Hipnoz Durumunda Neler Değişir?

Hipnozu hastanıza uygulamak için bazı indüksiyon yöntemlerini kullandınız. Ancak hastanız hipnoza gerçekten girdi mi girmedi mi nasıl anlarsınız? Yanıt hastanın hipnozda olup olmadığını anlamanın % 100 bir yolu yoktur (Yapko, 2003, S.198). Bunun nedeni sadece hipnoza özel ve sadece hipnozda meydana gelen, sadece hipnoza özgü hiçbir şeyin olmamasıdır. Elbette hipnoz durumunda fiziksel ve psikolojik bir çok değişim meydana gelir. Ancak yukarıda bahsedildiği gibi bu değişimler sadece hipnoz durumunda meydana gelmez. Bir insanın hipnozda olup olmadığı, hipnoz durumunda meydana gelen değişikliklere bakılarak tahmin edilebilir. Bir insanın hipnozda olup olmadığını % 100 anlayamamızın başka bir nedeni de her insanın hipnoz deneyimi farklılıklar göstermesidir. ;

Deneyimli bir hipnoterapist için bile bir insanın hipnozda olup olmadığını belirleyebilmek kolay değildir. Bu yüzden bir hastanın-danışanın kendi kendine hipnozda olup olmadığını belirleyebilmesinin çok daha zor olduğu hipnoterapistler arasında yaygın kanaattir.

Şurası kesindir ki her insanın hipnoz deneyimi farklılıklar göstermektedir. Aynı kişinin farklı seansları hipnoz konusundaki bir çok deneyimlerini değiştirebilir. Çünkü hipnozda sistematik değişiklikler meydana gelmez. 
Ancak her hipnoz deneyiminin ortak yönleri de olabilir. Şimdi bu ortak olabilen yönlere göz atacağız. 

FİZİKSEL DEĞİŞİKLİKLER

Hipnozda Gevşeme

 

Danışanlardan-hastalardan “Bulutların üzerinde uzanıyordum.”, “Her renkten rahatlatıcı ışıklar görüyordum.”, “Okyanusun üzerinde uzanıyordum.” şeklindeki gevşemeyi ve rahatlamayı hatırlatan ifadeleri sık sık duyarız

Hipnozda en kolay elde edilen ve en sık gözlemlenen şey hastadaki huzur, sakinlik ve gevşemedir. Hipnozu yaşayan insanlar daha önce hiç bu kadar gevşemediklerini ifade ederler. Gevşeme ve hipnoz % 100 bir arada olmak zorunda olmsada klinik hipnoterapi uygulamalarının % 98’inde gevşeme ve hipnoz bir aradadır diyebiliriz. Gevşeme ve hipnozun bir arada bulunması çok büyük yararlar sağlamaktadır. Örneğin anksiyete bozukluklarında çalışırken hipnozun getirdiği gevşeme, anksiyetenin gerilemesine neden olabilmektedir. Bazı durumlarda hipnozun getirdiği gevşemenin faydası hipnotik telkinin faydasını gölgede bırakabilmektedir. 

Bir insanın gevşeyebilme kapasitesi de hipnoza olan yatkınlığı hakkında fikir verebilir. Anksiyete bozuklukları konusunda çalışırken hastalara önce gevşeme sonra hipnoz öğretilebilir. Bu yaklaşımın danışanlara hipnozu doğrudan uygulamaktan daha yararlı olabileceğini düşünüyoruz. Çünkü anksiyete bozukluğu olan bir insan, hipnoza girememe kaygısı da yaşayabilmektedir. Bu kaygının kendisi hipnoza girişi zorlaştırabilmektedir. Oysa hipnozdan önce danışan gevşemeyi öğrendiğinde bu tür kaygılarla çok daha az karşılaşmaktayız.

 

Hipnoz durumunda meydana gelen diğer fiziksel değişiklikler aşağıdaki gibidir.

 

  
KASLARDA SEĞİRME

 

Hipnozu deneyimleyen insanların kaslarında seğirmeler meydana gelebilir. Bu seğirmeler gevşemenin meydana getirdiği nörolojik değişimlerle açıklanmaktadır. Bu seğirmeler zararsızdır ve hipnoz hali sonlandıktan sonra devam etmezler.

GÖZ YAŞI SALGISI ARTAR 

 

Hipnoz durumunda göz yaşı salgısı artabilir. Bundan dolayı danışan ağlıyormuş gibi bir görüntü ortaya çıkar. Ancak gerçekte tabiî ki ortada bir ağlama çok büyük olasılıkla yoktur.

 

KATALEPSİ

 

Katalepsi Bazı hipnotik trans durumlarında kaslarda sertleşme, postürde sabitleşme ve ağrıya duyarsızlaşma ile karakterize olan durumdur. Çocukların hipnotik trans durumunda katalepsi görülmez. Çocuklar hipnoz durumunda bile kıpır kıpır olabilirler. Hareket etmesi bir çocuğun hipnoz durumunda olmadığını asla göstermez.

 

Hipnoz durumunda meydana gelen diğer fiziksel değişiklikler aşağıdaki gibidir.

 

-Nabız atışında azalma.

-Reflekslerde değişme.

-Yüz ifadesinde değişiklik.

-Nefeslerin yavaşlaması düzenlenmesi ve derinleşmesi.

 

-Hipnozun başında danışanın gözleri adeta pır pır (fluttering) eder gibi titreyebilir.

-Gözlerin REM’deki gibi hareketlenmesi veya geriye doğru yaslanması. 


-Kan basıncının düşmesi.

-Kalp ritminin yavaşlaması ve düzenli olması.

-Oksijen tüketimi artması.

Tüm yukarıdaki değişiklikleri atonom sinir sistemi gerçekleştirir. Otonom sinir sistemi bilinçli kontrolümüzde olmayan kalp atışı nefes alışı gibi faaliyetleri düzenler. 

 

Psikomotor Değişiklikler

Vücut hareketlerinde azalma ve yavaşlama gözlenebilir.
Hareket etme isteğinde azalma (adeta tembellik) gözlenebilir. 
 

 

VÜCUT İMAJINDA VE VÜCUT FARKINDALIĞINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER

 

Hipnoz durumunda bazı insanlar ağırlık hissinin arttığını belirtebilirken bazıları da tam tersini ifade edebilirler. Bazısı vücudunun sanki 5 kat daha ağırlaştığını hissedebilirken bazısı da 5 kat hafiflediğini hissedebilir. Hatta bazı danışanlar hiçbir vücutsal ağırlığa sahip olmadan süzüldüklerini rapor edebilirler. Yine bazı danışanlar vücutlarının genişlediğini veya büyüdüğünü ya da küçüldüğünü ifade edebilirler. Bir danışanımız ağırlık hissini "Kendimi ameliyattan çıkmış gibi hissediyorum." şeklindeki sözleri ile ifade etmişti. Bir çok hasta kolunuzu kaldırır mısınız dediğimde kollarını kaldıramayacak kadar ağır hissederler veya çok yavaş kaldırabilirler. 

Düşünce Sürecinde Meydana Gelen Değişiklikler

Hipnozda düşünce süreci yavaşlar ve düşünce derinleşir.

 

DİKKATTE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER

 

Seçici dikkat ve konsantrasyon hipnoz esnasında yoğundur. Örneğin şu anda bu satırları okurken eğer dikkatinizi yöneltirseniz etrafta bir çok ses olduğunun farkına varabilirsiniz. Az önce yoldan geçen arabanın sesine yukarıdaki satırları okurken ne kadar dikkat ediyordunuz? Yoksa şimdi mi dikkat etmeye başladınız? Bu satırları okurken dikkatiniz arabanın sesinde değildi. Dikkatiniz bir seçme işlemi yaptı ve bu satırlara odaklanmayı seçti. İşte buna seçici dikkat denilir. Hipnoz durumunda da benzer bir seçici dikkat mekanizması oldukça iyi çalışır. Bundan dolayı insanlar algı alanlarında bulunan bazı şeylere dikkatlerini vermeyi, bazı şeylere ise vermemeyi tercih ederler.

 
Duygusal Değişiklikler

Hipnozla insanların duygu durumunda değişiklikler meydana getirmek mümkündür. Öyle ki insanların bazen seans boyunca tek bir duyguyu yaşaması ve hissetmesi sağlanabilir.

Hipnozda telkin edilen ve yaşatılan duygusal değişiklikler, hipnozdan sonrada devam etme eğilimindedirler.

 

Hipnozda Beş Duyu

Hipnozda 5 duyu daha hassas çalışır. Ancak bazıları hipnotistin sesini çok daha uzaktan geliyormuş gibi algılamaya başlayabilirler.

İmajinasyon Güçünde Artma 

Hipnozda insanın imajlar yaratma, yoğunlaştırma 
ve sürdürme gücü artar (Hammond 1990). 
Hatta imajlar hallüsinasyonlar kadar canlı olabilir.


İmajlar hipnoterapide; 

1.Hastaların kendilerini tasvirlendirmelerinde
(semboller yardımıyla),

2.Yaratıcı güçlerinin terapide kullanılmasında,

3.Kişisel gelişim ve problem çözmede kullanılabilirler.

 

 

Hafıza Süreçlerindeki Değişiklikler

Sinir sistemi her şeyi kaydedebilir. Bundan dolayı çok uzak olan çocukluk yıllarına ait anılarımız hipnozda net bir şekilde canlandırılabilir. Hipnozda bu şekilde hafıza gücünün artması hipermnezi (hypermnesia) olarak adlandırılır. Ancak Hipnoz ile unutulmuş her şeyin hatırlanması da mümkün olmayabilir. 


 

Zaman Algısında Değişiklikler (Time Distortion)

 

Hipnoz bittikten sonra hastalardan ilk istediğim şey saatin kaç olduğunu saate bakmadan tahmin etmeleridir. Kolay kolay doğru tahminde bulunamazlar. Çünkü zaman algısı hipnozda dış olaylarla değil de içsel yaşantılara kıyaslanarak meydana getirilir. Zaman algısı içsel yaşantıların hızını kazanır. İçsel yaşantılar yavaş olduğu için hipnozdaki kişiye hipnozda kaldığı süre çok az gelir. 

Hipnozda Konuşma

Konuşma yavaş, monoton ve duraklamalı olabilir. 




Sonuçlar :

 

Hipnoz durumunda meydana gelen değişiklikler hipnoz durumunun değişik göstergeleri olarak değerlendirilebilir. Anlaşılacağı üzere bir değil bir çok göstergemiz bulunmaktadır. Tıpkı bir kokpit gibi. Nasıl ki bir kokpitte hangi göstergenin ne anlama geldiğini yolcuların bilmesi pek karşılaşılan bir durum değil ise hipnoz durumunda olan bir insanın da bu göstergeleri doğru şekilde yorumlayarak hipnozda olup olmadığı sonucunu çıkarması kolay değildir.

Tüm bu hipnoz belirtilerini-göstergelerini şu amaçlar için kullanabiliriz. 

-Hasta ile uyum ve işbirliğini geliştirmek.

-Hastanın gizli yeteneklerini tedavide kullanarak onu etkilemek ve olumlu uyumlu davranışların ortaya çıkarmak.

-Hipnozun doğasında bulunan tüm anlattığımız fenomenler hipnotist tarafından telkinle ne kadar yoğunlaştırılırsa hipnoz o kadar derinleştirilmiş olur.