Ergenlikte Davranış Sorunları

Erişkinlerin kolaylıkla kaçındığı durumlarda ergenler daha cesur, meraklı ve atak olabilirler. Bu durum hem kendileri hem de çevreleri için tehlikeli olabilir. Ergenlikte, madde kullanımı, suç işleme, evden kaçma, şiddet, araba kazaları gibi davranış sorunları görülebilir. Bu özel psikolojik sorunlardan kaynaklanabildiği gibi sosyal çevre ya da ekonomik nedenlerle de olabilir. Böyle durumlarda aileler öncelikli olarak kendi davranışlarını gözden geçirmeli, örnek olmalı, endişelerini uygun bir dille çocuğuna anlatmalı, en önemlisi de çok kesin bir biçimde kuralları/sınırları belirleyip sonuçlarının net olarak tanımlanmasıdır.

Okuldan Kaçma: Ergenlikte sıklıkla görülen bir davranış sorunudur. Sıklıkla okul başarısızlığının olduğu, kalabalık ve aile ilgisinin az olduğu gençlerde görülür. Erkeklerde kızlardan daha fazladır. İleride yaşanabilecek farklı davranış sorunlarının bir öncülü gibidir. Eğer amaç evde zaman geçirmek ya da boş dolaşma isteği ise (çok nadiren okuyamadığını görüp çalışmak isteyen gençler olabilir) ek olarak huzursuzluk ya da farklı bir davranış problemi de eşlik ediyorsa sorun gittikçe büyüyen bir kar topuna dönüşebilir. Aile ile okul iş birliği oldukça önemlidir. Gencin ilgi alanlarını destekleyen bir okul anlayışında kontrol sağlanabilir.

Evden Kaçma: ergenlerin evden kaçmasının sıklıkla hem aileden hem de ergenden kaynaklı nedenleri vardır. Sorunlu aile yapıları, zor çocukluk geçirme, anne baba arasında yaşanan olumsuzluklara şahit olma, ailede ruhsal hastalık öyküsü, alkol/madde kullanımı, çocuğun sömürülmesi, ret edici davranışlar gibi pek çok neden olabilir. Bazen tek kurtuluş olarak uzaklaşmayı görebilirler. Evdeki baskı nedeniyle evden kaçma kız ergenlerde daha sıktır. Çoğu zaman bir krizin yönetilememesi nedeniyle evden uzaklaşırlar. Sıklıkla arkadaş ya da akraba evlerine sığınırlar. Aile ilişkileri çok kötü değilse kriz bittiğinde geri dönerler. Bazen de ne yazık ki yağmurdan kaçarken doluya tutulabilirler. Evdeki zorluktan kaçarken aslında bir çözüm gibi görünen başka bir zorluğa geçerler. Uygunsuz arkadaşlarla olmak ya da erken yaşla evlenme isteği gibi kendilerince bir çözüm bulurlar. Elbette bu sorunların daha fazla büyümesinden ve çözümsüzlüğe gitmesinden başka bir anlam taşımamaktadır.

Madde Kullanımı: Ergenlik madde kullanımı açısından en riskli dönemdir. Çünkü büyüdüğünü ispat etme, sıkıntılarla başa çıkamayacağı düşüncesi, merak, arkadaş teşviki, gruba uyma isteği, aile çocuk ilişkisinde çok kısıtlayıcı ya da aşırı izin verici olmak, otorite figürünün olmaması, anne baba ayrılığı, evde madde kullanan birinin varlığı riski arttırmaktadır. Çocuğun okul başarısındaki ani düşme, davranışlarda hızlı değişiklik, arkadaş çevresinin değişimi madde kullanımını hatırlatmalıdır. Elbette madde kullanımı tedavi edilebilen bir durumdur ancak öncelikli olarak kullanmanın önüne geçilmelidir. Bu nedenle önce ‘Hayır’ demeyi öğretmeliyiz. Haz alma arayışına iten nedenlerini tespit etmeliyiz, farklı arkadaşlık edinebilmesi için farklı ortamları yaşama şansı tanımalıyız. Elbette profesyonel bir destek almasını da sağlamalıyız.

Bu riskli davranışlar karşısında bazen ebeveynler kendilerini çaresiz hissetseler de sorunu çözmekle ilgili bir yardım almalıdırlar. Ergeni profesyonel yardıma ikna edebilmenin en önemli yolu bu durumun bir aile sorunu olduğu, ona yanında olmak ve yardım etmek istediğinizi dile getirmek olabilir.