Erteleme Davranışından Nasıl Kurtulurum?

Zaman zaman çoğumuzun başına şöyle bir senaryo gelir: Önemli bir görevimiz/projemiz vardır. Nasıl yapabileceğimizi düşünürüz, planlarız… Ama sıra gerçekten yapmaya gelince bir türlü işin başına geçemeyiz, araya başka şeyler girer hep. İşte buna erteleme davranışı deniyor.

Erteleme, bir zamanlama sorunu değil aslında. Vakit bulamamak ya da oluşturamamaktan ziyade, var olan vakitte görevi yapamamak diye düşünebiliriz. Araştırmalar da erteleme davranışının öz-düzenleme ile ilgili olduğunu öngörüyor (Pychyl ve Sirois, 2016).

Ertelemenin pek çok sebebi olabiliyor. Bunların arasında zorlayıcı duyguları yönetememek, mükemmeliyetçi tutumlar, felaketleştirme eğilimi, görevi nasıl yapacağını bilememek, görevin keyifsiz olması ve kendine güvenememeyi sayabiliriz. Bu durumlarda ortaya çıkan stresi yenmek için aslında görevi yapmayı erteliyoruz. Bu bize kısa vadede bir rahatlama sağlıyor çünkü bir süreliğine de olsa stres yaratan bu durumdan kurtulmuş oluyoruz.

Ancak erteleme davranışının uzun vadede etkileri olumsuz. Örneğin, yapılan işlerin içeriğinin kalitesi düşük ve kişinin genel olarak stres düzeyi yüksek oluyor.

Peki, erteleme davranışından kaçınmak için neler yapabiliriz?

• Büyük bir görevi küçük parçalara bölerek gözümüzü korkutmamasını sağlayabiliriz.

• Felaketleştirme senaryolarından uzak durmaya çalışabilir, bunlara kapıldığımızı fark ettiğimizde şimdiki anda kalmak için nefes egzersizleri yapabiliriz.

• Her şeyi mükemmel yapmak zorunda olduğumuza dair yanlış algılarımızı değiştirmek için çalışabiliriz. İhtimali ve uygulanması daha yüksek olan senaryoları göz önüne almak bu konuda faydalı olabilir.

• Görevi nasıl yapacağımızı genel hatlarıyla planlamak, gidişatını önden anlamaya çalışmak belirsizliği ortadan kaldırır.

• Görev bize keyifsiz geliyorsa bu yola en başta girme “sebebimizi” hatırlayarak kendimizi motive etmeye çalışabiliriz.

• Hatalar için kendimizi hırpalamaktansa kendimize uygun çözümler sunabiliriz. Başardığımız şeyleri de göz önüne alarak, görev için harcadığımız çabadan dolayı kendimizi ödüllendirebiliriz. 

• Başkalarına bildirdiğimiz işleri yapma ihtimalimiz artar. Bize yardımcı olacak arkadaşlara haber vererek ertelemeden kaçınmaya çalışabiliriz. 

Umarım derlediğim bu genel öneriler, erteleme davranışınızı azaltmanıza yardımcı olur. Diğer yandan, genele uygun öneriler bazı bireyler için fayda göstermeyebilirler. Eğer birçok yöntem denediğiniz halde motive olamadığınızı düşünüyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından destek almak da iyi bir fikir olacaktır.

İyi dileklerimle,