Histriyonik Kişilik Bozukluğu

Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan kişiler içinde oldukları ortamdaki ve sosyal ilişki kurdukları insanların dikkatleri ve ilgileri her zaman üzerlerinde olsun isterler ve bu durumu sağlamak adına fazlasıyla çaba sarf ederler (American Psychiatric Association, 2013).

Histriyonik kişilik bozukluğu tanısı alan bireylerin temel özelliği, hemen hemen bütün alanda aşırı duygusallığın yaşanmakta olduğu ve aşırı ilgilenilme ihtiyacı içinde olma durumlarıdır. Bu kişiler tedavi sürecinde genellikle iş birliği içinde olur ve kendilerine yardım edilmesini bekler yönde tavır sergilerler. Genel olarak görülme sıklığı %2-3 psikiyatri kliniklerinde ise %10-15’tir. Histriyonik kişilik bozukluğunun kadınlarda daha sık görüldüğü bildirilmekte ancak erkeklerde daha az tanı olduğu düşünülmektedir (Köroğlu-Bayraktar, 2011).

Histriyonik Kişilik Bozukluğu görülen kişiler başka insanlarla aynı ortamda bulundukları zaman, dikkatleri kendilerinde toplar ve herkesin dikkatini çekebilir. Bunun sebebi duygu ve düşüncelerini ifade etmekte güçlük yaşamamaları ve bir sahnede rol yapıyormuşçasına rahat bir şekilde gerçekleştiriyor olmalarındandır (Köroğlu-Bayraktar, 2011). Göstermiş oldukları bu tarz davranışları sergilerken genellikle vücutlarını, mimiklerini kullanırlar ve bunların dozunu da fazlasıyla artırabilirler (American Psychiatric Association, 2013).

Histriyonik kişilerin genellikle kaprisli yapıları, engelleme ve hayal kırıklıklarına karşı dayanıksız yapıları vardır. İnsanlara iletişim halindeyken kullanmış oldukları kelimelerin derin anlamları yoktur ve genelde karşıdaki kişi konuşmadaki sığ durumu fark eder. (American Psychiatric Association, 2013). İnsanlarla hızlı bir şekilde arkadaşlık ve samimiyet gerektiren sosyal ilişkiler kurabilirler ancak insanlar tarafından yaklaşımlarının sığlık sebebi ile reddedilebilirler (American Psychiatric Association, 2013).

Histriyonik kişiler diğer insanlar üzerinde bıraktıkları izlenimleri uzun süre devam ettirme konusunda sorun yaşarlar. Kalabalık bir sosyal çevreyse sahip olmakla birlikte arkadaş sayılarındaki azlık dikkat çekicidir (Köroğlu-Bayraktar, 2011).

Histriyonik Kişilik Bozukluğuna sahip bireylerin geneli değerlendirildiğinde, birçoğunda derinlerde cinsel içerikli korkular veya kısıtlanmışlık düşüncesi bulunmaktadır. (American Psychiatric Association, 2013). Bu kişiler diğer insanlar üzerinde oldukça flörtöz tutum, baştan çıkarmaya yönelik davranışlarının fazlalığı oldukça kolay fark edilir etki bırakmaktadır (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Histriyonik kişiler kendi duygularını ve düşüncelerini gözlemleyebilme konusunda yetersizlerdir. Dış dünyada olan olaylar onlara kendi iç dünyalarından daha dikkat çekici gelmektedir. Kendilerine verdikleri değeri diğer insanların onlar için verdiği yargıları bağlı tutarlar  (Köroğlu-Bayraktar, 2011).

DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nın belirtildiği hali ile, bir kişiye Sınır Durum Kişilik Bozukluğu teşhisi koyabilmek için aşağıda bulunan maddelerin en az beş tanesini ya da daha fazlasını bulunduruyor olması gerekmektedir (American Psychiatric Association, 2013).

DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nın Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler için listelediği tanı kriterlerinin aşağıda verilen şekilde belirtilmesi mümkündür;

1. Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler dahil oldukları ortamlarda tüm ilgiyi üzerinde toplamak isterler ve bunu sağlayamadıkları zaman mutsuz olurlar (American Psychiatric Association, 2013).

2. Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler, toplumsal olarak kabul görmeyen cinsel içerikli tutum ve davranışlar sergilemekten kaçınmazlar (Öztürk, Uluşahin, 2016).

3. Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireylerin diğer insanlara karşı sığ ve yüzeysel duyguları olduğu gibi bu duygular her an değişiklik gösterebilir (American Psychiatric Association, 2013).

4. Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler görünüşlerine oldukça önem verirler ve bu konuya fazlasıyla zaman ve enerji harcamaktadırlar. Bunun bir sebebi de sosyal çevreleri tarafından kendilerine hak olarak gördükleri ilgi ve alakayı alabilmektir (Öztürk, Uluşahin, 2016).

5. Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireylerin iletişim halinde oldukları kişilerle yapmış oldukları konuşmaların içeriğinin sığ bir yapıda olduğu göze çarpar (American Psychiatric Association, 2013).

6. Histriyonik Kişilik Bozukluğuna tanısı alan kişilerin sahnede rol yapıyor gibi tavırları vardır ve bu tavırlar genellikle diğer insanlar tarafından bu tutumların aşırılığı fark edilir (Öztürk, Uluşahin, 2016)

7. Histriyonik Kişilik Bozukluğu tanısı alan kişilerin diğer insanlar tarafından kolaylıkla etki altına alınabilirler (American Psychiatric Association, 2013).

8. Bu kişiler başka insanlar kurmuş oldukları ilişkilerin normalde olması gerekenden fazlasını talep ederler (Öztürk, Uluşahin, 2016).

9. Histriyonik Kişilik Bozukluğunun, DSM-5 Kitabındaki diğer kişilik bozuklukları ile benzerlikleri olduğu unutulmamalı ve tanı koyma aşamasında dikkatli olunmalıdır (American Psychiatric Association, 2013).

            Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozukluğu karşılaştırıldığı zaman, iki tanıda da kişiler ilgi odağı olmak isterken aynı zamanda bunu hak ettiklerini düşünerek talep etmekten rahatsızlık duymazlar (Öztürk, Uluşahin, 2016). Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozukluğunu birbirinden ayıran durumlar incelendiğinde ise Narsisistik Kişilik Bozukluğunda birey kendisini diğer insanlardan daha üstün özelliklere sahip görme durumu vardır (American Psychiatric Association, 2013). Histriyonik Kişilik Bozukluğunda ise kişiler toplum içinde ilgiliyi kendi üzerlerine çekebilmek için zarif, çabuk incinebilen, zayıf karakterli ve bağımlı kişilik rollerini sahnelemekten çekinmezler (Öztürk, Uluşahin, 2016).  Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozukluklarını bu noktalarda birbirlerinden ayırabilmek daha kolay olacaktır (American Psychiatric Association, 2013).

             Sınır Durum Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozuklukları incelendiğinde, arzu ettikleri yer ve durumlara ulaşmak için çevrelerinde bulunan insanları rahatlıkla kullanabilme durumları olduğu görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016). Sınır Durum Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozuklukları birbirinden ayırmak için bakılması gereken önemli nokta ise, Histriyonik Kişilik Bozukluğu bulunan bireylerin intihar düşünceleri ve girişimleri bulunmamasıdır (Şenyuva, 2007).

             Sınır Durum Kişilik Bozukluğu ve Histriyonik Kişilik Bozuklukları incelendiğinde, ayırıcı tanı olarak bir başka nokta ise, kişilerin genel olarak şikayetçi oldukları boşlukta olma hissidir (American Psychiatric Association, 2013). Sınır Durum Kişilik Bozukluğu tanısı almış olan bireyleri sık sık boşlukta olduklarını ve bu durumdan duydukları rahatsızlıklarını dile getirirler (Öztürk, Uluşahin, 2016). Histriyonik Kişilik Bozukluğu tanısı almış olan bireylerde ise böyle bir durumdan rahatsızlık dile getirilmemektedir (AmericanPsychiatric Association, 2013).

             Histriyonik Kişilik Bozukluğu tanısı alan bireylerin çocuk yaşlarda problem çözme mekanizması olarak rol yapmayı kullanmışlardır. Bu kişilerin ebeveynleri incelendiği zaman, kışkırtıcı tutuma sahip anne ve hoşgörüden yoksun ve soğuk bir baba figürü ile karşılaşılır (Köroğlu-Bayraktar, 2011).

Bu bireylerin insanlarla ilişki halinde genellikle rol yaptıkları görülür. Rol yaparken fanteziler kurduklarını bilinmektedir (Köroğlu-Bayraktar, 2011). Histriyonik kişilik bozukluğunda sık kullanılan savunma mekanizmaları gerileme, somatizasyon, konversiyon, bastırma, gerileme, yadsıma, dışsallaştırma ve özdeşim mekanizmalarıdır. Bu kişiler ilerleyen yaşlarda azalma gösterme eğilimindedirler. Ancak gençlik dönemlerinde sahip oldukları enerji aynı olmadığı için bu farklılık daha belirgin hale dönüşebilir. Histriyonik kişilik bozukluğu tanısı alan kişiler, gerçek duygularının farkında değillerdir. Bu sebepten bu duygularının açığa çıkarılmasında terapötik yaklaşımlar çok önemlidir. Terapistlerinden destek ve yönlendirilme beklentisi içinde olurlar. Kişiler geçici duygusal durumlar için ilaç kullanma isteği içinde olurlar (Köroğlu-Bayraktar, 2011).

Histriyonik Kişilik Bozukluğuna sahip olan bireylerin, çocukluk dönemlerinde bir çeşit cinsel istismara ya da cinsel tacize uğramış olma ihtimallerinin yüksek olduğu görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016). Bu noktaya ek olarak, bu kişilerde somatoform bozukluklarının da görülebildiği bilinmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).