Hepatit Nedir, Kaç Tipi Vardır?

Hepatit esasen karaciğerin iltihabi hastalığıdır. Enfeksiyonlar, ilaçlar hepatite neden olabileceği gibi otoimmun hadiseler de hepatite yapabilir. En sık nedenleri enfeksiyonlardır. Birçok virüs veya bakteri adını verdiğimiz mikroorganizma hepatite neden olabilir. Örneğin gribal enfeksiyon sırasında veya bir faranjit sırasında ya da herpes adını verdiğimiz uçuk virüslerine bağlı dahi hepatite gelişebilir. Böyle durumlarda hepatit sistemik bir hastalığın bileşeni olarak gelişmiş olur. Ancak bazı hepatotrofik virüsler özellikle karaciğeri sever, başka organlarda nadiren hastalığa neden olur. Bunlara hepatit virüsleri denir. Bunlar hepatit A, B, C, D ve E virüsleri olarak bilinirler. Bu 5 ana virüsün neden olduğu 2 çeşit (akut ve kronik) hepatit vardır. A ve E kronikleşmez iken diğerleri kronikleşir.

Hepatitin belirtileri nelerdir?

Hepatit asemptomatikten (belirtisiz) siroza, karaciğer yetmezliğine kadar bir spektrum içerisinde olabilir.  Sarılık, halsizlik, yorgunluk, bulantı kusma, karın ağrısı, ishal sık görülen belirti ve bulgulardır. Hepatit enfeksiyonları kısa ve uzun dönemde hayati tehlike oluşturan veya yaşam kalitesinde bozulmaya neden olan sonuçlar doğurabilir. Uzun dönemde korkulan siroz ve karaciğer kanserinin gelişmesidir. Bu daha çok kronik enfeksiyona neden olan hepatit B, C ve D virüslerinde olur. Kısa dönemde hayati tehlike oluşturan komplikasyon ise karaciğer yetmezliğinin gelişmesidir. Bu durumda hastada bilinçte bozulma, vücutta morarma kanama görülebilir. Karaciğer yetmezliği gelişme riski A ve E hepatitlerinin neden olduğu akut hepatit de yüksek iken hepatit B enfeksiyonunda daha düşüktür.  Ancak her A ve E hepatinde de olmaz. Burada kişisel, bünyesel bazı faktörler de önemlidir. 

Hepatitin seyri nasıldır? 

Hepatitlerden A ve E akut hepatit yapar ve sıklıkla kendi kendini sınırlayıcıdır. B ve C hepatiti ise akut hepatit evresinden sonra kronikleşebilir.  Örneğin yeni doğmuş bir bebek B virüsünü almış ise %95 ihtimalle (aşılanmaz ve ımmunoglobulin verilmez ise) kronikleşir. D hepatiti tek başına hepatit B virüsü olmadan enfeksiyon yapamaz.

Hepatit bulaşıcımıdır? Nasıl Bulaşır?

Maalesef hepatitlerin hepsi bulaşıcıdır. Ama bulaşma şekilleri farklıdır. Akut hepatite neden olanlar dan en sık görüleni hepatit A’ dır. Kişiden kişiye oral fekal yol ile yani enfekte olan bir maddenin yenilmesiyle veya içilmesiyle bulaşır.  Kişiler bu mikrobu aldıktan sonra dışkısı ile dışarı atar. Hijyen kurallarına dikkat edilmediği durumlarda virüs öncelikle dışkıdan yiyecek veya içecek maddelerine, sonrasında bu maddeler iyi temizlenmez ise tüketen kişiye bulaşır. kuluçka süresi 3 haftadır. Kuluçka süresinin sonuna doğru daha sarılık oluşmadan 2 hafta öncesinden virüs dışkı ile atılır ve böylece bulaş evresi başlamış olur. Yani kişi sarılık başlamadan bulaştırıcı haldedir. Bu nedenle kolaylıkla salgınlara neden olabilir. Bulaştırıcılık sarılık oluştuktan 1 hafta sonrasına kadar da devam eder. Bulaşı engellemek için enfeksiyonlar sırasında el yıkamak ve izolasyon oldukça önemlidir. A veya E hepatiti olan çocukların okula gönderilmemeleri ve diğer bireylerden, kardeşlerden özellikle hamile veya bağışıklık sistemi bozuk olan kişilerden ayrılmaları gerekir. A hepatiti anne doğum sırasında enfekte değilse bebeğe geçmez. 

B ve C hepatitlerinin primer bulaş yolu vücut sıvıları (kan, kan ürünü, cinsel temas…) ve doğumdur. Hepatit B virüsünün kuluçka süresi 45-160 gün, Hepatit C virüsünün kuluçka süresi ise 7-9 haftadır. Bu tip hepatitlerde salgın görülmez. Bu çocukların okuldan uzaklaştırılmaları veya diğer bireylerden izole edilmeleri gerekmez.

Hepatitten korunmak mümkünmüdür?

Hepatitlerin bir kısmından korunmak mümkündür. Temastan önce aşı ile, temas sonrası Immunoglobulin adını verdiğimiz kan ürünleri ile korunmak mümkündür. Ülkemizde A ve B hepatit virüs enfeksiyonuna karşı aşılama rutin aşı programı içerisine alınmıştır. A hepatiti için 12 ayda itibaren 6 ay ara ile 2 doz aşılama yapılır. Hepatit B enfeksiyonu için ise doğumdan hemen sonra, 1. Ayda ve 6. Ayda olmak üzere 3 doz aşı yapılır.  Bu aşılar genel olarak hayat boyu korur. Hepatit C ve D virüsünün ise aşısı yoktur. 

Aşısız olarak Hepatit virüsü ile temas durumunda aşılamanın yanında Immunoglobülin uygulaması ile aşı etkinliği başlayana kadar geçici korunma sağlanır.  Dolayısıyla Hepatit B enfeksiyonu olan anneden doğan bir bebeğe ilk 24-48 saat içerisinde hem aşı hem Hepatit B İmmunoglobulini uygulanmalıdır.

Hepatit nasıl tedavi edilir?

Immun yetmezlik veya immun sistemi baskılayacak ilaç kulanımı haricinde Akut hepatitlerin özel bir tedavisi yoktur. Bütün hastalıklarda uygulanan genel tedavi ilkelerine uyulur. Enfeksiyon sıklıkla kendi kendini sınırlayıcıdır. O nedenle istirahat, dinlenme, bulantı kusma varsa bol sıvı desteği gibi hastalığa özgül olmayan genel destek tedavileri yapılır. Karaciğer yetmezliği gelişmiş ise buna özgül tedavi uygulanır cevap vermeyen olgularda karaciğer nakline ihtiyaç duyulur. 

Kronik hepatit B ve C de ise uygun kriterlere sahip hastalara çeşitli antiviral veya immunmodulatör tedaviler uygulanır. Hangi ilacın kullanılacağı konusunda hastaya özgül davranılır.