Hemanjiom Nedir, Nasıl Geçer, Nasıl Tedavi Edilir?

Toplumda sıkça gözlenen ve en fazla “damar beni” olarak halk diline geçmiş hemanjiomlar bir çeşit zararsız damar tümörüdür. Halk arasında gül lekesi olarak da adlandırılabilir. Literatürdeki ismi “hemangioma” olarak geçer. Benign yani iyi huylu tömür grubundan olan bu yapılar damarların bir araya gelip büyümesi sonucu oluşur. Bir çeşit damar proliferasyonu olması nedeniyle oluşma nedeni tam olarak açıklanamasa da genetik faktörlerin etkilediği düşünülmektedir.

Özellikle bebeklerde doğumdan hemen sonraki birkaç ayda görülür ve hızlı bir büyüme gösterebilir. İlk birkaç ayda hızlı bir büyüme gösterdiği için endişelenmeden önce uzman bir hekime danışılması daha iyi olacaktır. Doğum sonrası başta kızarıklık olarak kendini gösteren bu yapılar doğum lekeleriyle karıştırılabilir. Ancak hemanjiom vakalarında doğum lekesinden farklı olarak bir büyüme süreci görülür ve doğumdan sonraki birkaç ayda gerileme görülür. İki durum arasında belirgin farklılıklar olması nedeniyle ebeveynlerin bilinçli olarak hekime danışmaları tavsiye edilir.

Hemanjiom Nedir?

Genellikle çocuklarda doğumdan itibaren ilk 3-4 ayda oluşum ve ardından büyüme gösteren hemanjiomlar iyi huylu damar tümörü olarak adlandırılsa da tümörlerle direkt ilişkisi yoktur. Bu yapıların oluşma nedeni tam olarak anlaşılamadığı için, damarlardaki endotel yapının proliferasyonu yani aniden büyüme göstermesi gerekçesiyle iyi huylu tömür olarak adlandırılır. Doğumdan sonraki ilk 1 hafta içinde çocukta hemanjiom gelişen bölgede kızarıklık belirginleşmeye başlar. Daha sonra kızarıklık tipindeki yaygın hemanjiomlarda kabarma ve olduğu bölgede elirginleşme başlar. Bu evrede renk kırmızı-mor olarak görülür. 3 aylık sürede damar kitlesi daha belirgin hale gelip iyice büyüme gösterebilir. Yaygın tipte görülen hemanjiomlar genelde tehlike oluşturmayıp dermatolojik bir kusur olarak görülür. Bu nedenle henüz büyüme evresindeki hemanjiyom çocuğun bakım vereni tarafından gözlenmeli ve takip edilmelidir. 3 aydan sonra ciltte kızarıklık ve bölgesel olarak oluşan hemanjiom genellikle gerilemeye başlar. Çocukta 9 yaşına kadar bu gerileme devam edebilir. Ancak bu yaşa kadar geçmeyenler genellikle kalıcıdır ve müdahale gerektirebilir.

Toplumda zararsız olan ve yaygın olarak görülen hemanjiyomların yanı sıra nadir olarak görülen ve kabarıklık, yayılma olarak gelişen tipler de gözlenebilir. Bu tiplerdeki gelişme evresi gül lekesine benzeyen hemanjiomlar gibidir ama daha hızlı ve yayılarak lokalize olur. Örneğin, doğumdan sonra çocuğun burnunun üstünde fark edilen bir kızarıklık 3. ayda belirgin ve daha büyük bir kırmızı nodüle dönüşebilir. Yaygın olarak görülen bu boyutta bir hemanjiom, yüksek ihtimalle gerileyecek ve tedaviye gerek kalmayacaktır. Yaygın olmayıp muhtemel tedavi gerektiren tipte ise burundaki küçük kızarıklık tüm burnu kaplayabilir, yüzün diğer bölgelerinde kadar ilerleyebilir, burun kıkırdağına zarar verme olasılığı doğabilir. İleriki aylarda bu tipteki kızarıklıklar da gerilemeye başlasa da uzman bir hekim kontrolünde hareket etmek daha iyi olacaktır.

Hemanjiom Ne Demek?

Çocuklarda sıkça görülen doğum sonrası kızarıklıklar anne babaları “hemanjiom ne demek?” sorusunu sormaya yöneltebilir. Çünkü doğum lekesi gibi genetik cilt farklılıklarının yanı sıra damar büyümesi olarak gelişen bu kusur, kız çocuklarda ve prematürelerde daha sık gözlenir. Halk arasında görülme oranının yüksek olması nedeniyle hemanjiom için çeşitli adlandırılmalar bulunur. Ensede görülenler için “leylek ısırığı”, boyunda görülenler için “melek öpücüğü”, kafada çeşitli yerlerde yerleşim gösterenler için “gül lekesi” sık kullanılan adlandırmalardandır.

Yunanca kökenli bir terim olan hemangioma, kan damarı uru olarak adlandırılır. Tehlikeli bir tümör olmayan bu iyi huylu tümörler çoğunlukla onkoloji biriminin incelemesini gerektirmez. Eğer 1 yaşından sonra hala yayılma gösteriyor, ciltte diğer bölgelerde ya da bulunduğu organdan başka yerlere invazyon gösteriyor, iltihaplanma ile seyrediyor, küçük temaslarda dahi kanama görülüyorsa müdahale gerektiren bir durum olup çocuk onkoloji biriminde de kontrol gerektiren bir durum olabilir. Ancak yaygın görülen ve cilt kusuru olarak göze çarpmaktan başka zarar gözlenmeyen hemanjiyomlar için uzman kalp damar cerrahi biriminde gözlem ve tetkik yeterlidir.

Hemanjiom Nasıl Geçer?

Bebeklerde doğum itibariyle ilk 1-1,5 yaşa kadar büyüme göstererek gözlenen hemanjiomlar genelde bu süre sonunda gerileme eğilimindedir. Özellikle yüzde ortaya çıkan hemanjiomlar gerileme gösterirler. Hemanjiomlar oluşum tipine, yerine ve bebeğin yaşına göre çeşitli büyüklüklere ulaşır. 1 cm büyüklüğünde olabilecekleri gibi 10 cm büyüklüğü de aşabilir. Deri üzerinde kırmızı kabarıklık olarak gelişen hemanjiyomlar yüksek oranda zararsızdır. Doğduktan sonraki birkaç günde beliren kızarıklıklar bu şekilde büyüme gösteriyor ve belirgin bir renk almaya başlıyorsa takip edilmelidir. Bu süreçte yüksek ihtimalle gerileme gösterecek hemanjiomların tehlikeli ve müdahale gerektiren tipte olanları yer aldığı bölgeye göre anlaşılabilir. Burun delikleri çevresindeki damar tümörleri nefes almayı zorlaştıracağından, kulak yolu civarındakiler duymayı engelleyeceğinden, larenktste yerleşenler ses tellerine zarar verebileceğinden, ağız bölgesindeki hemanjiomlar beslenmeye engel olacağından, makat ve üretra bölgesindekiler idrar ve dışkı çıkışına engel olacağından tehlikeli olabilir ve erken müdahale gerektirebilir. Ayrıca makat ve üretradaki hemanjiomlar iltihat nedeni de olabileceği için çocuk için sancılı bir sürece neden olabilir. Göz çevresindekiler ise henüz gelişim ve koordinasyon sağlamaya çalışan çocukların gözlerinde kalıcı bir görme zorluğu oluşturabilir. İleriki dönemlerde büyümüş hemanjiomun tedavisi ile kapanmış olan göz açılsa bile sağlıklı olan göz ile 3 boyutlu görme konusunda koordinasyon sağlayamaz. Bu gibi spesifik bölümlerde çıkan damar tümörleri erken aylarda müdahale gerektirebilir. Böyle bir durumda çocuk onkologları ve kalp ve damar cerrahisinde uzman hekimlerce tedavi sağlanır. Ancak yaygın bir oranda kızarıklık şeklinde oluşup deride hafif kabarıklık olarak kendini belli eden hemanjiomlar için takip önerilir ve bir süre sonra hafifleyip küçülerek estetik kusuru olmaktan çıkar.

Hemanjiom Nasıl Tedavi Edilir?

Hemanjiomların hiçbir türünde tedavi gerekmez ve kendi kendine geçebilir demek doğru değildir. Yaygın görülen çeşitler doğumdan sonra ilerleme gösterip zamanla renkte soluklaşma, kabarmanın azalması, boyutta küçülme olarak değişim gösterir. Ancak yaygın olmayan çeşitlerde ise tedavi kaçınılmaz olup özellikle duyu organlarına zarar vermeden önce müdahaleye ihtiyaç duyar. Karaciğer, böbrek ve beyinde de damar kitleleşmesi gözlenebilir. Bu durum yine uzman doktor kontrolünde olmalı ve düzenli takip edilmelidir. İç organlardaki hemanjiomlar cerrahi müdahale gerektirebilir. Tedavi edilmesi ön görülen farklı klinik tiplerde ise cerrahi dışında tedavi yöntemleri bulunur.

Lazer, Radyofrekans, IRC

İlaç tedavisinin işe yaramayacağı ya da daha teknolojik uygulamaların tercih edileceği durumlarda lazer, radyo dalgaları ya da IRC yöntemi ile alana gönderilen ışınlar sayesinde damar tümörü yüksek ısı enerjisine maruz bırakılır ve ameliyatsız tedavi gerçekleştirilir. Hastanın durumuna göre birkaç seans uygulama tavsiye edilebilir.

Köpük Skletoterapi

Genelde fazla belirgin olmayan ama kozmetik kusura yol açan hemanjiomlarda bu yöntem kullanılır. Bu yöntemin en fazla kullanıldığı varis vakalarıdır. Varisli bölgeye damar içinden sklerozan madde enjekte edilir. Yüzeysel kılcal damar sorunlarında köpürtülerek damara uygulanan bu ilaç, uygulama yöntemi nedeniyle bu ismi alır. Uygulama sonrası hastaların güneşe çıkmamaya ve tedavi bölgesine dikkat etmesi önerilir. Bu işlemin direkt damar tedavisi olması nedeniyle uzman bir kalp damar cerrahı gözetiminde ve yönergesinde olması gerekir.

Cerrahi Yöntem

Tümörleşmiş alanın kesi yapılarak vücuttan alınması işlemidir. Göz, kulak, burun, ağız, larenks, anal ve genital bölgelerde tahriş, iltihap ve ağrıya neden oluyorsa cerrahi yöntem bazen en doğru çözüm olabilir. Ancak 2-3 yaş civarında çocuğun yüz imajını algılaması ve hatırlaması nedeniyle kesi alanı bir estetik sorun yaratabilir. Bu nedenle alanında uzman kalp damar cerrahları tarafından erken yaşlarda yapılan müdahale okul öncesi çağda çocuk için daha iyi bir tedavi olacaktır. Yüz çevresindeki tümörlerin cerrahi müdahalesi için dikkatle karar verilmesi gerekir.

Skleroterpi ve Radyofrekans gibi yöntemlerle hemanjiom tedavisi yapılmaktadır.

Hemanjiom Türleri Nelerdir?

Damar tümörlerinin genelde onkoloji bilim dalının alanına ve takibine girmeme nedeni kanserleşme gösteren damar yapıları olmamalarından kaynaklanır. Çünkü kanserli hücreler diğer yapı ve organlara kontrolsüzce çoğalıp metastaz gösterir. Ancak iyi huylu olan ve damarların iç tabakalarında genişlemeye neden olan hemanjiomlar kanserli hücrelerden farklı yapıdadır. Bu nedenle kalp damar cerrahisi dalında tedavi ve kontrol daha yerinde olacaktır.

Hemanjiom türleri bulunduğu yere göre çeşitlilik gösterir. Bulundukları yerler itibariyle de çeşitli tedavi ve izlem prosedürleri olabilir. Çünkü ciltte genel yayılım gösteren türler ile yüzde spontan gelişen türler aynı büyüklük, gelişim evresi, estetik sorun boyutunda olmayabilir. Yüzde, orbital çevrede, ciltte, iç organlarda görülen hemanjiomların yanı sıra Kasabach Merritt Sendromu olarak adlandırılan nadir vakalar da görülebilir.

Yüzdeki Hemanjiomlar

Yüzde, özellikle burun ve ağız boşluğunda, bu çevrede gözlenen türler izlem gerektirir. Birkaç milimetrik büyüklükte ortaya çıkan ve giderek büyüyen tipler genelde zararsızdır ve 1 yaş sonrası küçülme eğilimi gösterir. Ancak burun ve ağız boşluğunu kapatarak çocukta beslenme ve solunum zorluğuna yol açan tiplerde erken müdahale gerekir.

Orbital Çevre Hemanjiomları

Göz küresi civarında başlayan hemanjiomlar ilerleyen aylarda büyüme ve görüşü engelleme olasılığı nedeniyle takip edilmelidir. Göz kapağı ve göz çevresinde başlayanlar giderek koyu bir renk alarak kabarık halde gelişim gösterebilir. Bu çocuklarda erkenden yapılan tedavi hemanjiyom görülen gözde görme kaybı olmadan gözü kurtarmak için en ideal çözümdür. Anne babaların kontrollü olup uzman hekimlere danışmaları önerilir.

Cilt Hemanjiomları

En fazla görülen hemanjiom tipi olması nedeniyle halk içinde çeşitli adlandırmalarla anılır. Gül lekesi, melek öpücüğü, leylek ısırığı, şarap lekesi sık duyulan halk tabirlerindendir. Bu isimlendirmeyle adlandırılan hemanjiomlar cilt yüzeyinde birkaç milimetrik boyutta olup kozmetik bir sorun olmadan küçülebilirler. Anne babaların bu tip bir kızarıklık görmeleri durumunda hekime danışmadan önce bir süre hemanjiom bölgesini izlemeleri gerekir.

Lumbosakral Hemanjiomlar

Çocukta lumbal bölgede görülen bu hemanjiom tipi medulla spinaliste ve nöronal iletimde kalıcı hasarlar bırakabilecek boyutlara ilerleyebilir. Bu tipteki tümörlerin genelde başka spinal anormalilerle birlikte görüldüğü bilinmektedir.

Bebeklerde Hemanjiom Tedavisi

Bebeklerde Hemanjiom

Hemanjiyomların %55 oranında doğumda ortaya çıkması nedeniyle konjenital olduğu düşünülse de yetişkinlik çağında ortaya çıkan hemanjiomlar da görülür. Bebeklerde hemanjiom, görüldüğü yere, derinliğe, hücrelerin çoğalma hızına, renk ve derinliğine, cilt ya da organlarda olmasına göre farklı izlem ve tedavi gerektirebilir. Bu nedenle farklı klinik seyir gösteren hemanjiomların pek çoğu zararsızdır denebilir. Ancak kimi tiplerde erken tedavi ve doktor kontrolü önemli olmaktadır. Ağız, burun, göz, kulak yolu çevresi hemanjiomlar önce çocuğun bakım vereni tarafından bir süre gözlenmelidir. Bu bölgelerdeki büyüme beslenme, görme ve nefes alma yetilerini engelleme riskini bulunduruyorsa uzman hekimlerde danışılması gerekir. Bebeklerde hemanjiom patogenezi kesin olarak anlaşılamasa da çalışmalar genetik bir kusur olabileceği konusunda bulgular mevcuttur. Yeni doğanlarda hemanjiyom oranı daha az olmakla birlikte 1 yaş bebeklerinde bu istatistik daha fazladır. Kız bebeklerde erkek bebeklere göre 2-3 kat daha fazla hemanjiom gözlenir.