Histrionik Kişilik Bozukluğu

Kişilik, bir kişinin başkalarından farklı olmasını sağlayan düşünme, hissetme ve davranma şeklidir. Kişilik; hayat tecrübeleri, çevre ve kalıtsal karakteristiklerden etkilenmektedir. Bir bireyin karakteri genelde zaman geçtikçe değişmemektedir. Kişilik bozukluklarında söz konusu olan ise toplumun beklentilerinden farklı, sıkıntıya ve sorunlara neden olan düşünme, hissetme ve davranma şekilleri görülmektedir.

Kişilik bozukluklarında uzun süreli olarak görülen davranış şablonu vardır. Kişilik bozuklukları tedavi edilmediği müddetçe hayat boyu devam edebilmektedir.

Histrionik kişilik bozukluğu, B kümesi ya da dramatik olarak gruplandırılan kişilik bozukluklarından biridir. Kişilik bozukluğu, bir bireyin nasıl düşündüğünü, davrandığını ve diğer insanlarla ilişkilerini etkileyen bir zihin sağlığı durumu olduğu ve pek çok kişilik bozukluğu türü bulunduğundan dolayı tanı koymanın kolaylaşması için uzmanlar bu kişilik bozukluklarını küme adı verilen farklı gruplara ayırmışlardır.

B kümesi kişilik bozukluklarından birine sahip olan bir birey, duygularını kontrol etmede zorluk yaşayabilir ve görünüşte mantıksız olan davranışlar sergileyebilirler. Tedavi edilmediği sürece bu kişilik bozuklukları kişilerin ilişkilerinde sorunlara yol açabilir. Histrionik kişilik bozukluğunun da dahil olduğu B kümesindeki kişilik bozukluklarına sahip olan bireyler, duygularını düzenlemekte zorluk yaşayabilirler. Bu da ilişkilerde sorunlar yaşamalarına neden olabilir. Bu kişiler, diğer insanların aşırı duygusal, dramatik ya da değişken buldukları davranışlar sergileyebilirler.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin özsaygıları başkalarının onayına bağlıdır ve kendi değerlerine bağlı değildir. Bu kişilerin fark edilmeye dair aşırı bir istekleri vardır ve genelde ilgi çekmek için dramatik ya da uygun olmayan davranışlar sergilerler. Histrionik kelime anlamı olarak dramatik ya da tiyatral anlamına gelmektedir.

Histrionik kişilik bozukluğu kadınlarda erkeklere göre daha yaygın olarak görülmekte ve ergenlikte ya da erken yetişkinlikle belirgin hale gelmektedir.

Histrionik Kişilik Bozukluğunun Belirtileri

Histrionik kişilik bozukluğu olan pek çok bireyin sosyal yetenekleri gelişmiştir,  ancak bu yeteneklerini başkalarını manipüle ederek ilgi çekmek için kullanmaktadırlar.

Bu bozukluğa sahip olan kişilerde şu belirtiler de görülebilir:

• İlgi odağı olunmayan durumlarda rahatsız hissetmek

• Uygunsuz bir şekilde baştan çıkarıcı ya da flörtöz davranışlar göstermek ve kışkırtıcı bir biçimde giyinmek

• Duygularda yaşanan ani değişiklikler

• Seyircilerin karşısına çıkacakmış gibi dramatik davranmak ve samimiyetten uzak abartı duygular ve ifadeler sergilemek

• Fiziksel görünüşle çok fazla ilgilenmek

• Sürekli olarak onaylanma ya da tatmin olma arayışında olmak

• Başkaları tarafından kolayca kandırılabilmek ve onlardan kolayca etkilenmek

• Eleştirilmeye ya da onaylanmamaya karşı aşırı hassas olmak

• Hayal kırıklıklarına karşı düşük toleransı olmak, rutinden kolayca sıkılmak, sıklıkla bir işe başlamak ama bitirmemek ve bir olaydan diğerine atlamak

• Hareket etmeden önce düşünmemek

• Ani kararlar vermek

• Kendine odaklı olmak ve başkalarını düşünmemek

• İlişkileri sürdürmede zorluk, başkaları ile olan ilişkilerde genelde yapmacık ya da sığ görünmek

• İlgi çekmek için intihar etmekle tehdit etmek ya da intihara teşebbüs etmek

Histrionik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Histrionik kişilik bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak pek çok akıl sağlığı uzmanı bu kişilik bozukluğu üzerinde öğrenilmiş ve kalıtsal olan faktörlerin bozukluğun gelişiminde rolü olduğunu düşünmektedir. Örneğin, histrionik kişilik bozukluğunun aile içinde görülmesi, bozukluğun kalıtsal olabileceğini düşündürmektedir. Ancak, bu bozukluğa sahip olan bir ebeveynin çocuğunun bu bozukluğun neden olduğu davranışları göstermesinin sebebi, öğrenilmiş davranışları tekrar etmesinden kaynaklanıyor olabilir. Çocuklukta eleştiriden yoksunluk ve ceza almak gibi etkenler de çevresel olarak bu bozukluğu etkileyebilir. Aynı şekilde çocuk, sadece onaylanan davranışlar gerçekleştirdiğinde gösterilen olumlu destek ve çocuğa ebeveyni tarafından gösterilen beklenmedik ilgiden dolayı da ebeveyninin hangi davranışlarını onayladığını anlamasında kafa karışıklığı yaşıyor olabilir. Kişilik bozuklukları kişinin mizacı ve büyürken stresle başa çıkma mekanizmasındaki psikolojik tarzı ile bağlantılı olarak da gelişebilmektedir.

Histrionik Kişilik Bozukluğunun Tanısı

Histrionik kişilik bozukluğunun işaretleri görülüyorsa doktorunuz, tıbbi ve psikiyatrik geçmişinizi inceleyerek değerlendirecektir. Ortada fiziksel belirtiler varsa fiziksel muayene ve laboratuvar testleri, fiziksel hastalıkları elemek açısından yararlı olacaktır.

Doktorunuz, belirtilere neden olan fiziksel bir hastalık bulamazsa kişiyi, bu alanda uzmanlaşmış olan bir psikolog ya da psikiyatriste yönlendirecektir. Psikiyatrist ya da psikolog, bu bozukluğun var olup olmadığını tespit etmek için özel olarak tasarlanmış görüşmeler ve değerlendirmeler yapacaktır.

Histrionik Kişilik Bozukluğunun Tedavisi

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler, genelde terapiye ihtiyaçları olduğunu düşünmezler. Ayrıca duygularını abartma eğilimlerinin olması ve rutini sevmemeleri, tedavi planına uymalarını zorlaştıracaktır. Ancak bu bozukluğa sahip olan bir birey depresyon gibi bir hastalık için yardıma arayışına girebilirler.

Histrionik kişilik bozukluğu için genelde tedavi yöntemi olarak psikoterapi görülmektedir. Bu tedvbinin amacı, kişinin düşüncelerine ve davranışlarına neden olan motivasyon ve korkularını anlamasına yardımcı olmak ve başkaları ile olan ilişkilerinde daha olumlu bir yol izlemesine yardımcı olmaktır.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olan bireyde bazen anksiyete ve depresyon gibi rahatsızlıkları tedavi etmek için psikoterapinin yanı sıra ilaç kullanımına da başvurulabilmektedir.

Uzun Dönemde Histrionik Kişilik Bozukluğu

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olan pek çok kişi toplumun bir parçası olabilmekte, bir işte çalışabilmekte ve normal bir yaşam sürebilmektedir. Hatta Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireyler genelde toplumsal hayata uyum sağlayabilmektedir. Bu kişiler çoğunlukla yakın ilişkilerde sorunlar yaşamaktadır. Histrionik kişilik bozukluğunun etkilerine bağlı olarak kişi bir işe tutunmakta, ilişki sürdürmekte ya da hayattaki amaçlarına odaklı kalabilmekte sorunlar yaşayabilir. Ayrıca bu bozukluk, kişinin sürekli olarak macera aramasına ve kendisi riskli ortamlarda bulmasına neden olabilir.

Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler depresyon açısından daha yüksek riske sahiptir. Bu bozukluk, başarısızlık ve kayıp durumlarında kişinin nasıl başa çıkabileceğini de etkilemektedir. Ayrıca bu kişiler, istedikleri şeyi elde edemedikleri zaman çok daha fazla hayal kırıklığına uğramış hissedebilirler. Bu nedenle histrionik kişilik bozukluğuna sahip bir birey, günlük hayatındaki ve iş hayatındaki durumlarla başa çıkmakta zorlanıyor ve mutlu ve tatmin edici bir hayat yaşayamıyorsa mutlaka tedavi görmesi gerekmektedir.

Histrionik Kişilik Bozukluğunun Komplikasyonları

Histrionik kişilik bozukluğu kişinin sosyal, profesyonel ve romantik ilişkileri ile kayıplara ve başarısızlıklara karşı gösterdiği tepkileri etkileyebilmektedir. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler toplumun geneline bakıldığı zaman depresyona konusunda daha yüksek risk altındadırlar.

Histrionik Kişilik Bozukluğunu Önlemek

Histrionik kişilik bozukluğunu engellemek mümkün olmasa da bu bozukluğa yatkın olan bir birey çeşitli durumlarla başa çıkmak için daha yaratıcı yollar öğrenebilir.

Bir arkadaşınız ya da sevdiğiniz birinin histrionik kişilik bozukluğuna sahip olduğunu düşünüyorsanız öncelikle o kişi ile aranızda kendi iyiliğiniz için belirli sınırlar koymanız önemlidir. Bu kişilerin dramatik eğilimlerinden etkilenirseniz onlara yardım etme şansınızın olmayacağını göz önüne almalısınız.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip olduğunu düşündüğünüz kişi ile aranıza sınırlar koyduktan sonra onu dinlediğinizi ve anladığınızı gösterin. Sonrasında ise eğer ortada anksiyete ve depresyon gibi bir durum varsa onu bu konular hakkında yardım almaya yönlendirin. Bu sayede kişide histrionik kişilik bozukluğu varsa bunun teşhisi bir uzman tarafından konulacaktır. Bu aşamadan sonra arkadaşınız ya da sevdiğiniz kişiye destek olmanız önemli olmaktadır.