HRD testi: Kanser Tedavisinde Akıllı İlaç Kullanımı Nedir?

DNA’da mutasyon birikimi neden olur?

Hücrelerimizde bulunan DNA molekülünün zaman zaman hasara uğraması «doğal» ve biyolojik bir olaydır. Hücrelerde yer alan bir takım tamir proteinleri (BRCA1, BRCA2, vd) DNA’yı onarabildiği sürece, DNA’da meydana gelen hasarlar problem teşkil etmez. Ancak, başta BRCA1 ve 2 olmak üzere, tamir proteinlerindeki fonksiyon kaybı, DNA onarım kapasitesinin azalmasına ve DNA’da mutasyon birikimine yol açar.

HRD testi nedir?

HRD, “Homomologous Recombination deficiency” tanımlamasını baş harflerinin kısaltması olup, dilimizde “homolog rekombinasyon eksikliği” olarak ifade edilebilir; sıklıkla “HRD testi” şeklinde kısaltılarak kullanılmaktadır. HRD testi, yukarıda bahsettiğimiz tamir proteinlerinin düzgün çalışmamasına bağlı bu tamir proteinlerindeki küçük “değişimleri (mutasyon)” ve daha büyük “kromozomal yeniden düzenlenmeleri” değerlendirir.

HRD testi gerekli midir? Hangi hastalar için uygundur?

Devam etmeden önce, akıllı ilaç tabirine kısaca değinmekte fayda var. Akıllı ilaç, daha çok kanser tedavisi altında olan bireylerin ve yakınlarının duymuş olduğu bir ifadedir. Kısa bir tanım yapmak gerekirse, akıllı ilaç tedavisi, hastalığın tedavisinde kullanılacak olan ilacın bireye özgü hale getirilmesidir. Bu şekilde uygulanacak olan tedaviden hastanın azami fayda görmesi arzu edilir. Bu tedavi şeklini, tıpkı bir terzinin beden ölçülerini dikkate alarak elbise dikmesine benzetebiliriz. Anlaşılacağı gibi, kanser tedavisi gören her hastanın akıllı ilaç kullanması uygun olmayacaktır. Akıllı ilaç kullanımına tıbbi onkoloji ve tıbbi genetik uzmanları birlikte karar vermektedir. Bu yazının konusu HRD testi olduğu için, bu testin tüm kanser türlerini değil, homolog rekombinasyon eksikliğinin söz konusu olabildiği yumurtalık, meme, pankreas ve prostat kanserleriyle ilgili olduğunu da belirtmeliyim.

Kanserde akıllı ilaç tedavisi nedir?

Yukarıda anılan kanser türlerinde (yumurtalık, meme, pankreas, prostat), tedavinizi planlayacak olan tıbbi onkoloji hekimi, tedavi öncesi HRD testi yaptırmanız için sizi tıbbi genetik hekimine yönlendirebilir. Kanser dokusunda yapılan HRD testi sonucu pozitif gelirse, bu hastanın akıllı ilaç tedavisinden fayda görebileceği anlamına gelmektedir. Bu bağlamda, PARP inhibitörleri (PARPi) olarak bilinen bir grup ilaç, HRD pozitif yumurtalık, meme, pankreas ve prostat kanserlerinin tedavisinde etkilidir.