun görülme sıklığı da artmaktadır. Ergenlik depresyonları, erkeklere oranla kızlarda daha fazla görülebilmektedir.

Ergenlik dönemi depresyonun, birbirini tetikleyen ya da birbirinden bağımsız birçok nedeni olabilir. Genetik faktörler, anne baba ayrılıkları, boşanmalar, ya da ölümler nedeniyle tek ebeveynle büyüyen ergenlerde depresyon bir risk faktörüdür. Diğer yandan ergenlik dönemi depresyonlarını bu döneminin kendine has özelliklerinden de ayrı düşünemeyiz. Şöyle ki ergenlik döneminde, ergenler genel olarak duygu, düşünce ve ilişkilerinde ani değişmeler yaşarlar ve algılamaları abartılı olabilmektedir. Gerek kendilerine yönelik, gerekse çevresine yönelik keskin yargılarda bulunabilirler. Bu bakımdan, anlık kararlar verebilir veya karar değiştirebilirler ve davranışlarında dürtüsellik görülebilir. Bu genel ergenlik dönemi özellikleri,depresyon tanısı alan ergenlerde, daha şiddetli ve daha fazla görülebilmektedir. Ayrıca ergenlik dönemi depresyonlarına özgü ve süreklilik eğilimi gösteren bazı ruhsal ve davranışsal belirtilerde görülebilmektedir.

 Bu belirtiler;

• Sosyal ilişkilerinde bozulma,

• İletişim kurmada isteksizlik ve arkadaşlık kuramama,

• Etkinliklere katılmama,

• Öfkesini kontrol edememe,

• Dikkat toplamada zorlanma,

• Okul başarısında önemli oranda düşme,

• Okul ve evden kaçma,

• Madde alkol kullanmaya yönelme,

• İntihar düşünceleri ve girişimleri,

• Bedensel yakınmalar özellikle sürekli baş ağrısı,

• Can sıkıntısı,

• Huzursuzluk,

• İçe kapanma,

• Hareketlerinde yavaşlama,

• Aşırı yeme ve aşırı uyuma,

• Yalnız kalma isteği,

• Sevilmediği duygusu,

• Düşük benlik saygısı gibi

Özellikle evden ve okuldan kaçma, sigara, alkol ve madde kullanımı hatta hırsızlık gibi davranış sorunları depresyonu maskeleyebilir. Bu gibi davranış sorunları depresyonla ilişkisi bakımından da değerlendirilmelidir. Ergenlik dönemi depresyonları birçok riski taşıması bakımından ihmal edilmemesi gereken bir sorundur. Özellikle ani ve planlanmadan gerçekleştirilen intihar girişimleri konunun ciddiyetini göstermesi bakımından önemlidir.

ÖNERİLER

ANNE BABALAR

Doğru iletişim becerilerine sahip olmak, toplumsal alanın her alanında ve kişiler arası ilişkilerde sorunların çözümünde en önemli araçlardan biridir. Aile içi ilişkiler içinde bu geçerlidir.

Ergenlik döneminin kendine has özellikleri bakımından, anne babaların, ergenlik çağı çocuklarıyla kurdukları iletişim biçimleri, ergenlik dönemi sorunlarının aşılmasında önemli katkılar sağlayacaktır.

Öncellikle, hem genel olarak hem de özelde ergenlerle kurulan iletişim abartı ve yapaylıktan uzak doğal olması gerekir.

Ergenler için kabul görme, anlaşılma duygusu önemlidir. Anne babalar çocuklarıyla ilişkilerinde sadece sevgi dili değil, aynı zamanda, onları kabul ettiklerini ve saygı duyduklarını da göstermelidirler.

Anne baba tutumlarında tutarlılık ve açıklık ergenlerin anne babaya karşı güven duygusunu geliştirerek güçlendirecektir.

İmalı konuşmalar, dolaylı anlatımlar, yargılayıcı ve emir kipli konuşmalar, sürekli uyarılarda bulunma, öğüt verme veya karşınıza alıp uzun söylevler çekmek, daha da kötüsü tehdit edici, suçlayıcı ve alaycı bir dil kullanmak, fiziki şiddete varan gerilimler ergenlerin sizinle olması gereken doğal iletişim kanallarını kapamasına neden olabilecektir.

Ergenlerle iletişiminizde uzlaşmacı bir dil kullanmanız, çocuğu değil sorunu eleştirmeniz, sabırla, ilgiyle dinleyerek kendini ifade etmesine izin vermeniz ve son sözü ben söylerim gibi bir çaba içinde olmamanız, aranızda güçlü bir iletişim gelişmesine katkı sağlayacaktır.

Unutmayınız ki ergenlik dönemi sorunlarının aşılmasında aile içi iletişim becerileri sorunların çözümünde önemli bir etkendir.

Diğer yandan anne babaların çocuklarıyla nitelikli zaman geçirmeleri ergenlerin değerlilik algısını güçlendirmede katkı sağlayacaktır. Nitelikli zaman; çocuğumuzla geçirdiğimiz zamanın süresi yâda aynı ortamda olmakla ilgili bir durum değildir. Birlikte uzun süre televizyon seyretmek veya aynı ortamda herkesin farklı işlerle uğraştığı bir zaman dilimi de değildir. Nitelikli zamandan kasıt, çocuğun, zihinsel, duygusal ve fiziki gelişimini destekleyecek, toplumsallaşmasına katkı sağlayacak, istendik davranışlar geliştirmesini kolaylaştıracak, öğretici, eğlendirici etkinlikleri birlikte yapmaktır.

Sonuç olarak anne babalar çocuklarının denetiminde ölçülü olmalılar. Ne göz hapsine almalı ne de gözden uzak tutmalıdır. Unutulmamalıdır ki ergenler genel olarak aileden uzaklaşmaya, akranlarıyla zaman geçirmeye çalışsalar da bir yandan da ailesinin hep arkasında ve yanında olmasını ve ona destek olmasını isterler.

ÖĞRETMENLER

Ergenlik çağı çocukların büyük bir çoğunluğu aynı zamanda örgün eğitimin içinde yer almaktadır. Bu bakımdan zamanlarının önemlice bir kısmı okullarda geçmektedir. Okul ve ders ortamlarında ergenlerin sadece akademik başarımları değil, aynı zamanda davranışları, arkadaşları ve öğretmenleriyle iletişim kurma becerileri de izlenmelidir. Özelde ergenlik depresyonu sadece okul dışı ortamlarda değil aynı zamanda okul ve ders ortamlarında da gözlemlenebilir belirtiler gösterebilir. Şöyle ki ani ders başarımında düşme, okuldan izinsiz ayrılma, okula ve derslere zamanında gelmeme, okul kurallarına uymama, öğretmenleri veya arkadaşlarıyla çatışmacı üsluplar gösterme, derslerde uyuma, okul ve sınıf etkinliklerine katılmamada isteksizlik, hareketlerinde yavaşlama gibi davranışlar, ergenlik dönemi depresyonu işaret edebilir. Bu ve benzer durumlarda öğretmenlerin gözlemlerini okul rehberlik servisleri,  ailelerle paylaşmaları ve ailelerin doğru tutum geliştirmelerine yönelik bilgilendirilmeleri son derece önemlidir.

GENÇLER

Sevgili gençler, gerek anne babalarınız gerekse öğretmenleriniz her koşulda sizlerin iyi olmanız, mutlu ve başarılı olmanız, hem kendinizle hem de içinde yaşadığınız toplumla barışık bireyler olmanız için çaba göstermektedir.

Sizler, içinde bulunduğunuz döneme özgü bir takım sorunlar ya da sıkıntılar yaşayabilirsiniz. Tüm bu sorunlar ve sıkıntılar sizlerin yaşam deneyimlerinizi artırarak sorun ve sıkıntılarla baş edebilme becerilerinizi artıracaktır. Ancak bazı sorunlar vardır ki bunlarla baş edebilmek için yardıma ihtiyacımız olabilir. Böyle durumlarda yardım almanız sizlerin herhangi bir eksikliğinizden değil, sorunun özelliklerinden kaynaklıdır. Aynı durum, yetişkinler içinde geçerlidir. Yukarıda bahsettiğimiz davranış biçimleri ya da sorunlardan biri veya birkaçıyla ilgili devam ede gelen sorunlar yaşıyorsanız, öğretmenlerinizden anne babalarınızdan yardım istemekten çekinmeyiniz.

Gerek öğretmenler gerekse anne babalar ergenlik dönemi sorunları, özelde bu döneme özgü görülebilen ergenlik dönemi depresyonu hakkında bilgi sahibi olmaları, yukarıda ifade edilen davranış ve sorunları olan gençlerle ilgili Çocuk ve Ergen Pskiyatristlerinden destek almaları çocuklarımızı için yararlı olacaktır.

“Her şey çocuk ve gençlerimiz için.”