Guatr

Bazı yapısal (guatr) veya işlevsel bozuklukların tedavisini sağlamak amacıyla tiroid bezinin cerrahi olarak çıkartılması işlemine tiroidektomi denir. Halk arasında genellikle "guatır ameliyatı" olarak bilinir.

-Tiroid bezi boyunda baskı oluşturacak ölçüde büyümüş olanlara
-Uzun vadede ilaç tedavisi ile hormonlarının kontrol altında tutulması zor olan hastalara
-Bezin içinde gelişen yumruları (nodülleri) 2-3 cm den büyük olan hastalara
-Yumruları küçük olsa dahi kanser gelişme riski nispeten yüksek olan hastalara
-Boyundaki büyümenin estetik açıdan aşırı derecede rahatsızlık oluşturduğu hastalara tiroidektomi ameliyat yapılması gereklidir.

Tiroid bezi boyun orta hatta birleşen iki yumrudan (lobdan) oluşur. Ameliyatta bunlardan birinin veya her ikisi birden çıkartılması gerekebilir. Karar ameliyat öncesinde veya ameliyat sırasında belli kriterlere göre verilir.

Eğer her iki tarafta da hastalık varsa bez tamamen çıkartılır. Böylece ileride tiroid bezine bağlı bir hastalık gelişme riski tümüyle ortadan kalkar.

Eğer ameliyat gerektiren şartlar mevcut ve hastanın hormon seviyeleri (T3, T4, TSH) normal sınırlarda ise doğrudan ameliyat hazırlıklarına başlanabilir.

Ancak hormon seviyelerinde yükseklik (hipertiroidi, zehirli guatr) var ise hemen ameliyat tehlikeli olabilir. Hastanın önce endokrinoloji veya dahiliye uzmanının muayenesinden geçmesi ve ilaç tedavisiyle hormon seviyesinin normal hale gelmesi sağlanmalıdır. Tercihen hastalar normal hormon düzeyleri sağlandıktan birkaç hafta sonra ameliyat edilmelidir. Normal seviyenin sağlanması bazen birkaç ay alabilir. Bu hastalar, ameliyat gününe kadar ilaçlarına devam etmeli, ameliyat sabahı da aç olmalarına rağmen ilaçlarını bir yudum su ile almalıdır.

Ameliyat kararı verilen tüm hastalar anestezi uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Hasta ameliyattan önceki gece saat 24'ten sonra su dahil ağızdan hiçbir şey yiyip-içmeyecek şekilde aç kalmalı ameliyata oruç tutuyormuş gibi girmelidir.

Şeker, yüksek tansiyon, astım gibi hastalıkları olan hastalar, ilgili branşlarca konsülte edilmeli riskler belirlenmeli ve öneriler alınmalıdır. Hastalar bu hastalıkları ile ilgili ilaçlar kullanıyorlarsa ameliyat sabahı aç kalmış olmalarına rağmen ilaçlarını bir yudum su ile almalıdır.

Tüm hastalardan yazılı ameliyat izni alınmalıdır. Bunun için planlanan ameliyata özgü aydınlatılmış onay formları okunarak imzalamalı, hastanın ameliyata dair riskleri öğrenmiş olarak ameliyata izin verdiği belgelenmiş olmalıdır.

Ameliyat için genel anestezi (hastanın tümüyle uyutulması) gereklidir. İşlem süresi genellikle 90-120 dakika arasındadır. Hastanede bir gün yatış gerekir.

Ameliyat boynun ön yüzüne 5-6 cm uzunluğunda yatay bir kesi uygulanarak yapılır. Tiroid bezinin damarları bağlanıp kesilip, bezin büyük bir kısmı (subtotal) veya tamamı (total) çıkartılır. Ameliyat sırasında tiroid bezine yakın komşuluktaki paratiroid bezlerinin ve ses çıkarma fonksiyonuyla ilgili sinirlerin özenle gözlenip korunması önemlidir. Özellikle kötü huylu hastalık şüphesi olması durumunda bezin tamamının çıkartılması uygundur.

Tek tek nodüllerin çıkartılması şeklinde bir cerrahi teknik uygun değildir. Ancak tiroid bezinin iki lobundan birinin muayenede ve ultrasonda tümüyle normal göründüğü hastalarda sadece tek taraflı ameliyat (sağ ya da sol tiroid lobektomi) yapılabilir.

Usulüne uygun yapılmış bir ameliyat ile hastaların tamamında etkin ve kalıcı tedavi sağlanır.

Kısmi bir tiroid bezi çıkartılması (subtotal tiroidektomi) ameliyatından sonra hastalığın tekrarlama olasılığı vardır ama düşüktür. Bezin tamamının çıkartılması (total tiroidektomi)durumunda ise hastaların ömür boyu her gün bir tablet ilaç (tiroksin hormonu) kullanması gerekir ancak hastalığın tekrarlama ihtimali yoktur.

Çoğunluğu geçici olmak kaydıyla, yaklaşık elli hastadan birinde ses kısıklığı (rekürren sinir travması), yaklaşık on beş hastadan birinde el uyuşması (paratiroid bez hasarı, kalsiyum düşüklüğü) gelişebilir. Tecrübeli cerrahlar tarafından yapılan ameliyatlarda bu türden kalıcıproblemlerin görülme ihtimali sıfır olmamakla birlikte çok nadirdir.

Hangi hastalarda sorun yaşanabileceğini önceden tam olarak kestirmek mümkün değildir. Ancak bu ihtimaller tiroid bezinin çevre dokulara yoğun yapışıklıklar gösterebileceği guatr türlerinde ve ikinci kez guatr ameliyatı olan hastalarda artabilir.