Hatalı Anne Baba Tutumları ile Başetme Yolları

Ana-babayı eğitmek, anne babanın sosyal bağlarını güçlendirmek, anne babanın koşullarını iyileştirmek, danışmanlık hizmeti vermek , aile terapisi , bireysel terapi gibi ailenin ve bireylerin ihtiyaçlarına göre belirlenmiş yöntemlerle yeniden sağlıklı anne-baba rolünü kabul edip uygulamaya geçirmek mümkün olabilir .

Sonuç olarak psikiyatride de koruyucu sağlık hizmetleri ihmal edilmemelidir. Hatalı ve uygun ana-baba tutumları hakkında halkın bilinçlendirilmesine çalışılmalıdır .

Psikiyatrik hastalıkların nedenlerinden birisi olarak ana-baba tutumlarını göstermek , bazı yetişkinlerin ana babalarına düşmanca tutumlar beslemesine her felaketin sorumluluğunu onlara yüklemesine neden olabilir.

Ancak bu sorunlara çözüm getirmeyeceği gibi , bize yapılan hataları bizden sonraki kuşaklara yapmama gibi olumlu bir enerjiden de alıkoyabilir.

Hatalı Ana-Baba Tutumları ;

• Aşırı koruyucu tutum

• Aşırı baskılı-otoriter tutum

• İhmal eden ana-baba tutumu

• Aşırı hoşgörülü tutum

  Ana-babayı eğitmek, anne babanın sosyal bağlarını güçlendirmek, anne babanın koşullarını iyileştirmek, danışmanlık hizmeti vermek , aile terapisi , bireysel terapi gibi ailenin ve bireylerin ihtiyaçlarına göre belirlenmiş yöntemlerle yeniden sağlıklı anne-baba rolünü kabul edip uygulamaya geçirmek mümkün olabilir .

  Sonuç olarak psikiyatride de koruyucu sağlık hizmetleri ihmal edilmemelidir. Hatalı ve uygun ana-baba tutumları hakkında halkın bilinçlendirilmesine çalışılmalıdır .

  Psikiyatrik hastalıkların nedenlerinden birisi olarak ana-baba tutumlarını göstermek , bazı yetişkinlerin ana babalarına düşmanca tutumlar beslemesine her felaketin sorumluluğunu onlara yüklemesine neden olabilir.

  Ancak bu sorunlara çözüm getirmeyeceği gibi , bize yapılan hataları bizden sonraki kuşaklara yapmama gibi olumlu bir enerjiden de alıkoyabilir.

  Hatalı Ana-Baba Tutumları ;

  • Aşırı koruyucu tutum

  • Aşırı baskılı-otoriter tutum

  • İhmal eden ana-baba tutumu

  • Aşırı hoşgörülü tutum

  • İkili çıkmaz

  • Çifte standart

  Aşırı baskı ve sıkı disiplin anlayışıyla yetiştirilen çocuklarda genel olarak üç tür tepki görülür :

  1 . Çocuğun sinmesi , aşırı derecede uysal ve söz dinler görünmesi,

  2. Açıkça karşı koymak ve her türlü otoriteye başkaldırmak ,

  Baskı , korku ve tehtidin olduğu yerde tamamen sinmek , kendini rahat hissettiği , kendisine yumuşak ve ılımlı davrananların yanında başkaldırmak

  İhmal Eden Ana –Baba Tutumu :

  ihmal tipleri;

  • Çocuğun sağlığına önem vermemek ,

  • Günlük bakımını reddetmek veya geciktirmek ,

  • Yol göstermemek ,

  • Terk etmek ,

  • Uygun bir ev ortamı sağlamamak ,

  • Evdeki risklerden ve hastalıklardan korumamak ,

  • Beslenmesine dikkat etmemek , eğitimine önem vermemek ,

  • Sorun davranışlar gösterdiğinde aldırmamak ,

  • Duygusal açıdan çocuğun istendiğini , sevildiğini hissettirmemek ,

  İhmalin dolaysız belirtileri:

  • Pislik ve bakımsızlık

  Dolaylı belirtileri:

  • Büyüme geriliği ,

  • Sık hasta olma ,

  • Beslenme bozukluğu

  • Fiziksel ve zihinsel gelişme geriliği.

  • Dil gelişiminde gerilik

  Aşırı Baskılı –Otoriter Tutum :

  • Çocuk ebeveynin konuşmalarına katılmaz

  • Babayla iletişimde çoğu kez anne tampon olur

  • Sürpriz/kritik sorulara anne veya baba genellikle kaçamak cevap verir

  • Çocuğun öğretmeni hakkında kötü söz söylemesine izin verilmez

  • Çocuğun anne babaya kızmasına izin verilmez

  • Çocuğa karşı fazla yakınlık gösterilirse çocuk zayıf karakterli olur diye düşünülür

  • Kararların çocuk tarafından sorgulanmasına izin verilmez

  • Çocuk ebeveynin uygun görmediği bir kimseyle arkadaşlık edemez

  • Çocuk bu ilişkide ısrarcı olursa ceza uygulanır

  • Hiçbir arkadaşının evine gidemez

  • Fazla oyun ve spor çocuğun derslerindeki başarısını etkiler diye düşünür

  • Çocuğun değil kendisinin uygun gördüğü mesleğe girmesine çalışır

  • Çocuğun nerede olduğunu ve ne yaptığını bilmesi şarttır

  • Çocuğun ne yediği ne kadar yediği ile yakından ilgilenir

  • Çocuğa duygularını her zaman kontrol etmesini öğretir

  • Çocuğun ‘’ana-babanın bilmediği sırları olmamalıdır’’ diye düşünür

  • Fiziksel ceza en iyi disiplin şeklidir diye düşünür

  Hatalı Ana-Baba Tutumlarının Nedenleri :

  • Evlilikte anlaşma

  • Ana-babanın geçmiş deneyimleri

  • Çocuğun özellikleri

  • İç ve dış stres faktörleri

  • Toplumun kültürel değerleri

  Sağlıklı Aileleri Hangi Faktörler Yaratır ?

  • Bu ailelerde sınırları belirlenmiş ve ebeveyn tarafından paylaşılan liderlik vardır .

  • Aile hayatının bazı alanlarında anne , bazılarında ise baba liderdir . Anne ve babanın rolleri tutarlı ve açıktır . Herkes bu rolleri kabul etmiştir .

  • Otorite vardır ama otoriter davranış yoktur . Güç anne ve baba arasında paylaşılır ve çocuklar idarenin anne ve babada olduğunu bilirler .

  • Bu tip ailelerde birbirine yakınlık söz konusu olsa bile , bireyselliğe önem ve izin verilir .

  • Her aile üyesinin fikirlerini ve görüşlerini söylemesine olanak tanınır ,fakat açıklık beklenir Her üyenin kendi düşünce ve duygularının sorumluluğunu taşıdığı bu ailelerde , bütün duygular ifade edilir ve karşılık görür.

  • Herkes sadece kendi adına konuşur ve başkalarının adına konuşarak sınırını aşmaz.

  • Aile bireyleri birbirlerine saygı duyar .

  Kuralların sayısı değil , içeriği önemlidir. Anne babanın makul , mantıklı kurallar koyması bu kuralları tutarlı ve sevecen bir şekilde uygulaması ,çocukta önemli bir özellik olan otoriteye saygıyı geliştirir.

  • Kuralların değeri olmalıdır. Ebeveyn kendi inanmadığı kuralları koymamalıdır . Eğer anne-baba koyduğu kuralları savunamıyorsa değerini yitirirler .

  • Kuralların bir amacı olmalıdır. Kuralların amacı çocuğun çevresine ve topluma uyumunu sağlayabilecek davranışlar geliştirmesine yardımcı olmalıdır .

  • Kurallar açıkça belirtilmelidir.

  • Kuralların sayıları sınırlı olmalıdır .

  • Çocuklar kuralları sınayacaktır .

  • Anne baba sözüne sadık olmalıdır .

  • Ceza suça uygun olmalıdır .

  Demokratik Tutum:

  • Çocuk ebeveyninin konuşması sırasında kendi fikrini söyleyebilir ,

  • Çocuk düşüncelerini evde ebeveynden baskı korkusu olmadan rahatça açabilir ,

  • Çocuk cinsellikle ilgili, tanrı ile ilgili sorularını , ülke ve okuldaki düzen ile ilgili eleştirilerini evde dile getirebilir .

  • Anne baba çocuğun görüşlerine saygı duyar , onu görüşlerini ifade etmek için teşvik eder

  • Aile için planlar yaparken genellikle çocukların tercihini öğrenir ve bunu göz önünde tutar

  • Çocuk arkadaşlarını kendisi seçer ,

  • Ebeveynce uygun olmayan bir ilişki söz konusu olduğunda çocukla konuşulur ,

  • Uygun görülmeyen bir ilişkide çocuk ısrarcı olursa bu ısrarın nedenleri birlikte araştırılır ,

  • Ebeveyn çocuğun arkadaşlarını tanımaya çalışır ,

  • Çocuk ve arkadaşlarıyla birlikte faliyette bulunur .

  • Çocuk çalışma ve oyun temposunu kendisi belirler .

  • Aile çocuğun kendi eğitimi ile ilgili girişimlerini destekler

  • Çocuğa görevler ve aile sorumlulukları verir,

  • Başı derde girdiğinde sorunu , yapabildiğince kendisinin çözmesini bekler ,

  • Meraklı olması , araştırması , soru sorması için teşvik eder ,

  • Başına gelebilecek kötü şeyler için çocuğu uyararak kontrol eder

  • Çocuk kendisine yakışan konusunda kendisi karar verir,

  • Çocuğun birçok kararı kendisinin vermesine izin verir

  • Çocuğun denediği ya da başardığı şeyler için onu taktir ettiğini bilmesini sağlar ,

  • İyi olduğu zaman çocuğu ödüllendirmenin , kötü olduğu zaman onu cezalandırmaktan daha iyi olduğunu bilir.

   

• İkili çıkmaz

• Çifte standart

Aşırı baskı ve sıkı disiplin anlayışıyla yetiştirilen çocuklarda genel olarak üç tür tepki görülür :

1 . Çocuğun sinmesi , aşırı derecede uysal ve söz dinler görünmesi,

2. Açıkça karşı koymak ve her türlü otoriteye başkaldırmak ,

Baskı , korku ve tehtidin olduğu yerde tamamen sinmek , kendini rahat hissettiği , kendisine yumuşak ve ılımlı davrananların yanında başkaldırmak

İhmal Eden Ana –Baba Tutumu :

ihmal tipleri;

• Çocuğun sağlığına önem vermemek ,

• Günlük bakımını reddetmek veya geciktirmek ,

• Yol göstermemek ,

• Terk etmek ,

• Uygun bir ev ortamı sağlamamak ,

• Evdeki risklerden ve hastalıklardan korumamak ,

• Beslenmesine dikkat etmemek , eğitimine önem vermemek ,

• Sorun davranışlar gösterdiğinde aldırmamak ,

• Duygusal açıdan çocuğun istendiğini , sevildiğini hissettirmemek ,

İhmalin dolaysız belirtileri:

• Pislik ve bakımsızlık

Dolaylı belirtileri:

• Büyüme geriliği ,

• Sık hasta olma ,

• Beslenme bozukluğu

• Fiziksel ve zihinsel gelişme geriliği.

• Dil gelişiminde gerilik

Aşırı Baskılı –Otoriter Tutum :

• Çocuk ebeveynin konuşmalarına katılmaz

• Babayla iletişimde çoğu kez anne tampon olur

• Sürpriz/kritik sorulara anne veya baba genellikle kaçamak cevap verir

• Çocuğun öğretmeni hakkında kötü söz söylemesine izin verilmez

• Çocuğun anne babaya kızmasına izin verilmez

• Çocuğa karşı fazla yakınlık gösterilirse çocuk zayıf karakterli olur diye düşünülür

• Kararların çocuk tarafından sorgulanmasına izin verilmez

• Çocuk ebeveynin uygun görmediği bir kimseyle arkadaşlık edemez

• Çocuk bu ilişkide ısrarcı olursa ceza uygulanır

• Hiçbir arkadaşının evine gidemez

• Fazla oyun ve spor çocuğun derslerindeki başarısını etkiler diye düşünür

• Çocuğun değil kendisinin uygun gördüğü mesleğe girmesine çalışır

• Çocuğun nerede olduğunu ve ne yaptığını bilmesi şarttır

• Çocuğun ne yediği ne kadar yediği ile yakından ilgilenir

• Çocuğa duygularını her zaman kontrol etmesini öğretir

• Çocuğun ‘’ana-babanın bilmediği sırları olmamalıdır’’ diye düşünür

• Fiziksel ceza en iyi disiplin şeklidir diye düşünür

Hatalı Ana-Baba Tutumlarının Nedenleri :

• Evlilikte anlaşma

• Ana-babanın geçmiş deneyimleri

• Çocuğun özellikleri

• İç ve dış stres faktörleri

• Toplumun kültürel değerleri

Sağlıklı Aileleri Hangi Faktörler Yaratır ?

• Bu ailelerde sınırları belirlenmiş ve ebeveyn tarafından paylaşılan liderlik vardır .

• Aile hayatının bazı alanlarında anne , bazılarında ise baba liderdir . Anne ve babanın rolleri tutarlı ve açıktır . Herkes bu rolleri kabul etmiştir .

• Otorite vardır ama otoriter davranış yoktur . Güç anne ve baba arasında paylaşılır ve çocuklar idarenin anne ve babada olduğunu bilirler .

• Bu tip ailelerde birbirine yakınlık söz konusu olsa bile , bireyselliğe önem ve izin verilir .

• Her aile üyesinin fikirlerini ve görüşlerini söylemesine olanak tanınır ,fakat açıklık beklenir Her üyenin kendi düşünce ve duygularının sorumluluğunu taşıdığı bu ailelerde , bütün duygular ifade edilir ve karşılık görür.

• Herkes sadece kendi adına konuşur ve başkalarının adına konuşarak sınırını aşmaz.

• Aile bireyleri birbirlerine saygı duyar .

Kuralların sayısı değil , içeriği önemlidir. Anne babanın makul , mantıklı kurallar koyması bu kuralları tutarlı ve sevecen bir şekilde uygulaması ,çocukta önemli bir özellik olan otoriteye saygıyı geliştirir.

• Kuralların değeri olmalıdır. Ebeveyn kendi inanmadığı kuralları koymamalıdır . Eğer anne-baba koyduğu kuralları savunamıyorsa değerini yitirirler .

• Kuralların bir amacı olmalıdır. Kuralların amacı çocuğun çevresine ve topluma uyumunu sağlayabilecek davranışlar geliştirmesine yardımcı olmalıdır .

• Kurallar açıkça belirtilmelidir.

• Kuralların sayıları sınırlı olmalıdır .

• Çocuklar kuralları sınayacaktır .

• Anne baba sözüne sadık olmalıdır .

• Ceza suça uygun olmalıdır .

Demokratik Tutum:

• Çocuk ebeveyninin konuşması sırasında kendi fikrini söyleyebilir ,

• Çocuk düşüncelerini evde ebeveynden baskı korkusu olmadan rahatça açabilir ,

• Çocuk cinsellikle ilgili, tanrı ile ilgili sorularını , ülke ve okuldaki düzen ile ilgili eleştirilerini evde dile getirebilir .

• Anne baba çocuğun görüşlerine saygı duyar , onu görüşlerini ifade etmek için teşvik eder

• Aile için planlar yaparken genellikle çocukların tercihini öğrenir ve bunu göz önünde tutar

• Çocuk arkadaşlarını kendisi seçer ,

• Ebeveynce uygun olmayan bir ilişki söz konusu olduğunda çocukla konuşulur ,

• Uygun görülmeyen bir ilişkide çocuk ısrarcı olursa bu ısrarın nedenleri birlikte araştırılır ,

• Ebeveyn çocuğun arkadaşlarını tanımaya çalışır ,

• Çocuk ve arkadaşlarıyla birlikte faliyette bulunur .

• Çocuk çalışma ve oyun temposunu kendisi belirler .

• Aile çocuğun kendi eğitimi ile ilgili girişimlerini destekler

• Çocuğa görevler ve aile sorumlulukları verir,

• Başı derde girdiğinde sorunu , yapabildiğince kendisinin çözmesini bekler ,

• Meraklı olması , araştırması , soru sorması için teşvik eder ,

• Başına gelebilecek kötü şeyler için çocuğu uyararak kontrol eder

• Çocuk kendisine yakışan konusunda kendisi karar verir,

• Çocuğun birçok kararı kendisinin vermesine izin verir

• Çocuğun denediği ya da başardığı şeyler için onu taktir ettiğini bilmesini sağlar ,

• İyi olduğu zaman çocuğu ödüllendirmenin , kötü olduğu zaman onu cezalandırmaktan daha iyi olduğunu bilir.