Ergenlik Döneminde Sorumluluk Bilinci

Sorumluluk bilincini oluşturmak aktif bir uygulama süreci gerektirir. Çocuklara kendi
deneyimleriyle sorumluluklarını öğrenme ve üstlenme fırsatı sunulmalıdır. Sorumluluk bilinci
de pratik yaptıkça gelişecektir.

Kurallar, sınırlar ve sorumluluklar çocuğun yaşına, kişilik özelliklerine, ilgi alanlarına ve
koşullara göre belirlenmelidir. Örneğin, 11 yaşındaki bir çocuğun mutfağa karşı bir ilgisi
varsa akşam yemeği yapması onun için fazla bir sorumluluk iken, kahvaltı için sahanda
yumurta yapmak veya yemek için salata yapmak yaşına uygun bir sorumluluk olabilir.

Bu süreçte ebeveynlerin ve diğer büyüklerin kendi içlerinde tutarlı ve sabırlı olmaları
önemlidir. Çocuk sorumluluğu size göre yeterince iyi yerine getirmediğinde veya
sorumluluğu aldığı işi yapmayı ertelediğinde onun yerine yaparsanız bu tutarsız bir davranış
olur. Örneğin, yatağını toplaması çocuğa ait bir sorumluluksa yatağını toplamadığı günler bir
başkasının onun yerine yatağı toplaması çocukta nasıl olsa yapıyorlar inancını pekiştirmiş olur
ve bu durum sorumluluk bilincini baltalamış olur.

Sorumluluktan kastımız, sadece derslerini çalışması ödevlerini yapması ve görev verip
harfiyen yerine getirmesi değil. Elbette hata yapacaklar, elbette eksiklikler olacak. Önemli
olan tüm bunların sonuçlarına katlanması ve üstesinden gelmesi. Çocuk kararlarını alırken,
kendi önceliklerini bir başkasının hakkını ihlal etmeden belirlemeli ve aldığı kararların
sonuçlarına katlanabilmelidir.

Korumacı ailelerde genellikle çocuğun giyeceği kıyafetten çalışacağı derse, hatta görüşeceği
arkadaşa kadar ailesi karar vermektedir. Burada çocuk kendi hayatının sorumluluğunu
almamış oluyor. Dolayısıyla aslında olumsuz sonuçlanan durumlarda kendine pay çıkarmış
olmuyor. Öte yandan ergenlik döneminin en can alıcı kısmı kimlik bulma çabası da
baltalanmış oluyor, çünkü büyüklerinin ona çizdiği yolda ilerlemiş oluyor. Tüm bu durumlar
çocuğun sorumluluk bilincine, benlik algısına ve özgüven gelişimine ket vurmuş oluyor.
Sorumluluk bilinci özgüvene katkı sağladığı gibi özdisipline de katkı sağlıyor.

Peki, sorumluluklar nasıl belirlenecek? Öncelikle tüm bu kararlar ortak alınmalıdır. Yani
senin görevin bundan sonra bu şeklinde değil de açıkça beklentilerinizi dile getirip, neleri
yapabileceğini sormak gerekiyor. Hayati bir risk taşımadığı ve geri dönülemez bir durum
olmadığı sürece de çocuğun hata yapıp hatalarından ders çıkarmasına müsaade edilmeli.
Örneğin, dışarıya çıkmak isteyen çocuğa havanın soğuk olduğunu ve üzerine ceket alması
gerektiğini hatırlatabilirsiniz. Ceket giymemesi çocuğun hasta olma ihtimaline karşı bu
sorumluluğu aldığını gösterir bize.

Yetişkin olmak zor, çocuk yetiştirmek çok daha zor. Fakat bazen farkında olmadan durumu
daha da zorlaştırıyoruz. Sorumluluk bilinci için ebeveynler olarak bir adım geride durmak,
çocuğa onun ayrı bir birey olduğunu kabul ettiğimiz de gösterdiği için sanıyorum aranızdaki
bağın da kuvvetlenmesini sağlayacaktır.