Gecikmiş Konuşma

Gecikmiş konuşma çocuğun beklenen yaşta ve şekilde dil ve konuşma becerilerini yerine getirememesidir.

0-3 aylık bebekleri; güldürmek için yaptığımız oyunlar bebeklerde konuşma öncesi becerilerden sıra alma davranışını öğretir ve tekrarlı yaptığımız hareketler bebekleri tepkili hale getirir. Bir başka temel beceri göz kontağı kurmak; bebekler yüze bakmayı severler ve onlar bize baktığında iletişimi başlatmak istediklerini anlarız. Bebeklerin ilk 3 aylık yaşamlarında bu becerileri kazandırmak dil ve konuşma gelişimi için oldukça önemlidir. Bebeklerin babıldama dönemi dediğimiz 6 aylık dönemlerinde eğer babıldama sadece sesli harfler şeklinde olursa ve bir nesneyi istemek için ses çıkarma davranışı göstermiyorsa ilerde konuşma gecikmesi yaşayabilir. 12 aylık bir bebek anne, baba ve iki veya üç heceli kelime taklit edemiyor tek kademeli yönergeleri yerine getiremiyor ve jest kullanmıyorsa konuşma gecikmesi acısından dikkat edilmelidir. 2 yaşında bir çocuk eğer ebeveynin sorduğu 5-10 nesneye bakmıyorsa 20 kelimeden az kelimesi varsa aileler dikkat etmelidir. 18 aylık bir çocuk “anne, baba” dışında başka isimler kullanmıyorsa ve iki yaşında olduğu halde çocukta 50 kelimeden az kelimesi varsa konuşma gecikmesinden bahsedilebilir.

2.5 yaşında bir çocukta 400 kelime bilgisi olmalıdır ve iki üç kelime ile söz öbekleri öbekleri kullanmalıdır. Konuşmalarının çoğu yabancılar tarafından anlaşılır. İki yaşındaki bir çocuk iki kelimeyi bir araya getirip özne ve yüklem kombinasyonları yapamıyor, sorulara söz veya baş sallama ile yanıt veriyorsa aileler konuşma gecikmesinden şüphelenmelidir.

3 yaşındaki bir çocuğun 3-5 kelimeli cümleler kurması, geçmiş zaman kullanması, yaşını cinsiyetini bilmesi beklenir. Sorulara yanıt olarak birkaç kelimeyi tekrarlıyorsa iki kademeli yönergeleri yerine getiremiyor, isteklerini isimleri ile ifade etmiyorsa dikkat edilmelidir.

3-4 yaşında hikaye anlatabilecek seviyede basit kim ne nerede neden sorularını cevaplayamazsa ve konuşması yabacılar tarafından anlaşılmıyorsa konuşma gecikmesine dikkat edilmelidir. 

Gecikmiş Konuşma Nedenleri:

• Zihinsel gerilik, 

• Gelişimsel dil gecikmesi

• İki dillilik (geçici bir durumdur yaşıtları ile uyumlu bir gecikme) 5 yaşında her iki dile de hakim olur.

• Psikososyal yoksunluk (yetersiz uyaran kaynaklı konuşma gecikmesi)

• Nöropsikiyatrik: Otizm spekturum bozukluklarında

• Nörolojik: Serabral palsi , down sendromu(çiğneme ve yutma güçlüğü ile birlikte görülebilir.) 

Konuşma gecikmesi genetik, işitsel, nörolojik veya nöropsikiyatrik bir bozukluk sonucu olabileceği gibi herhangi bir nedene bağlı olmaksızın da ortaya çıkabilir. Cinsiyet bir risk faktörüdür ve erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görülür. 

Literatürde düşük doğum ağırlığı ve erken doğumda bir risk faktörü olarak belirlenmiş. İdeal doğum ağırlığından %85 daha düşük ağırlıkta olmak ve 37 getsyonel haftadan erken doğanlarda konuşma gecikmesi iki kat fazla bulunmuş.

Dil gelişiminde gecikmeye sebep olan bir diğer faktör tv, bilgisayar, internet, oyun konsolları, çocukların aile için ve yaşıtları ile iletişimi azaltmasına bağlı olarak geç konuşmaya sebep oluyor. 

Babası da geç konuştu veya nasılsa konuşur diye beklemek hele kritik yaş olan 3 yaşından sonraya bırakılmaması gerekir. Geç konuşan çocuklarda terapi ile konuşma becerisini kazanır ancak yaşıtları ile arasındaki fark uzun dönemde akademik performansını etkileyebilir. Diğer çocuklara göre daha çekingen, zayıf arkadaşlık ilişkileri ve utangaçlık problemi görülebilir.