Göz Muayenesi

Çocuklarda rutin kontroller yenidoğan döneminde başlayıp, 18 yaşa kadar gider. Özellikle yenidoğan döneminde ilk ay içerisinde, gerek doğumsal katarakt, şaşılık, glokom, göz kapağı anomalilerin tespiti, gerekse kanal tıkanıklıklarının erken dönemde anlaşılabilmesi için göz muayenesi esastır. Bebeğin 6. ayı ve 1 yaş kontrolü yine bir göz hekimi tarafından yapılmalı, bebeğin kurduğu göz teması, göz hareketleri, göz numaraları, kırmızı refle testi ve kapaklarında bir anomali olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bu muayenelerin temel amaçlarından bir tanesi bebeği görme tembelliğinden koruyabilmektir. Diğerleri de erken teşhis ile doğumsal kataraktı, glokomu, vitreus içersinde yer kaplayan lezyonları fark edip zamanında müdahale edebilmektir.

Çocukluk Çağındaki Göz Problemleri

Birçok sağlık sorununun ırsi olma ihtimali vardır.

- Gözler kimi zaman şaşılaşıyor mu? Gözlerde kayma var mı?

- İyi göremediğini söylüyor, gözlerini ovuşturuyor ya da fazla kırpıyor mu?

- Okuldan yorgun dönüyor, başı ağrıyor ya da baş dönmesi yaşıyor mu?

- Uzun süre okuyamıyor, satırını kaybediyor, aynı kelimeyi birden çok kez okuyor mu?

- Eğitmen harfleri karıştırdığını, okuduklarını aklında tutamadığını söylüyor mu?

Bu şikayetleri olan çocukların, göz doktoruna götürülmesi gerekmektedir.

Çocuklarda göz muayenesi nasıl olur?

Göz doktoru neler yapar?

- Çocuğun uzak ve yakın görme kusurlarını ölçer. Bunu yaparken de, okul öncesi çocuklarda resimleri, 6 yaşından itibaren de harfleri kullanır.

- Çocuğun bir kayması var mı değerlendirir.

- Görmeyi engelleyen bir problemi olup olmadığını( doğumsal katarakt, doğumsal göz tansiyonu gibi) değerlendirir.

- Çocuklara damla damlatarak göz bebeğini büyütmesi ve tekrar ölçüm alması gerekebilir.

Damlalı muayene sırasında ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Eğer doktorunuz gerek gördüyse çocuğunuza damla damlatarak muayene yapmak isteyebilir. Bu bazı çocukların akomodasyon dediğimiz adaptasyon işlemini aradan çıkartıp sadece gerçek numaralarına ulaşabilmek için yapılan bir muayene şeklidir. Damla damlatılırken çocuğunuzun canı yanmaz.

Gribal enfeksiyonu olan, ateşi olan çocukların damlalı muayeneleri bu durumları geçene kadar ertelenmelidir.

Görme tembelliği (ambliopi) nedir?

Görme tembelliği (ambliopi), erken yaşlardan itibaren beyindeki görme merkezinin, kendisine ulaşan görsel uyaranlarının yetersiz olması nedeniyle gelişememesi sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Görme tembelliği nedenleri birkaç ana başlıkta toparlarsak;

1. Kırma kusuruna bağlı oluşan görme tembelliği en sık rastlanılan gruptur. Bir gözde yüksek numara olması, o gözün görmesinde bulanıklığa neden olur. İki farklı gözden gelen görsel uyaranlar görme merkezinde karışıklığa neden olur ve beyin daha net olan görüşü algılamayı tercih eder. Bu bilinçli bir tercih değildir, aslında beynin ayakta kalabilmek için kullandığı bir yoldur sadece. Ancak gelişen ve büyüyen bir sistem içerisinde devamlı aynı gözden gelen uyaranların kullanılıyor olması görme sisteminin tek taraflı uyarılmasına neden olur. Beyindeki görme merkezi uyarıldıkça, görmeyi sağlayan nöronlar arasındaki ağlar tetiklenecek ve görme giderek artmaya başlayacaktır. Dolayısıyla kırma kusura olan ve bulanık gören gözün uyaramadığı taraftaki görme merkezi gelişim olarak geride kalır. Bu da zaman içerisinde uyarılan taraftaki görmenin giderek artması ancak uyarılamayan taraftaki görmenin gelişememesi anlamına gelir.

Erken yaşta yakalanıp tedavi edilebilen görme tembelliği görmedeki derinlik algısının ve üç boyutun kavranmasına olanak sağlar.

2. Bir diğer neden gözün bebeğin ilk doğduğu zamanlardan itibaren kapalı kalması durumudur. Bu kapalı bir pencereden güneş ışığının yeterince gelememesi gibi düşünülebilir. Kapalı kalma durumu en sık bizim konjenital pitoz dediğimiz doğumsal kapak düşüklüğü durumlarında görülür. Daha az sıklıkla kapak üzerinde yerleşmiş doğumsal veya sonradan gelişmiş kapak kitlelerinde de aynı sıkıntı gelişebilir. Gözkapağı düşük olduğu ve bebek gözkapağını istese de kaldıramadığı için, o göze yine yeterince görsel uyaran gitmez ve yine beyindeki görme merkezi yeterince uyarılamadığı için yukarıda anlattığımız sebeplerden görme tembelliği gelişebilir. Dolayısıyla kapak düşüklüğü sadece estetik bir sıkıntı olarak algılanmamalıdır. Bebekler ayrıca, amliopi (Görme Tembelliği) açısından da değerlendirilmelidir.

3. Şaşılık bir başka görme tembelliği nedenidir. Şaşılığı olan çocuk genellikle kayan gözünü yeterli olarak kullanamaz, kaymayan gözü tercihli olarak görmek için kullanır. Kayan gözün uyardığı görme merkezindeki nöronal ağlar yeterince gelişemediklerinden, o gözde görme sınırlı kalacaktır.  Şaşılıkta aynı zamanda eğer varsa göz numaraları (kırma kusurları) düzeltilir ve beyne gözler tarafından doğru ve yeterli görme sinyallerinin gönderilmesine yardım edilir. Bu basit olarak şu anlama gelir; şaşılık operasyonu olan bir çocuk, eğer kırma kusuru varsa,  gözler paralel hale geldikten sonra da görmesinin yeterince gelişebilmesi ve görme tembelliğinin engellenebilmesi için gözlük kullanmak durumunda olabilir. O yüzden eğer göz doktoru şaşılık operasyonu sonrası gözlük kullanımını öneriyor ise, muhakkak çocuğun gözlük takması sağlanmalıdır, aile her nasılsa şaşılık düzeldi diyerek gözlüğü unutmamalıdır.

4. Diğer daha az sıklıkla rastlanan görme tembelliği nedenleri arasında doğumsal kataraktlar, korneada meydana gelmiş görmeyi engelleyen izler, görme aksı üzerinde oluşmuş opasiteleri sayabiliriz. Görme aksı üzerinde saydamlığın bozulduğu durumlarda yeterli görsel uyaran görme korteksine ulaşmadığından yine görme tembelliği gelişebilmektedir.

Görme tembelliği teşhisi konduktan sonra çocuğunuzun doktorunuzun önerdiği sıklıkla muayenesi çok önemlidir bu nedenle doktorunuz ile irtibatta kalınız. Görme tembelliği, ailenin sabrı ve çocuğa desteği ile daha kolay tedavi edilebilen bir hastalıktır.