Hipertiroidizm (Zehirli Guatr)

Hipertiroidizm (Zehirli Guatr)

Hipertiroidizm, tiroid bezinden aşırı tiroid hormonu (T4 ve T3) salgılanmasıyla oluşan bir hastalıktır. Bu hastalığa ‘tirotoksikoz’ ismi de verilir.

Hipertiroidiye neden olan hastalıklar şunlardır:

1.Graves hastalığı,

2.Toksik nodüler guatr (Zehirli Guatr),

3.Tiroid bezinin iltihapları (Tiroiditler),

4.Aşırı iyot alınması (nodülü olan hastaların fazla iyotlu tuz veya iyotlu öksürük şurubu tüketmeleri ile)

5.Aşırı tiroid hormonu almakla (Levotiron, Tefor veya Euthyrox gibi ilaçların aşırı alınması ile).

‘Graves hastalığı’ tiroid bezinin nedeni bilinmeyen ‘otoimmün’ bir hastalığıdır. Yani, vücut, tiroid bezine karşı yabancılaşarak ‘TSH reseptör antikoru’ denilen bir madde üretir ve bu madde tiroid bezini uyararak aşırı hormon üretilmesine neden olur. Bu maddelerin neden oluştuğu henüz bilinmemektedir. Bu hastalarda ‘zehirli guatr’ ve gözlerde öne doğru çıkma-fırlama (oftalmopati) oluşabilir. Hipertiroidili hastaların çoğunda (%70-80’inde) ‘Graves hastalığı’ vardır. Bunun dışında sıcak nodüller de ‘hipertiroidi’ yapabilirler. Hipertiroidili hastaların %5’inde sıcak nodül nedeniyle hipertiroidi oluşur. Tiroid bezinin iltihabi durumları (tiroiditleri) sırasında da hastalığın ilk aşamasında ‘hipertiroidi’ gelişebilir. İltihabi durumların bazılarında boyunda ağrı oluşabilir ve hastaların bir kısmında ateş meydana gelir.

Hipertiroidisi olan bir hastada hangi şikayetler ve bulgular gelişir?

1.Kilo kaybı

2.Kaslarda zayıflık

3.Ellerde titreme

4.Uyumada zorluk

5.Çarpıntı

6.Saçlarda incelme ve dökülme

7.Ciltte incelme ve nemlilik ve aşırı terleme

8.Bağırsak hareketlerinde artma ve bazen ishal

9.Sinirlilik

10.Gözlerde ileri doğru fırlama

11.Adetlerde düzensizlik

12.Tiroid bezinde büyüme (guatr) oluşması

13.Sıcağa tahammül edememe

14.Erkeklerde memelerde büyüme

15.Kemik erimesi (Osteoporoz)

Hipertiroidi durumu hangi tetkikle ortaya konmaktadır?

Hipertiroidi tanısı için kanda tiroid hormonlarına (T4 ve T3) ve TSH düzeyine bakılır. Kanda serbest T4 ve serbest T3 düzeyleri yüksek, TSH ise düşük bulunursa ‘hipertiroidi’ teşhisi konur.

Hipertiroidi hiç tedavi edilmezse ne olur?

Hipertiroidi tedavi edilmezse hastada kilo kaybı devam eder; kalpte ritim bozukluğu, kalp yetmezliği ve bir iltihap veya enfeksiyon sırasında tiroid krizi ve buna bağlı şok ve ölüm meydana gelebilir. O nedenle hipertiroidi mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.

Hipertiroidi hastalarında tedavi seçenekleri nelerdir?

Hipertiroidi tedavisinde 3 yöntem vardır:

1.İlaç tedavisi,

2.Atom (Radyoaktif iyot) tedavisi,Cerrahi (ameliyat).

1. İlaç Tedavisi: Hipertiroidisi olan bütün hastalara kanda yüksek olan tiroid hormonlarını normal düzeye getirmek için önce ilaç tedavisine başlanır. İlacın dozunu doktorunuz hastalığın şiddetine göre ayarlar. İlaç tedavisine başladıktan 6-8 hafta sonra tekrar kontrole çağrılırsınız ve hormonlarınızın durumuna göre ilaç dozunun ayarlanması yapılır. Bu şekilde 1,5–2 ayda bir kontroller yapılarak en az 9 ay – 1 yıl ilaç tedavisine devam edilir ve doktorunuzun kararına göre ilaç kesilebilir. Doktorun haberi olmadan ilaç kesilirse hastalık tekrar alevlenir. Böylece o zamana kadar yapılan tedavi de boşa gitmiş olur. O nedenle ilaç tedavisi doktorunuza danışılmadan kesilmemelidir. İlaç tedavisi sırasında ateşiniz çıkar ve boğazda ağrı olursa hemen doktorunuza başvurmanız gerekir. Bu durum kanda beyaz hücrelerin (lökosit) çok azalmasından dolayı olmuş olabilir. Çok nadir olan bu durum oluşursa ilaçlar kesilerek cerrahi tedavi veya atom tedavisi önerilir. Tedavi sırasında karaciğeriniz etkilenebilir ve karaciğer ile ilişkili kan düzeylerinde hafif yükselmeler olabilir. Ancak bu durum hipertiroidinin etkisiyle de olabilir. O nedenle SGOT (AST) ve SGPT (ALT) denilen enzim düzeyleri sık aralarla takip edilmeli ve tedaviyle birlikte enzim düzeyleri gittikçe artıyorsa ilaçlar kesilerek hastaya ameliyat önerilmeli veya atom tedavisine geçilmelidir.İlaçlar doktorunuz tarafından kesildikten sonra hastalık ilk 6 ayda % 30-50 oranında tekrarlayabileceğinden ilaç kesildikten sonra da tekrar kontrole gitmek gerekir.Hastada ‘sıcak nodül’ varsa ilaçlarla hormon düzeyleri normal düzeye getirildikten sonra ameliyat veya atom tedavisi yapılır.İlaç tedavisiyle hastalığı düzelen hastalarda ilaç kesildikten sonra hastalık tekrar alevlenirse ameliyat veya atom tedavisi yapılır.Hipertiroidili hastaların dikkat etmeleri gereken bir husus iyotlu tuz yememeleridir. Hipertiroidisi olan hastaların iyotsuz tuz yemeleri gerekir. Sigara içenlerde hastalık zor iyileştiğinden ve göz hastalığı ortaya çıktığından hastanın sigarayı bırakılması gerekmektedir.

Hangi hipertiroidi hastasında ‘tekrarlama’ durumu daha sık görülür?

1.Büyük guatrlarda,

2.Genç yaştaki hastalarda,

3.Tiroid bezinde kan akımının fazla olduğu hastalarda,

4.Hastalığı başlangıçta şiddetli olanlarda,

5.Başlangıçta oftalmopati (gözde dışarı fırlama) olanlarda,

6.Sigara içenlerde,

7.İyotlu tuz kullananlarda veya fazla miktarda iyotlu öksürük şurubu içenlerde,

8.Kan antikorlar düzeyleri yüksek olanlarda

9.Hormonları normale getirebilmek için yüksek doz antitiroid ilaçlara ihtiyaç olan hastalarda TSH düzeylerindeki düşüklüğün düzelmediği hastalarda

2. Atom (Radyoaktif İyot) Tedavisi: İlaç tedavisiyle hormonların normal düzeye geldiği hastalarda ilaçlar azaltılarak kesilir. İlaçlar kesildikten sonra hastalık tekrar ederse ameliyat veya atom tedavisi gündeme gelir. Radyoaktif iyot tedavisi ayrıca ‘sıcak nodül’ü olan ve kan hormon düzeyleri yüksek olan hastalarda da tercih edilen bir tedavi seçeneğidir. Bu hastalarda önce ilaçlarla hormon düzeyleri normale getirilir ve sonra atom tedavisi yapılır. Atom tedavisi, teşkilatlı Nükleer Tıp ünitelerinde verilir. Atom tedavisinin adı her ne kadar ürkütücü de olsa kanser yapıcı veya üreme sistemine zararlı bir etkisi yoktur. Ancak kadınların 6 ay sonra gebe kalmalarına izin verilir. Atom tedavisi alan hastaların % 80-90’nında ilk yıl içinde kalıcı hipotiroidi (tiroid bezi yetmezliği) gelişir ve ömür boyu Levotiron, Tefor veya Euthyrox gibi tiroid hormon ilacı almaları zorunluluğu vardır. Bunu hastaların baştan bilmeleri ve kabul etmeleri gerekir.

Atom tedavisi alan hastalar nelere dikkat etmelidirler?

1.İlk 5 gün çevredeki sağlıklı insanları korumak adına yakın temastan kaçınılmalıdır.

2.Yenidoğanlarla, çocuklarla (8 yaş altı çocuklar) ve gebe kadınlarla yakın temas yasaklanır. Ancak aynı odada oturabilirler.

3.Hastanın bebeği varsa emzirmesi yasaklanır.

4.Tuvalet sonrası tuvalet 2 kez temizlenmeli ve eller iyice yıkanmalıdır.

5.Boğazda veya boyunda ağrı olursa aspirin veya diğer benzer ilaçlar faydalı olabilse de bu ilaçları doktorunuza danışmadan almayınız.

6.Sinirlilik, ellerde titreme veya çarpıntı olursa mutlaka doktorunuza başvurun.

3.Cerrahi (Ameliyat) Tedavisi: İlaç tedavisine dirençli, ilaç tedavisine rağmen tekrar etmiş, kanser kuşkusu taşıyan ve guatrı büyük olan hastalara ameliyat tavsiye edilir. Tiroid bezinin tamamına yakını veya tamamı ameliyatla alınır. Ameliyat öncesi ilaç tedavisiyle hormon düzeylerinin normal düzeye gelmesi sağlanmalıdır.Ameliyat ayrıca sıcak nodülü olup nodül çapı büyük olan hastalarda da tercih edilen bir tedavi seçeneğidir.