Gelişimsel Dil Bozukluğu Nedir?

Gelişimsel Dil Bozukluğu, alan yazında Özgül Dil Bozukluğu olarak da tanımlanabilmektedir. Diğer biyomedikal koşullarla açıklanamayan ve ‘dili öğrenme ya da kullanma’ alanlarında ortaya çıkan problemlerle karakterize bir konuşma bozukluğudur. Çocuklarda otizm spektrum bozukluğu, işitme kaybı vb. gibi gelişimsel bir bozukluk olmamasına rağmen dil becerilerinde görülen konuşma bozukluğudur. Bilinen hiçbir neden yokken dil gelişimi gecikmeli seyretmektedir. Dil, insan iletişiminin temelini oluşturmaktadır. İletişim kurmak için söyleneni anlama ya da söylemek istediklerimizi bir kalıba sokarak aktarmaya ihtiyaç duymaktayız.Gelişimsel Dil Bozukluğunda ise dili anlama ve ifade etmede çocukların karşılaştıkları güçlüklerle şekillenen ve daha öncesinde yaşanan bir ‘Gecikmiş Konuşma’ durumundan sonra beklenen sıçramayı yaşayıp akranlarına yetişemeyen çocuklarda gözlemlenen bir bozukluk gelişimsel dil bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Yaşanılan konuşma bozukluğun fark edilmesi sanıldığından daha zor bir süreç olabilmektedir.

Gelişimsel Dil Bozukluğunun Nedeni Nedir?

Gelişimsel Dil bozukluğunun nedeni henüz bilinmemektedir fakat bilimsel araştırmalar genetik öykü ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Gelişimsel dil bozukluğu görülen çocukların dil ve konuşmada güçlük ve gecikmeler yaşayan ebeveyn ve/veya kardeşlerinin olma ihtimali çok yüksektir. Bilinen bir diğer durum da bu çocukların sıklıkla ‘gecikmiş konuşma’ öyküsüne sahip çocuklar olmalarıdır. Bilinenin aksine birden fazla dil öğrenmek (bilingualizm) gelişimsel dil bozukluğuna neden olmamaktadır. Gelişimsel Dil Bozukluğu hem çok dilli çocukları hem de tek bir dil konuşan çocukları etkileyebilmektedir.

Gelişimsel Dil Bozukluğunda Konuşmada Neler Gözlemlenir?

Gelişimsel Dil Bozukluğuna sahip çocuklar öncelikli olarak konuşmaya geç başlamaktadır. Ancak konuşmaya geç başlayan her çocuk gelişimsel dil bozukluğuna sahip değildir. Geç konuşan çocuklar kısa sürede yaşıtlarını yakalayabilirken gelişimsel dil bozukluğu olanlarda durum farklı seyredebilmektedir. Öncelikle dili anlamayla ilgili problemler yaşanmaktadır.Karmaşık cümlelerin anlaşılması zor olabilmektedir. Konuşmaya başladıktan sonra sözcük dağarcığı edinme, dilbilgisi kurallarını öğrenme ve öğrenilen kelimeleri ve dil kurallarını uygun şekilde kullanma ile ilgili sorunlar gözlenmektedir.

Örneğin Türkçe’de neredeyse hatasız edinilen ekler gelişimsel dil bozukluğuna sahip çocuklarda hiç edinilmeyebilir ya da yanlış kullanılabilir. Örneğin; çocuk “anne git ev” “anne okul git” gibi eksik cümleler kurmaktadır. Söz dizimlerinde hatalar gözlemlenebilir. Konuşmada kısa cümleleri tercih ederler. Fonolojik hatalar görülebilmektedir. Dilin pragmatik kullanımı ile ilgili yani nerede ne söylenmenin uygun olacağı, uygun kelime seçimi gibi alanlarda sorunlar gözlemlenir. Daha büyük yaşta mecaz anlamların anlaşılmasında ciddi zorluklar yaşanmaktadır.Konuşmanın programlanması bozuk olabilir. Gelişimsel dil bozukluğunda hem dil gecikmeli hem de hatalı şekilde karşımıza çıkmaktadır.

Gelişimsel Dil Bozukluğu Nasıl Tanılanmaktadır?

Bir ebeveyn ve/veya öğretmen, çocuğun dil ve konuşma gelişiminin yaşıtlarının gerisinde olduğundan şüphelenirse, bir Dil ve Konuşma terapistine yönlendime sağlanmalıdır. Çocuğun dil becerilerini ayrıntılı olarak değerlendirebilecek tek meslek grubu üyesi dil ve konuşma terapistleridir. Değerlendirme türü çocuğun yaşına ve değerlendirmeye yol açan faktörlere bağlıdır. Genel olarak, bir dil konuşma terapisi değerlendirmesinde: Çocuğun direkt ve doğal ortamda gözlenmektedir.Dil ve konuşma gelişimi ve diğer genel gelişim alanlarına yönelik değerlendirmeler yapılmaktadır. Ebeveynler ve/veya öğretmenler ile yapılan görüşmeler sonucunda dil gelişimi değerlendirilmektedir.Standardize edilen testlerle mevcut dil becerilerinin ölçülerek dil konuşma gelişim yaşı saptanmaktadır. Çocuğun öğrenme becerisinin değerlendirilmektedir.Değerlendirme sürecinin ardından dil ve konuşma terapisti çocuğun dil becerilerini aynı yaşta olması gereken dil becerileriyle karşılaştırmaktadır.

Gelişimsel Dil Bozukluğu Terapisi Nasıl Gerçekleşir?

Gelişimsel Dil Bozukluğu için tedavisi dil ve konuşma terapisti tarafından sağlanmaktadır. Gelişimsel Dil Bozukluğu olan çocukların erken tanı ve erken müdahalesi oldukça önemlidir. Çocuklar hangi yaşta terapiye başlarsa başlasın müdahaleye yanıt verebilmektedir. Müdahale çocuğun yaşı ve çocuğun ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Erken müdahale çocukların; sözcük dağarcığını genişletip bu sözcükleri doğru bağlamlarda kullanabilmesi, edinemediği dilbilgisi kurallarını edinmesi, ve sosyal iletişimsel becerileri kazanabilmesi süreçlerine yönelik olarak şekillenmektedir. Okul çağı çocuklarına yönelik yapılan müdahale ise çocukların; akademik yönergelerin takibi, öğretmeninin kullandığı sözcüklerin anlamlarını kavrayabilme, bilgiyi organize edebilme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini geliştirebilmesi süreçlerini hedefleyen terapi adımlarından oluşmaktadır.