Hashimoto Hastalığı (6)

Hipotiroidi gelişen Hashimoto hastalarında, düzelme mümkün müdür? Öncelikle tüm Hashimoto hastalarının ilaç kullanmasına gerek olmadığını bir kez daha hatırlatmakta fayda var. Hormonlar normalse ilaca gerek yoktur. Ancak tembellik, yani hipotiroidi gelişirse işte o zaman tedavi gerekmektedir. İşte bu hipotiroidi gelişen vakaların yaklaşık %5'inde kendiliğinden düzelme olmaktadır. Bu düzelme, özellikle Japonya gibi iyot tüketiminin fazla olduğu, yani iyot fazlalığı olan ülkelerde izlenebilmektedir. Bu ülkelerde tek başına iyot kısıtlaması sonucu düzelme görülebilmektedir. Ancak ülkemiz halen orta hafif iyot eksikliği bölgesi olup, ülkemizde iyot kısıtlamanın pratikte bir faydası olmayacağı gibi, ağır iyot eksikliğine neden olabilir. Ancak bireysel olarak iyot tüketiminin fazla olduğu Hashimoto hastalığı olan kişilerde, bu tüketimin makul seviyelere düşürülmesi önerilebilir. Türkiye iyot araştırmasında, sadece toplumun %2-3’lük küçük bir kesiminde, kent merkezlerinde, özellikle İstanbul’da bazı bölgelerde iyot tüketiminin fazla olduğu bulunmuştur. Bunun ana sebebi iyot içeren takviye kullanımı, iyottan zenginleştirilmiş gıdalar, fazlaca deniz ürünü tüketimi veya fazla tuz kullanımı olabilir. İyot tüketiminin yoğun olduğu bu kişilerde, iyot tüketiminin makul seviyelere kısıtlanması durumunda Hashimoto hastalığı olup, tiroid tembelliği yeni başlamış olanlarda düzelme görülebilmektedir. Gerekmiyorken iyot takviyesi yapıyorsanız, özellikle lügol gibi yüksek dozlarda iyot içeren solüsyonlar kullanıyorsanız, bunları kesmeniz bile işe yarayabilir.

Ülkemizde başlıca iyot kaynağı tuz olduğu için, fazla tuz kullanan kişilerin tuzu azaltması ve makul, önerilen düzeyde kullanması, zaten bu iyot fazlalığını düzelteceği için yeterli olacaktır. Görüldüğü üzere makul tuz kullanmak da esasında genel geçer sağlıklı olma kaidelerinden biridir ve hipertansiyon, kalp hastalığı, inme ve böbrek hastalıklarından sizi koruyacağı gibi, dolaylı olarak iyot fazlalığı gelişmesinden de koruyabilir. Pek çok besinde olduğu gibi, iyot için de makulü karar, çoğu zarardır. Özetle iyot eksikliği, tiroid tembelliğine, tiroid bezinizi büyüterek guatra ve başka sağlık sorunlarına neden olabilir. Ancak iyotun fazlası da yine Hashimoto hastalığı olanlarda tiroid tembelliği yapabileceği gibi, nodülleri olanlarda ve gizli graves hastalığı olanlarda tam tersi zehirli guatra neden olabilir. Türkiye’de yaşıyorsanız ve Hashimoto hastalığınız var ve yukarıda bahsettiğim şekilde iyot tüketiminiz fazla ise iyot azaltmayı deneyebilirsiniz. Ancak ülkemiz şartlarında normal iyot tüketimine sahipseniz, Hashimoto hastalığında iyot azaltmak yersizdir, hatta olumsuz etkisi olabilir. İyot tüketim durumunuzun ne olduğunu, hekiminizin sorduğu bazı sorular aydınlatmaya yetecektir. İyotlu tuzu fazla kullanıyor olmanız, iyot zengin besinleri fazla tüketmek ve özellikle çok yoğun iyot içeren ve genelde meze olarak kullanılan bazı deniz bitkileri, özellikle deniz börülcesi ve yosunları tüketiyor olmanız iyot fazlalığını düşündürebilir. Ayrıca bazı ilaçların da iyot içeriği fazla olup benzer etkiye yol açabilmektedir.

İyot tüketiminin fazla olup olmadığını anlamanın diğer bir yolu ise idrar iyot düzeyine bakmaktır. İdrarda iyot ölçümü ile günlük iyot alımını tahmin etmek mümkün olsa da yalnızca son 2-3 günlük iyot alımını göstereceği için, genel iyot alımınız hakkında yanıltıcı olabilir. İdrarda bakılan iyot miktarı 100-200 mcg/L arası ideal iyot alımını, 200-300 mcg/L arası ise fazla iyot alımını, 300 mcg/L’dan fazla ise aşırı iyot alımını gösterirken; 50-100 mcg/L arası hafif iyot eksikliğini, 20-50 mcg/L arası orta iyot eksikliğini, 20 mcg/L altı ise ağır iyot eksikliğini göstermektedir. Ancak tekrar vurgulamakta fayda vardır, yalnızca son günlerdeki beslenme ile iyot alım durumunuzu göstereceği için bu sonuçları da dikkatli değerlendirmek ve hemen bir yargıya varmamak gerekir. Burada ki öneriler ülkemiz için geçerli olup, Türkiye dışında yaşıyorsanız yaşadığınız ülkenin iyot durumunu öğrenip ona göre hareket etmenizde fayda vardır. Çoğu batı ülkesinde iyot eksikliği yokken, bazı batı ülkelerinde halen daha değişik derecelerde iyot eksikliği mevcuttur. O ülkenin kıyı kentlerinde yaşıyor olmanız, bireysel beslenme farklılıkları, aldığınız multivitamin veya destek ilaçlarının içinde iyot bulunuyor olması da şüphesiz bireysel farklılıklara yol açabilecektir. Tüm bunları göz önünde bulundurup, hekiminizle bu kararı vermeniz en idealidir.