Hamilelikte Beslenme

BİZ NE TÜKETİYORSAK ONUNLA BESLİYORUZ

Hamilelik; konsepsiyondan doğuma kadar maternal metabolik düzene fetal büyüme ve gelişmenin eklendiği fizyolojik ve metabolik değişikliklerdir.

Hamilelikle birlikte kadın bedeninde bazı değişiklikler meydana gelir ve bu değişikliklerle birlikte, kadın hem kendisinin hem de bebeğinin gereksinmelerini karşılayabilmek için bu dönemde beslenmesine fazlaca dikkat etmelidir.

Hamilelik süresince maternal fizyolojik gereksinimleri karşılamak, maternal besin öğesi depolarını korumak, optimal fetal büyüme/gelişmeyi sağlamak, laktasyon performansını arttırmak için yeterli ve dengeli beslenilmelidir.

Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucunda hem maternal hem de fetal bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bunların başında da ağırlık kazanımlarında sorunlar, gestasyonel diyabet, anemi, kemik bozuklukları, intrauterin büyüme geriliği, konjenital anomaliler, fetal mortalite ve morbiditede artış, prematüre doğum ve düşük doğum ağırlığı gözlenebilmektedir.

Hamileliğin oluşumundan doğuma kadar geçen sürede hamile kadınların günlük enerji ihtiyacına ek 300 kalori eklenmektedir. Ancak Beden Kitle İndeksi 25-30 kg/m2 olan gebelere 1. trimesterda ek kalori verilmemektedir.

Hamilelikte toplam 925 gr kadar protein birikir( 400 gr fetal, 100 gr plesantal, 425 gr maternal ). Bu nedenle, günlük fazladan 3,4 gr proteine ihtiyaç vardır. Bitkisel proteinlerin hem besin değerinin yüksek olması hem de bazı aminoasitleri içeriyor olması sebebiyle beslenmede çok önemli yer tutmaktadır.

Gebelik boyunca kabızlık sık görüldüğünden yüksek posa, kabızlığı önleyecektir.

Lakto-ovo vejetaryenlerin, gebelik ve emziklilik dönemi süresince yeterli kalsiyum alması kolaydır. Buna bir veya iki porsiyon daha süt grubundan ekleme yapıldığında diyet daha sağlıklı hale gelmektedir. 

Elzem aminoasitler, yumurtada, soya fasulyesinde, süt ve süt ürünlerinde bulunduğundan Lacto-ovo, lacto, ovo, pesko ve polo vejetaryenlerde gebelik süresince protein konusunda ciddi sağlık sorunları yaşanmayacaktır. Ancak veganlarda planlı olarak beslenme gerçekleşmezse ciddi protein eksikliği görülebilir. Bu eksikliği ortadan kaldırmak için de veganların protein kaynağı olarak soya fasulyesini mutlaka tüketmeleri gerekmektedir.

Hamileliğin başlamasıyla birlikte minerallere olan gereksinim artmaktadır. Bu mineraller içerisinde de en önemlileri demir ve kalsiyumdur.

 Hamilelikte beslenme programı içinde demirden zengin besinlerin yani kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tam tahıl ve zenginleştirilmiş tahıl ürünleri gibi besinlerin önemli yeri vardır . 

Demir emilimi için yemeklerde mutlaka taze meyve ve salataların tüketilmesi gerekmektedir (Üzüm, Kivi, Trabzon hurması, Mürver, Papaya, Çilek, Portakal, Limon, Ananas, Kavun, Greyfurt, Ahududu, Mandalina, Mango, Böğürtlen, Kızılcık, Yaban mersini, kuşburnu, Kayısı, Erik, Karpuz, Muz, Avokado, Kiraz, Şeftali, Elma, Armut, Salatalık, İncir, Muşmula, Chili biberi (yeşil), Chili biberi (kırmızı), Kırmızı biber, Maydanoz, Brokoli, Brüksel lahanası, Lahana, Karnabahar, Sarımsak, Patates, Domates,  Ispanak, Havuç, Kuşkonmaz, Pancar, Marul, Patlıcan, Soğan). 

Beslenmeye ek olarak da hamileliğin 16. Haftasından itibaren demir desteğine başlanması ve doğum sonu 3 ay olmak üzere toplamda 9 ay süre ile günlük 40 - 60 mg elementer demir verilmesi önerilmektedir.

Hamilelik süresince kemik yapısını oluşturan kalsiyumun yeterli miktarda alımı, bebeğin iskelet yapısının gelişimine, annenin de kemik kitlesinin korunmasına yardımcı mikrobesin kaynağıdır. Bu sebeple yeterli miktarda kalsiyum alımı daha sonraki dönemde osteoporoz riskini de azaltmaktadır. Hamilelerin günlük kalsiyum ihtiyacı 1000-1300 mg’dır. 240 gr (büyük su bardağı) süt veya yoğurt günlük ihtiyacımızın yaklaşık olarak 300 mg’ını karşılamktadır. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller iyi bir kalsiyum kaynağıdır.

Bazı mikrobesinlerin eksikliğinde ise aşağıdaki durumlar gözlemlenmektedir. 

 Folik Asit eksikliğide Nöral tüp defektleri

Demir eksikliğide Anemi ve kanama

İyot eksikliğide Kretenizm

Kalsiyum eksikliğide Hipertansiyon, preeklampsi

Çinko eksikliğide Anemi, nöral tüp defektleri, düşük doğum ağırlığı, anensefali

Gebelik beslenmesi hem birey bazında hem de toplum bazında sağlığı en temelde etkilemektedir. Bu sebeple hekim ve diyetisyen kontrolünde hamileliğin planlanması ve sürdürülmesi gerekmektedir.