Gebelik Döneminde Sağlıklı Beslenmenin Önemi

Yazar Şeyma Solak Bıçaklar • Diyetisyen • 3 Aralık 2021 • Yorumlar:

Gebelik, insan yaşamında beslenmenin en önemli olduğu dönemlerden biridir. Gebelikte bebeğin beslenmesi, büyümesi, gelişmesi için tek bir kaynak vardır: Anne. Bu nedenle gebelik sürecinde sağlıklı beslenme daha da önem kazanmaktadır. Gebelikte bebeğin büyüme ve gelişmesi annenin tükettiği gıdaların plasenta aracığıyla bebeğe ulaşmasıyla olmaktadır. Bebek ihtiyacı olan tüm enerji ve besin öğelerini her koşulda anneden sağlar. Annenin tükettiği her besinin bebeğine de ulaşacağı bilinciyle hareket etmesi ve hamilelik sürecinde hem kendi hem de bebeğinin enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılayacak şekilde beslenmesi her ikisinin sağlığı için de çok önemlidir.

Hamilelik sürecinde annenin ve bebeğin sağlığını etkileyen bazı etmenler vardır. Gebe kalma yaşı, gebelikte geçirilen enfeksiyon, kullanılan ilaç, alkol, sigara, gebelik sayısı, maruz kalınan çevresel faktörler gibi… Şüphesiz ki en önemlisi de beslenmedir. Gebelikte annenin yeterli ve dengeli beslenmesi hem kendi sağlığını koruması hem de bebeğin bedensel ve mental gelişiminin sağlanması için çok önemlidir.

Gebelikte bebek de ihtiyaçlarını anneden karşıladığı için anne beslenme planında normal beslenmesine bebeğinin ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde ek yapması gerekmektedir. Ancak bu durum halk arasında hamile kadının 2 kişilik beslenmesi gerektiği gibi yanlış bir düşünce doğurmuştur. Oysa ki hamilelikte yetersiz beslenme, anne ve bebek açısından ne kadar riskli ise fazla beslenme de o kadar zararlıdır.

Hamilelik sürecinde yetersiz beslenme sonucu anne ve bebekte oluşabilecek sorunlar:

Gebelerde toksemi görülme riski artar.
Proteinin yetersiz alımına bağlı olarak ödem oluşabilir.
Anemi, osteomalasi, diş çürüğü ve kaybı gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Gebelikle birlikte enerji ve protein gereksinimi artar. Bu gereksinimin karşılanmaması kilo kaybına neden olur.
Doğum ve emzirme sürecini olumsuz etkileyebilir.
Hamilelik sürecindeki yetersiz beslenme sonucu ölüm doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma,/prematüre doğum, konjenital anomaliler (kalp hastalıkları, nöral tüp defekti,…) ve mental gerilik görülme riski artar.

Hamilelik sürecinde fazla beslenme sonucu anne ve bebekte oluşabilecek sorunlar:

Sezaryen doğum
Postmatürasyon (Doğum tarihinin gecikmesi)
Mekonyum aspirasyonu (Bebeğin gebelik sırasında dışkısını yutması olarak bilinen durum)
Makrozomi bebekler (Normalden büyük bebekler)
Aşırı kilo alımı ve buna bağlı gestasyonel diyabet gelişme riskinin artması

Özetlemek gerekirse, gebelik sürecinde anne kendi enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılamak, vücudundaki depoları dengede tutmak, bebeğinin sağlıklı olarak büyümesi, gelişmesi, dünyaya gelmesi ve emzirme döneminde salgılanacak olan sütünün verimli olmasını sağlamak için sağlıklı beslenmelidir.

Gebelikte sağlıklı beslenmeyi sağlamak için genel öneriler:

Anne ve bebek için gerekli olan tüm vitamin ve mineralleri sağlamak için besin çeşitliliğine önem verilmelidir.
Yemekler az az ve sık sık tüketilmelidir.
Günlük ortalama olarak 2 su bardağı süt/yoğurt + 2 dilim (60 gram) peynir+ 3-4 porsiyon et grubu/kurubaklagil/yumurta + 5-7 posiyon taze sebze ve meyve + 4-7 porsiyon kadar ekmek grubu tüketmeye özen gösterilmelidir.
B grubu vitaminlerini içeren tam tahıl ürünlerini tüketmek hamilelik sürecinde artan ihtiyacı karşılamaya yardımcı olur.
Gebelikte en önemli besin öğelerinden olan folik asidi bolca içeren koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, yumurta, karnabahar, tam tahıllar, süt ve ürünlerine beslenmede mutlaka yer verilmelidir.
Doku gelişiminde önemli olan çinkonun alımı için et, deniz ürünleri, süt ve ürünleri, yumurta, yağlı tohumlar gibi gıdalara beslenmede yer verilmelidir.
Demir bakımından zengin gıdaların (kırmızı et, yumurta, kurubaklagil, pekmez) tüketilmesi önemlidir.
C vitamininden zengin meyve ve sebzeler (biber, narenciye, kivi, ıspanak,…) yemeklerle birlikte tüketilerek demir emilimi arttırılabilir.
Aşırı çay, kahve tüketimi bebeğin sağlığını olumsuz etkileyeceğinden sınırlandırılmalıdır. Demir emilimini engellediği için yemeklerden 1-2 saat kadar önce tüketilmelidir. İçecek olarak tüketilebilecek en iyi tercihler süt, ayran, şekersiz az şekerli komposto, hoşaf, limonata ve taze sıkılmış meyve suyudur.
Su tüketimine dikkat edilmelidir.
Hamilelikte sık karşılaşılan kabızlık sorununu önlemek için bol lifli beslenmeye özen gösterilmelidir.
Hazır paketli gıdalardan, işlenmiş ürünlerden uzak durulmalıdır.
Aşırı kilo alımını da engellemek için şekerli, unlu ve yağlı gıdalardan uzak durulmalıdır.
İyotlu tuz tercih edilmelidir.
Hipertansiyon riski olduğundan tuz tüketimine dikkat edilmelidir.
Alkol, sigara kullanılmamalıdır.
Gıdalarla alınan toksinler bebeğe zarar verebileceğin sebze/meyve iyice yıkanmalı ve besinlerin hazırlanması, pişirilmesi, saklanması gibi konularda hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.