Hangi Stenti Taktırmalıyım? İlaçlı mı, İlaçsız mı?

Öncelikle koroner damarlara stent yerleştirilmesi (stentleme) işlemi nedir ona cevap vermeye çalışalım. Kalbi besleyen koroner damarların içine, anjiyoplasti denilen işlem sırasında (anjiyo benzeri), işleminin bir parçası olarak stent denilen metal yapının yerleştirilmesidir. Stent'ler kafes gibi örgülü, fakat örgü şekilleri en uygun sonucu vermesi uzun çalışmalar sonucunda tasarlanmış, çok inceltilmiş, daha sonra özel cilalama işlemlerinden geçirilmiş yüksek teknoloji ürünü metal (çoğunlukla çelik, kobalt gibi) yapılardır. Stentin damar içerisine yerleştirilmesinde amaç, damarın o bölgesinin yeniden daralma veya tıkanma riskini azaltmaktır. Bu işlemi, bir tünel açılmasını takiben, duvarın çökmeyi önlemek için desteklenmesi (örneğin betonlanması) işlemine benzetebiliriz.

Stentlerin kullanılması ile beraber, koroner girişimler hem hasta için çok daha güvenli hale gelmiştir, hem de damarların yeniden girişim gereksinimi ortaya çıkacak şekilde daralma oranları azalmıştır.

Ülkemizde de, tüm dünyada olduğu gibi bir kaç yıl öncesine kadar ilaçsız (çıplak metal) stentler kullanılmakta idi. Son 3-4 yıldır, dünyada ve dolayısıyla ülkemizde yeni bir stent grubu ortaya çıkmıştır. Bu stentler, önceki nesil stentlerden farklı olarak üzerine yüklenilen ilacı damar içerisinde salan stentlerdir. İlaçlı stentler ( daha doğru ifade ile ilaç salan stent) üzerine yüklenilen ve damara yerleştirilmelerini takiben etrafa saldıkları ilaç sayesinde damarın yeniden daralma oranlarını, ilaçsız stentlere göre azaltmaktadırlar. Çünkü hem damarın doğal tıkanma süreci, hem de damara yapılan müdahale ile oluşan travmanın iyileşme süreci neticesinde, işlem yapılan damarların yeniden daralma ve tıkanma riski her zaman vardır.

Bu gün Amerika'da yapılan koroner girimlerin % 90'nından fazlasında ilaçlı stentler tercih edilmektedir. Son 3-4 yılda yoğun şekilde kullanılması sayesinde ilaçlı stentler hakkında da bilgilerimiz artmaktadır. Bu sayede, koroner bypass cerrahisini neredeyse uygulamadan kaldıracak gibi görünen ilaçlı stent kullanımında bazı noktalar da gittikçe daha fazla dikkat çekmektedir. Çıplak metal stentler (ilaçsız) damar içerisine yerleştirilmeyi takiben kısa sürede damar yapıları tarafından üzeri kaplanarak damarın bir parçası haline gelirler. İlaçlı stentlerde bu sürenin çok uzun olabileceği bildirilmektedir. Dolayısıyla, ilaçlı stent yerleştirilen kişilerde stent üzerinde pıhtı oluşma riskine karşı uzun süre ( 3 ay ila 2 yıl arasında) özel ilaçlar kullanmak gerekir. Bu tip ilaçları kullanmayacak veya kullanamayacak kişilerin ilaçlı stentlerden uzak durması önerilmektedir. İkinci nokta ise, ilaçlı stentler damarın yeniden daralma riskini ilaçsızlara göre azaltırlar, ancak risk hiçbir zaman "0" a inmez.