İçimizdeki Eleştirel İç Ses

Hepimizde eleştirel taraf dediğimiz, eleştirel mod bulunmaktadır. Ve bu mod bizi eleştirir, yargılar, aşağılar…Peki neden yapar bunu? Amacı bir şeylerde daha iyiye gitmemiz için olduğunu düşündüğü bir ‘motivasyon taktiği’ uygulamaktır. Dışarıdan gelen bir eleştiri olmasa dahi kendi yaptığımız bir iş ya da yapmadığımız bir iş için içeriden gelen bu eleştirel mod çok daha kuvvetli aktifleşebilir. Ve bu mod her birimizde olan bir mod... O kadar ki Ted konuşmacılarında, ünlü isimlerde, idol olarak gördüğünüz o kişi/kişilerde dahi bulunmaktadır. Peki idol gördüğünüz kişiler bu eleştirel taraflarına kapılsalar oldukları kişi olabilirler mi? Cevap elbette “Hayır”.

Eleştirel tarafımız yok edeceğimiz veya yok etmemiz gereken bir şey değil, onu yönetmeyi öğrenmemiz gereken bir parçamız. O bir sabotajcı, dırdırcı bir mod…

Eleştirel mod üzerine çalışırken danışanlarımızdan sıklıkla şu cümleleri duyarız: “Ben sadece bana oluyor sanıyordum” “O ses kendi sesim sanıyordum” “Neden bunu bana daha önce kimse söylemedi?”

Eleştirel moddan gelen cümleler:

“Sen zaten hep … biriydin”

“Sen her zaman … olacaksın.”

“Birisi seni gerçekten tanıdığında, senden uzaklaşır.”

“Doğmamış olsaydın her şey daha iyi olurdu.”

“Ne olacağını bekliyordun ki?”

“Yine aynı şeyi yaptın”

Cümleler bir yerden tanıdık geliyor mu?

Bu mod için en etkili yöntemimiz diğer bir hoparlör olan Sağlıklı Yetişkin Sesi aktifleştirmek. Bu tarafın sesini açtıkça diğerinin şiddeti ve bize etkisi azalacaktır. Hangi modun sesini daha fazla açmayı tercih ediyorsunuz?

Bu modda dikkate almamız gerek kritik diğer nokta ise, aslında amacı bizi daha iyiye götürmek… Ancak bunu yaparken biraz kafası karışmış ve hedefi harika olsa da hedefe götüreceğine inandığı yöntemi yanlış.

Etki gördüğümüz çalışmalardan biri, eleştirel moddan gelen cümlelerde “kanıt-karşıt kanıt” çalışması yapmaktır. Bu düşünceyi bir kağıda yazın ve bu düşüncenin kanıtları neler? Karşıt kanıtları neler? Listeyi oluşturun.

Jordan Peterson; eleştirel taraf için şunu söyler: 

Eleştirel ses, bir alanda spesifik tek bir alanı göz önüne alarak sizden daha “iyi” olduğunu düşündüğü birini getirir bu durumu sizin dezavantaj göreceğiniz biçimde ve durumu sizin aleyhinize olacak şekilde yorumlar. Ve o kişinin hayatının sizinkine yeğleneceğini savunur.

Eleştirel mod siz bir hata yaptığınızda/düştüğünüzde size tekmeler savuran taraftır. Sağlıklı yetişkin modsa düştüğünğüzde önce acınızı anlamaya çalışır ve ardından sizin kalkmanız için gerekli cesaretlendirmeyi yapar, nasıl düşmüş olabileceğinizi analiz eder. Sağlıklı Yetişkin Mod naziktir, gerçekçidir, bu durumun ortak insanlık değeri olduğunu bilir.

Uzm. Kln. Psk. İrem Bulut