Haşimoto Hastalığı ve Tiroid Hormon Yetmezliği

Dünyada tiroid hormon yetmezliğinin (hipotiroidi) en çok görülen sebebi iyot yetmezliğidir. Ġyot yetmezliği olmayan coğrafyalarda ise HaĢimoto hastalığı kendiliğinden geliĢen tiroid hormon yetmezliğinin baĢlıca sebebidir. Tüm dünya genelinde HaĢimoto hastalığının görülme sıklığı binde bir ile üç arasıdır. Bu hastalık ilk olarak Almanyada çalıĢan bir Japon doktor olan Hakaru Hashimoto tarafından 1912 yılında tanımlanmıĢtır. Bu sebeple Hashimoto (Türkçe okunuĢu HaĢimoto) hastalığı olarak bilinir.

Tiroid bezi boynumuzda Adem Elması olarak bilinen çıkıntının hemen altında yer alan kelebek şeklinde bir salgı bezidir. Bu organımız hormon salgılayan organlar sistemine dahil olup görevi ihtiyaca göre tiroid hormon üretmek ve kana vermektir. Tiroid hormon vücudun ahenkle çalışması için metabolik olayların (terleme, cildin yağlanması, kalp hızı, vücut hızı, barsak çalışması, zihinsel faaliyet vs.) düzenlenmesinde hayati rol oynar. Tiroid dokusu vücudun bir parçası olmakla beraber bağıĢıklık sisteminde meydana gelen bir bozukluk sebebiyle vücut tiroid dokusunu yabancı kabul eder. Netice itibarı ile organizma bu organı dışlar ve vücuttan atmaya çalışır. Tiroid dokusu ise bulunduğu yerde tutunmaya ve vazifesini yapmaya gayret eder. Bu mücadele yüzünden tiroid dokuda bir iltihabi reaksiyon oluşur ve organ hasara uğrar. Hücre yıkımı artınca kana daha çok tiroid hormon karışır. Aşırı artan tiroid hormon yüzünden hipertiroidi (tiroid hormon fazlalığı) tablosu ortaya çıkar.

Haşitoksikoz denen bu tip hipertiroidi kliniğinde aĢırı terleme, çarpıntı, sık acıkma ve sık yemek yeme, sinirlilik, ellerde ince titreme gibi halk arasında zehirli guatr olarak bilinen toksik guatr bulguları gözlenir. Bu bulgular geçici olduğu için tiroid hormon seviyesini düşürücü antitiroid tedavi uygulanmaz. Bir süre sonra tiroid bezi haraplanması artar, salgı görevini yapamaz hale gelir yani tiroid hormon salgılayamaz. Yeterince tiroid hormon salgısı olmayınca hipotiroidi (tiroid hormon yetmezliği) ortaya çıkar. Yetersiz tiroid hormon salgısı

Başlangıçta bulgular hissedilemeyecek kadar hafif iken zaman geçtikce şiddetlenmeye başlar.

Boynun ön tarafında tiroid bezinin büyümesi fark edilebilir (guatr). 

Hastalarda izah edilemeyen halsizlik, yorgunluk söz konusudur. 

Vücudun tüm sistemleri tembelleşir. Ter bezleri çalışmaz, bu yüzden terleme olmaz. Yağ bezleri çalışmadığı için cilt  kurudur, yağlanmaz. Barsak tembeldir, kabızlık olur. Kalp tembeldir, dakikadaki atım sayısı 80-90 olacağına 60’ın altına düşer. Beyin tembelleşir, ciddi unutkanlık , zihinsel faaliyetlerde yavaşlama, öğrenme güçlüğü, hafıza zayıflaması, sersemlik, bakışlarda donukluk meydana  gelir. 

Yüz soluk ve şiş gibidir.

Beslenmeyle ilgisi olmayan ĢiĢmanlama vardır, bacaklar ödemlidir. 

Adale ağrıları, omuzlarda ve kalçalarda, dizlerde, el ve ayakların küçük eklemlerinde  hassasiyet ve eklem hareketlerinde tutukluk olabilir. 

Hasta soğuğa dayanıksızdır Aşırı üşür.

Adet bozuklukları, çocuk sahibi olmada güçlük, kolesterol seviyesinde artma, kalp büyümesi, akciğerde su toplanması, depresyon, uykuya meyil gibi diğer tiroid bezi yetmezliği  bulguları da kendini gösterir.. 

Haşimoto hastalığının bir bağıĢıklık sistemi bozukluğu olduğu yukarıdaki satırlarda belirtilmişti. Bu duruma Addison hastalığı (böbrek üstü bezi yetmezliği), tip-I diabet (insuline bağımlı Ģeker hastalığı), B-12 vitamini eksikliğine bağlı megaloblastik anemi gibi diğer bazı bağışıklık sistemi hastalıkları da eşlik edebilirler. 

Hastalığın teşhisi hastanın şikayetleri, muayene bulguları, kan testleri görüntüleme teknikleri ile konur. Tiroid bezi üzerinde noduller (yumrular) varsa biyopsi yapılır. Tedavide eksik üretilen veya hiç üretilemeyen tiroid hormonun yerini tutan ilaçlar kullanılır. Hasta ömür boyu ilaç kullanır ve doktor kontrolünde kalır. Guatr çok büyükse ses tellerine baskı yapıp seste boğuklaşma-çatallanma ve kısılma yapar, yemek borusuna baskı yapıp yutkunma güçlüğüne yol açar, solunum yollarına baskı yapıp hava yollarında tıkanmaya sebep olur (ıslık gibi ses çıkarma veya hırıltılı solunum söz konusudur). 

Değerli okuyucular hastalıksız-sorunsuz-sağlıklı ve mutlu bir ömür diliyorum.