Güvenli Yaşa: Kalça Kırılmasını Önle!

Amerika'da her yıl 400.000 den fazla kişinin düşme sonucu kalçası kırılmaktadır. 2050 yılında bu rakamın tahminen yıllık 700.000 civarında olması beklenmektedir.

Bayanlarda erkeklere nazaran 3 kat fazla görülmektedir. 50 yaşından sonra kalça kırık oranı artmaktadır ve her 5 yılla birlikte yaş artıkça risk 2 katına katlanarak çıkmaktadır. 90 yaşında her 2 bayandan birinin kalçası kırılmıştır.

Kalça kırıklarının;

• % 25 tam iyileşmekte,
• %40 evde bakım hastasına dönüşmekte,
• %50 si yürüteç kullanmak zorunda,
• %25 i ise bir yıl içinde ölmektedir.

Amerika'da her yıl kalça kırıkları nedeniyle 250 000 kişiye total kalça protezi ameliyatı yapılmaktadır.

Risk Faktörleri

• Yaş: 65 yaş üstü risk çok artar
• Cinsiyet: Bayanlarda 3 kat fazla, özellikle menopoz sonrası
• Genetik: Asyalılarda daha sık
• Kişisel: Alkol ve sigara tüketimi
• Beslenme: Süt ve süt ürünlerini az tüketme
• Fiziksel yetersizlik: Kireçlenmelerde dengeli yürüyüş bozulur
• Zihinsel Durum: Demans hastalarında sık
• İlaçlara bağlı yan etki
• Hastalıklar: Böbrek yetmezlikleri

Kalça kırıkları ve ne kadar ciddi?

Ortopedik cerrahide teknolojik ilerlemeler ve bakımın artması ile kemik iyileşmesinde güzel sonuçlar alınmasını sağlamaktadır. Birçok kalça kırıkları hayatının geri kalanında evde bakım veya aile bireylerinin yardımına ihtiyaç duymaktadırlar. Bir çok kalça kırıklı hastalar hastane tedavileri tamamlandıktan sonra uzun süreli olarak bakım ve rehabilitasyon servislerine alınmaktadırlar. Yaklaşık yarısı hayatlarını yürüteç kullanarak idame ettirirler.

Hastanede kalış süreleri yaklaşık 2 haftayı bulabilmektedir. Yıllık sağlık bütçesine maliyetleri Amerika'da 11 milyar dolardır.

Kemikler neden zayıflar ve kırılgan hale gelir?

Kemik yaşayan bir dokudur. Kalsiyum ve proteinden oluşur. Yüksek kalsiyum içeriği kemiği güçlü kılar. Kemikler sürekli olarak yenilenmektedir. Sürekli kalsiyum kana verilir ve yerine yenileri konulur. Fakat kemikte, kalsiyum salınımı olur ve yerine yenisi konulamaz duruma gelirse osteoporoz denilen kemik erimesi meydana gelir. Bu durumda kemiğin mukavemeti azalır ve kırılgan hale gelir.

Vücutta kemik kaybı ilk olarak bel, kalça ve el bileklerde görülür ki yaşlılarda en sık kırılan noktalarda burasıdır.
Kemik erimesi genellikle 35 yaş sonrası başlar ve ileri yaş da genellikle bayanlarda %30-50, erkeklerde 20-30 unu kaybederler.

Bayanlarda menopoz sonrası östrojen dengesinin bozulmasıyla kemik erimesi hızlanır. Menopoz sonrası her yılkemik mineral dansitometreile kesinlikle kemik taraması yaptırılmalıdır.

Osteoporoz Nedir?
Osteoporoz, gözenekli kemik demektir. Kemik erimesi olup özellikle bayanlarda, menopoz sonrası sık görülür.

Kesin nedeni net olarak bilinmemektedir. Fakat bir dizi risk faktörü vardır;

• Yaşlanma
• Sigara ve alkol
• Şehir hayatı
• Genetik: Asyalılarda sık
• Aşırı kortizon ve stroid kullanımı
• Sedanter yaşam

Erken teşhis ile bir takım önlemler alınarak ilerlemesi önlenebilir ve tedavi edilebilirler. Bu nokta önemli, çünkü kalça kırıklarının temelinde kemik erimesi sık görülen bir risk faktörüdür.
Güncel tedaviler ile kemik kaybı azaltılabilir fakat kesin kanıtlanmış bir tedavi metodu yoktur.

Kemik erimesini nasıl önleyebilirim?

Beslenme
Bir takım basit ve ucuz önlemler alınarak kalça kırıklarının önüne geçilebilir.
Şöyle ki:
Kalsiyum ve D vitamini

Günlük kalsiyum ve D vitamininden zengin beslenilmelidir.

Günlük 800mg kalsiyum alımı önerilmektedir.

Ulusal Sağlık Enstitüleri şunu önermektedir;

• 19 yaş altı hamile günlük 2000 mg
• 19 yaş üstü hamile günlük 1400 mg
• Menopoz öncesi günlük 1000 mg
• Menopoz sonrası östrojen kullanıyorsa günlük 1000 mg
• Menopoz sonrası östrojen almıyorsa günlük 1500 mg
• Orta yaş erkekler günlük 1000 mg

Günlük 400 IU D vitamini önerilir. Bir bardak sütte ise 100 IU mevcuttur.

Egzersiz

Egzersiz kemik kaybını minimuma indirir. Yürüyüş, koşu, merdiven çıkma gibi basit sporlar yapılabilir. Ulasal sağlık enstitüsünün önerisine göre başlangıçta haftada 2 kez 5-10 dakika ile başlayıp yavaş yavaş artırarak haftada 4 kez ve 15-30 dakika ulaşabilirsiniz.

Kalça kırıklarını önlemek için evi güvenli hale getirme!

Kalça kırıklarının büyük bir kısmı evde düşme ile oluşur. Bazı güvenlik önlemleri;

Merdivenler

• İyi bir ışıklandırma sağlanmalı ve her basamak görülmeli
• Ayağınızın takılmasına sebep olacak kilim ve halıları kaldırın veya kenarlarını yapıştırın
• Merdivenlerde ve yürüme alanlarına nesne ve süs eşyası bırakmayın
• Merdivenlere halı koymayın
• Merdiven kenarlarında veya duvar tarafında korkuluk olmalı

Banyo

• Kaygan paspasları kaldırın
• Küvet kenarlarına tutanak barlar yerleştirin
• Abdest almak için alçak bir lavabo ve oturmak için tabure temin edin

(Müslüman toplumlarda en sık sabah namazı için yüksek lavabolarda abdest alırken kalça kırılması görülmektedir)

Yatak Odası

• Eşyalarınız dağınık olmamalı
• Yatağın yanında fener veya lamba olmalıdır
• Yatak odası ile banyo arasına gece lambası takın ve gece açık kalsın
• Salon veya Oturma Odası
• Düşük seviyeli dergi rafları veya saksıları kaldırın
• Elektrik veya telefon kablolarını kaldırın
• Sandalye ve taburelerin üstüne çıkmayın

Mutfak

• Yere dökülen yiyecekleri hemen temizleyin
• Kaymaz yer cilaları kullanın