Erken Başlangıçlı Şizofreni

Şizofreni ve buna benzer tanıların olduğu grup tıp alanında Psikotik Bozukluklar adı altında isimlendirilir. Psikotik Bozukluklarda temel sorun gerçeğin değerlendirmenin bozulmasıdır. Bu bozulmanın yanı sıra hezeyan ve  Varsanı (hallüsinasyonlarda) durumua eşlik eder. Şizofreni genç yaşta başlayan, gerçeğin değerlendirmenin bozulduğu, sosyal geri çekilmenin olduğu duygu, düşünçe ve darvanışlarda bozulmalarla giden bir bozukluktur.

Tarihe baktığımızda şizofrenik belirtilerden millatan önce bile bahsedildiğini görürüz. Eski tarihi yazılarda şizofreni ” içine şeytan girdi ”  sözleriyle  tanımlanmıştır. 1900 yılların başında “Erken Bunama” tanımları kullanılırken 1911 yılından itibaren Bleuler tarafından bulunan zihin yarılması anlamına gelen Şizo- freni terimi kullanılmaya başlanmıştır.

Şizofreni her toplumda görülebilen, erkeklerde ve kızlarda görülme oranı eşit olan psikiyatrik bozukluktur. Yapılan çalışmalarda toplumda görülme sıklığı yaklaşık olarak % 1 civarındadır. Erken yaşlarda belirtilerin silik olması nedeniyle farkedilmesi zor olduğundan bu oran 15 yaş altında % 0.1 dir.

Belirtiler 13 yaş öncesi ortaya çıktığında Çok Erken Başlangıçlı Şizofreni denirken 18 yaş öncesinde çıktığında ise Erken Başlangıçlı Şizofreni olarak adlandırılır. Erken başlangıçlı  Şizofrenilerde ailesel yüklülük ( genetik yatkınlık ) normal zamanında ortaya çıkan Şizofrenilere göre 2 kat fazladır. Yapılan çalışmalarda Erken Başlangıçlı Şizofrenilerin normal zamanında başlayan şizofrenilere göre daha ağır seyrettiği bulunmuştur. Bu yüzden erken tanı ve tedavinin yıkım başlamadan başlanması çok önemlidir.

Şizofreni Belirtileri:

• Sanrılar
• Varsanılar (Hallüsinasyonlar)
• Dezorganize Konuşma
• Dezorganize Davranış
• Toplumsal – Mesleki İşlevsellikte Bozulma
•  

SANRILAR: Gerçeğe uygun olmayan düşünçe olarak tanımlanabilir.

• Perseküsyon Sanrıları ( Kendisine veya sevdiklerine kötülük yapılacağına inanma: takip edildiğini, telefonlarının dinlendiğini düşünme..)
• Referans Sanrıları ( Kendileri ile ilgili olmayan sıradan olayların, durumların kendileri ile ilgili olduğunu düşünme: insanların kendisi hakkında konuştuğunu düşünme…)
• Büyüklük / Küçüklük Sanrıları ( Kendisine olağan dışı olumlu/olumsuz özellikler atfetmesi: kendisinin başbakan olduğunu düşünme, insanları yok edebileceğini düşünme..)
• Bedensel Sanrılar ( Bedensel bir hastalığının olduğunu düşünme: kemiklerinin eridiğini düşünme…)
• Suçluluk Sanrıları ( En basit yanlışlardan dolayı kendisini hatalı görme…)
• Erotomanik Sanrılar (Biri tarafından sevildiğini , aşık olunduğunu düşünme…)
• Düşüncelerinin başka insanlar tarafından okunması
• Aklından geçenlerin başkaları tarafından bilinmesi
• Düşüncelerin çalınması ( Başkaları tarafından düşüncelerinin izinsizce alındığını düşünme..)
• Davranış ve Düşüncelerin başkaları tarafından kontrol edilmesi

VARSANILAR ( HALÜSİNASYONLAR ): Adı başında var olmayanları sanmadır. Algılardaki bozulma sonucu ortaya çıkar. Bütün duyularımızla ilgili olabilirler. En çok İşitme ile ilgili varsanılar ortaya çıkar. Varsanılar, genelde “Kendisi hakkında yorum yapan , konuşan sesleri “şeklinde olmaktadır. Bazen bu sesler emir veren sesler olarak ortaya çıkar ve kişi bunun sonunda kendisine ve başkalarına zarar verebilirler.

DEZORGANİZE KONUŞMA:

• Gereksiz ayrıntılara girme
• Konuşurken hızlı , daldan dala atlayarak konuşma
• Konu bütünlüğü olmayan konuşmalar yapma
• Konuşulan konudan alakasız konulardan bahsetme
• Anlatmak istediği fikrin etrafından konuşmak – konuya direk girememe
• Aynı düşünçe içeriği olan konuşmaları tekrar tekrar yapma
• Konuşmların anlam bakımından değilde ses uyumu açısından benzer olması
• Kendi yarattığı anlamsız kelimeler kullanma
• Karşısındaki kişilerin konuşmalarını tekrarlama

DEZORGANİZE DAVRANIŞ:

• Aşırı durgunluk/ Aşırı hareketlilik
• Bir hareketi sürekli tekrarlama ya da karşısındakinin hareketini tekrarlama
• Saatlerce/ günlerce hareket etmeden durma (yemeden,içmeden..)
• Belli bir vücut pozisyonunda saatlerce/ günlerce durma
• Balmumu gibi belli bir vücut pozisyonunda hareket ettirildiğinde o pozisyonda kalma
• Ne yaptığını düşünmeden amaçsız hareketler
• Belli bir vücut pozisyonunda kaskatı şeklinde kalma

Erken başlangıçlı şizofrenide Negatif Belirtiler:

Sosyal ve duygusal anlamda içeri çekileme: Yaşıtlarıyla zaman geçirmekten sıkılma, gündelik hayatta tek başına kalmayı tercih etme, saatlerce aynı ortamda tek başına kalmayı tercih etme, kimseyle duygusal paylaşım yapmama ve bu durumlardan rahatsız olmazlar.

Öz Bakımda azalma: Kendi kişisel bakımlarına özen göstermeme ( Ör: tıraş olmama, diş fırçalamama,makyaj yapmama,saç taramama..), vücut hijyenine dikkat etmeme b, aynı kıyafetleri günlerce giyme, yaşadıkları ortamın hijyenine ve düzenine dikkat etmeme…