Hamilelikte Sağlıklı Beslenmenin Anne ve Bebek Açısından Önemi

Sağlıklı beslenme hayatın her döneminde çok önemlidir. Şüphesiz ki en önemli olduğu dönemlerden biri de hamileliktir. Çünkü hamilelik sürecinde anne adayının beslenmesi hem kendi sağlığında hem de bebeğinin sağlığında etkilidir.

Hamilelikte bebeğin beslenmesi, büyümesi, gelişmesi için tek bir kaynak vardır: Anne. Bebek ihtiyacı olan tüm enerji ve besin öğelerini her koşulda anneden sağlar. Annenin tükettiği her besinin bebeğine de ulaşacağı bilinciyle hareket etmesi ve hamilelik sürecinde hem kendi hem de bebeğinin enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılayacak şekilde beslenmesi her ikisinin sağlığı için de çok önemlidir.

Hamilelik sürecinde annenin ve bebeğin sağlığını etkileyen bazı etmenler vardır. Bunlar:

• Gebe kalma yaşı

• Gebelikte geçirilen enfeksiyon

• Kullanılan ilaç 

• Alkol 

• Sigara

• Gebelik sayısı

• Maruz kalınan çevresel faktörler vb.

Bu faktörler dışında en önemli faktörlerden biri de beslenmedir. Hamilelikte annenin yeterli ve dengeli beslenmesi hem kendi sağlığını koruması hem de bebeğin bedensel ve mental gelişiminin sağlanması için çok önemlidir.

Hamilelik sürecinde bebek, enerji ve besin öğesi gereksinimini plasenta aracılığıyla anneden sağladığı için anne adayının beslenmesi her ikisinin ihtiyacını da karşılayacak şekilde düzenlenmelidir. Ancak bu halk arasında sık söylenen “Sen iki canlısın, iki kişilik yemelisin.” yanlışına düşürmemeli anne adaylarını. Anne adayları bebeğim yeterince beslenemezse diye endişelenerek gereğinden fazla besin tüketebiliyor. Oysa unutulmamalıdır ki hamilelikte yetersiz beslenme,  anne ve bebek açısından ne kadar riskli ise fazla beslenme de o kadar risklidir.  

Hamilelik sürecinde anne adayı beslenmesiyle;

• Kendi enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılamalıdır.

• Vücudundaki depoları dengede tutmalıdır.

• Bebeğin sağlıklı olarak büyümesi, gelişmesi ve dünyaya gelmesini sağlamalıdır.

• Emzirme döneminde salgılanacak olan sütün verimli olmasını sağlamalıdır.

Tüm bunları sağlamak için annenin yeterli ve dengeli beslenmesi yani sağlıklı beslenmesi çok önemlidir. Hamilelikte sağsızlık beslenme hem annede hem de bebekte çeşitli sağlık sorunlarının görülmesine neden olur. 

Hamilelikte sağlıksız beslenmeye (yetersiz veya fazla beslenme) bağlı olarak bebekte görülebilecek sağlık sorunları başlıca şunlardır:

1. Ölü doğum

2. Erken doğum

3. Bedensel ve zihinsel gelişim bozuklukları

4. Düşük doğum ağırlığı

5. Konjenital anomaliler (kalp hastalıkları, nöral tüp defekti,…)

6. Mekonyum aspirasyonu (Bebeğin gebelik sırasında dışkısını yutması olarak bilinen durum)

7. Makrozomi bebekler (Normalden büyük bebekler)

Hamilelikte sağlıksız beslenmeye (yetersiz veya fazla beslenme) bağlı olarak annede görülebilecek sağlık sorunları başlıca şunlardır:

1. Anemi

2. Sezaryen doğum

3. Postmatürasyon (Doğum tarihinin gecikmesi)

4. Aşırı kilo alımı 

5. Gestasyonel diyabet gelişme riskinin artması

6. Ödem

7. Diş çürükleri ve kayıpları

8. Kilo kaybı (Hamilelikle birlikte enerji ve protein gereksinimi artar. Bu gereksinimin karşılanmaması kilo kaybına neden olur.)

9. Kemik dokusu hasarı (Osteomalasia) : 

10. Gebelik toksemisi (zehirlenmesi) / Preeklampsi-eklampsi 

11. Pika (Besin olmayan maddelerin (toprak, kireç, vb.) yenmesi)

12. Hamilelikte görülen sindirim sorunlarının artması (Bulantı, Kabızlık, Mide yanması/ekşimesi)

13. Doğum komplikasyonları

14. Annenin sağlığının bozulması veya ölümü

15. Emzirme sürecinin olumsuz etkilenmesi

Hamilelikte yeterli ve sağlıklı beslenme ile;

• Bebeğin  fiziksel ve mental gelişimi sağlanır.

• Bebek normal ağırlığında doğar.

• Anne sağlığı korunur.

• Doğum komplikasyonları riski azalır.

• Emzirme dönemindeki süt verimi artar.

 Peki hamilelikte sağlıklı beslenme nasıl sağlanır? 

İşte hamilelikte sağlıklı beslenmeyi sağlamak için genel öneriler:

• Anne ve bebek için gerekli olan tüm vitamin ve mineralleri sağlamak için besin çeşitliliğine önem verilmelidir.

• Yemekler az az ve sık sık tüketilmelidir.

• Günlük ortalama olarak 2 su bardağı süt/yoğurt + 2 dilim (60 gram) peynir+ 3-4 porsiyon et grubu/kurubaklagil/yumurta + 5-7 posiyon taze sebze ve meyve + 4-7 porsiyon kadar ekmek grubu tüketmeye özen gösterilmelidir.

• B grubu vitaminlerini içeren tam tahıl ürünlerini tüketmek hamilelik sürecinde artan ihtiyacı karşılamaya yardımcı olur.

•  Gebelikte en önemli besin öğelerinden olan folik asidi bolca içeren koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, yumurta, karnabahar, tam tahıllar, süt ve ürünlerine beslenmede mutlaka yer verilmelidir.

• Doku gelişiminde önemli olan çinkonun alımı için et, deniz ürünleri, süt ve ürünleri, yumurta, yağlı tohumlar gibi gıdalara beslenmede yer verilmelidir.

• Demir bakımından zengin gıdaların (kırmızı et, yumurta, kurubaklagil, pekmez) tüketilmesi önemlidir. 

• C vitamininden zengin meyve ve sebzeler (biber, narenciye, kivi, ıspanak,…) yemeklerle birlikte tüketilerek demir emilimi arttırılabilir.

• Aşırı çay, kahve tüketimi bebeğin sağlığını olumsuz etkileyeceğinden sınırlandırılmalıdır. Demir emilimini engellediği için yemeklerden 1-2 saat kadar önce tüketilmelidir. İçecek olarak tüketilebilecek en iyi tercihler süt, ayran, şekersiz az şekerli komposto, hoşaf, limonata ve taze sıkılmış meyve suyudur. 

• Su tüketimine dikkat edilmelidir.

• Hamilelikte sık karşılaşılan kabızlık sorununu önlemek için bol lifli beslenmeye özen gösterilmelidir.

• Hazır paketli gıdalardan, işlenmiş ürünlerden uzak durulmalıdır.

• Aşırı kilo alımını da engellemek için şekerli, unlu ve yağlı gıdalardan uzak durulmalıdır.

• İyotlu tuz tercih edilmelidir.

• Hipertansiyon riski olduğundan tuz tüketimine dikkat edilmelidir.

• Alkol, sigara kullanılmamalıdır.

• Gıdalarla alınan toksinler bebeğe zarar verebileceğin sebze/meyve iyice yıkanmalı ve besinlerin hazırlanması, pişirilmesi, saklanması gibi konularda hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.

Unutmayın, bebeğiniz ve kendiniz için yapacağınız en büyük iyilik sağlıklı beslenmedir.