Güneşten Doğru Faydalanma

Güneş yeryüzündeki canlılar için en önemli enerji kaynağıdır. Tüm canlılar canlılıklarını güneşin ısısına ve ışığına borçludur. Güneş ışığı farklı dalga boylarında elektromanyetik ışınlardan oluşur. Bu ışınlardan Ultraviyole (UV) bölümü deri üzerindeki zararlı etkilerden sorumludur. UVB zararlı etkilerin çoğundan sorumlu iken son yıllarda UVA’nın da buna katkıda bulunduğu saptanmıştır. UV’nin deri üzerindeki olumsuz etkileri özellikle son 50 yılda farkedilmiş ve güneşten nasıl korunulması gerektiği tartışılmaya başlanmıştır. Bu kadar önemli ve gerekli bir enerji kaynağından tamamen korunmak imkansızdır. Bunun yerine güneşten doğru faydalanmaya çalışmak daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Güneşe uzun süre maruz kalındığında erken dönemde kızarma, içi su dolu kabarcıklar şeklinde deri yanığı gelişebilir. Bağışıklık sisteminin baskılanmasıyla uçuk enfeksiyonları ve güneşe bağlı çeşitli allerjik reaksiyonlar gözlenebilir. Uzun yıllar güneşe maruz kalındığında ise fotoyaşlanma diye adlandırılan küçük damar çatlamaları, lekeler, kırışıklıklar, deride gevşeme ve sarkmanın izlendiği erken deri yaşlanması bulguları izlenebilir. Hepsinden önemlisi bu kronik maruziyet çeşitli deri kanserlerin gelişimini hızlandırmaktadır. Uzun süreli güneşlenme dışında solaryum ve bronzlaştırıcı lambalar da bu etkilere sebep olabilmektedir.

Peki güneşten doğru faydalanmak nasıl olur?

UV’nin zararlı etkilerine karşı koruma ilk olarak kıyafet ile sağlanır. Ense ve boyunu da örten uzun kollu, sık dokumalı kıyafetlerin tercih edilmesi ve sapka kullanılması önerilmektedir. Açık tenli kişiler, çocuklar, daha önce deri kanseri geçiren kişiler daha yüksek riske sahiptirler. Özellikle bu yüksek risk grupların UV filtresi olan kıyafet ve şapkaları kullanması önerilir. Bu ürünlerin etiketinde güneşten koruma oranını gösteren UPF (Ultraviolet Protection Factor) değeri yazılıdır. Göz ve göz etrafının korunması da unutulmamalı, UV filtreli güneş gözlükleri tercih edilmelidir.

Güneşten koruyucular UV’nin zararlı etkilerinden deriyi korumada en etkili silahlarımızdır. Bu ürünlerin etkinliği SPF (Sun Protection Factor=Güneşten koruma faktörü) değerine dayanır. SPF koruyucu olmadan güneşte 10 dakikada pembeleşip kızarıyorsanız SPF 15 değerinde bir koruyucu kullanıldığında kızarıklığın gelişmesi için geçecek süre 150 dakika olacaktır. Deri Kanseri Derneği günlük olarak en az SPF 15 ve üzeri kullanımı önerirken, plajda ve açık alanlarda SPF 30 ve üzeri ürünlerin kullanımını önermektedir.

Güneşten koruyucu kullanırken:

• Hem UVA hem de UVB’ye karşı koruma sağlayan geniş spektrumlu ürünler tercih edilmelidir.

• Etkin korunma sağlanması için yeterli miktarda ürün kullanılmalıdır. Bu oran 2mg/cm2’dir. Buna göre ortalama bir yetişkinin mayo dışındaki alanlarına yaklaşık 29gr (bir avuç kadar), yüzü için ¼-1/3 tatlı kaşığı kadar uygulanması önerilir. Ürün tüm alanlara eşit olarak dağıtılmalıdır.

• Sadece plajda değil, günlük yaşamda, bulutlu havalarda bile koruyucular kullanılmalıdır.

• Güneş koruyucuları dışarı çıkmadan 20-30 dakika önce sürülmeli ve uzun süre dışarıda kalınacaksa 3-4 saat ara ile tekrarlanmalıdır.

• Son yıllarda suya ve tere dayanıklı ürünler geliştirilmiş olsa da uzun süre suda kalındığında ürün tekrarlanmalıdır.

• Ovuşturmak, havlu ile silmek etkinliklerini azaltır.

• Güneş koruyucular açıldıktan sonra 6 ay içinde tüketilmelidir.

• Güneş koruyucuları güneşten 0 korumamaktadır. Bu sebeple sabah 10:00 ile öğleden sonra 16:00 arasına güneşin direk ışınlarına maruz kalınmamalıdır. Gölgede kalmak koruyucu bir önlemdir. Fakat uzun süre gölgede kalınıyorsa yansıyan ışınlar nedeniyle güneş hasarı gelişebileceği unutulmamalıdır.

• Bebek ve çocuklar güneşe çok daha hassastır. 6 aydan küçük bebekler direk güneş ışığına temas ettirilmemelidir. Bu yaş grubunda güneş koruyucu kullanılması önerilmez. 6 aydan büyük çocuklarda mineral filtreli güneş koruyucular kullanılması ve UPF değeri olan kıyafetlerin giyilmesi önerilmektedir.

• Güneş koruyucularının kullanımın artmasıyla bunları kullanan kişilerde çeşitli allerjik deri reaksiyonları gözlenmiştir.