Erkeğin Değerlendirilmesi

Erkeğe ait problemler çocukları olmayan çiftlerin yaklaşık %20’inde tek etken, diğer % 30-40 çiftte ise katkı yapan etkendir (Toplam %50-60).

Erkek yumurtalığı olan testis’in 2 ayrı görevi vardır. Birincisi erkek döllenme hücresi olan spermin üretilmesi, ikincisi erkeklik hormonu olan testosteron üretimidir. Bu görevleri yapmak üzere testiste 2 ayrı hücre grubu vardır, bunlar:

• Sertoli hücreleri (sperm üretimi)
• Leydig hücreleri (Testosteron üretimi)

Erkekte beyinin orta bölümünde bulunan hipofiz bezinden salgılanan LH (Luteinize edici hormon) hormonu Leydig hücrelerinden testosteron üretimini sağlarken, hipofizden salgılanan diğer hormon olan FSH (Folikül Stimüle Edici Hormon) Sertoli hücrelerindeki androjen reseptörlerini uyararak testiste androjenik (erkeklik hormonu) bir ortam oluşturur. Leydig hücrelerinde de LH reseptörlerini arttırır.

Çocuk isteği ile başvuran çiftlerde erkeğin değerlendirmesi ilk olarak ayrıntılı hikaye alınması ve sperm incelemesi ile başlar. İlk değerlendirmede hikayesinde bir problem varsa veya sperm incelemesi sonuçları normal değilse tam medikal ve üreme hikayesi alınması, fizik muayene ve cinsel organlarının muayenesi ve diğer tetkiklerinin yapılması için üroloji uzmanına yönlendirilir.

Erkekte Kısırlık Nedenleri 

Üroloji uzmanı erkeğin medikal ve üreme hikayesini alırken erkek kısırlığına yol açabilecek risk faktörlerini, davranış ve yaşam şekillerini, ailesinin üreme sağlığını, kişinin geçmişte veya halen hormonal bir ilaç, kokain, marijuana veya metamfetamin gibi kafa yapıcı ilaçlar, sigara ve alkol kullanımı olup olmadığını ve ayrıca tüm organlarına ait sağlık belirtilerini sorgular ve muayene bulgularını değerlendirir.

• Cinsel ilişki sıklığı ve zamanlaması
• Kısırlık süresi ve varsa önceki eşinin doğurganlık öyküsü
• Çocukluk dönemi hastalıkları ve gelişimsel hikaye
• Diğer hastalıkları (diabet, üst solunum sistemi hastalıkları)
• Geçirilmiş ameliyatlar
• İlaç kullanımı ve allerjiler
• Çevresel ve kimyasal toksinler ve ısı
• Cinsel hikaye-cinsel yolla bulaşan hastalıklar dahil
• Genel sağlık durumu: Diyet, egzersiz, vb.
• Doğumsal kusurlar

Genel fizik muayene ile birlikte cinsel organların muayenesi yapılır. Sperm parametreleri normal değilse cinsel fonksiyon bozukları veya belirli bir hormonal bozukluğu düşündürecek klinik bulgular varsa endokrin inceleme yapılır (hormon testleri). Gerek görülürse ultrason yapılması istenir.

Genetik bozukluklar sperm üretimini veya taşınmasını etkileyerek kısırlığa neden olur, çiftin çocuklarını da etkileyebileceğinden önemlidir. Kısır erkeklerde en sık görülenler sayısal veya yapısal kromozomal bozukluklar ve Y-kromozom mikrodelesyonlarıdır. Azospermik (menisinde hiç sperm bulunmayan) erkeklerde -15, sperm sayısının çok az olduğu erkeklerde  % 5, sperm analizi normal erkeklerin ise% 1’inde kormozomal bozukluklara rastlanır. Seks kromozomuna ait bozukluklar   (47 XXY, Klinefelter sendromu) kısır erkeklerdeki kromozomal bozuklukların 2/3’ünü oluşturur. Kromozomların yapısal bozuklukları  (inversiyonlar, dengeli translokasyonlar) kısır erkeklerde normal topluma oranla daha fazla görülmektedir.

Kromozomlar bozuk erkeklerin eşlerinin düşük yapma riski ve kromozom bozukluğu olan ve doğumsal kusurları olan çocuk sahibi olma riskleri yüksektir. Bu nedenlerle azospermisi veya şiddetli sayısal sperm azlığı olan erkeklerde tüp bebek yapılmadan önce kromozomlarının incelenmesi gerekmektedir.