İdrar Kaçırma

Böbreklerden gelen idrar, mesane kesesinde birikir. Bu kesenin kasılma ve gevşeme hareketleri kese üzerindeki kaslar ve beyin yardımıyla yönetilir. Mesanenin esnekliğine bağlı olarak idrar basınç oluşturur. Mesane kesesinin alt ucunda bulunan kaslar, kesenin ağzının açılmasını ve kapanmasını kontrol eder. İdrarın keseden çıkarak geçtiği kanal ise üretra olarak adlandırılır. Üretranın işleyişi hormonlar tarafından kontrol edilir.

Söz konusu sistemde meydana gelen bir işlev bozukluğu idrar kaçırmaya neden olur. Bu yazının devamında ”İdrar kaçırma tedavisi nasıl yapılır?”, ”İdrar kaçırma nedenleri nelerdir?” ve ”İdrar kaçırma tipleri nelerdir?” gibi merak edilen sorulara yanıt bulabilirsiniz.

İdrar Kaçırma Nedir?

Kişinin kontrolü dışında, istemsiz olarak idrarını tutamamasına idrar kaçırma denir. Tıbbi literatürde üriner inkontinans olarak adlandırılır. Üriner inkontinans her yaşta olabileceği gibi, ilerleyen yaşla birlikte görülme olasılığı da artmaktadır. Cinsiyet fark etmeksizin herkeste görülme olasılığı olmakla beraber, kadınlarda daha sık gözlemlenebilir.

İdrar kaçırmanın sürekli tekrarlandığı durumlar hastalık olarak kabul edilir. İdrar kontrolünün kaybedilmesi kişinin zor durumda kalmasına neden olabilir. Bu nedenle hastaların yaşam kalitelerini etkileyerek sosyal ve psikolojik problemler yaşamasına neden olabilir. İdrarın istem dışı kaçması birçok nedene bağlı olarak meydana gelmektedir.

İdrar Kaçırmanın Nedenleri Nelerdir?

İdrar kaçırmaya birçok faktörün neden olduğu görülmektedir. Üriner inkontinans problemi yaşayan vakalardan hareketle, idrar kontrolü kaybının şu etkenlere bağlı olduğu tespit edilmiştir.

Genetik yapı

Mesane kesesinin sarkması

Yaşlanma

Sürekli kabızlık

İdrar torbası iltihabı (sistit)

Vajinada enfeksiyon oluşumu

Böbrekte ve idrar yollarında taş oluşması

Diyabet (şeker) hastalığı

Menopoz

Doğum yaparken zorlanma

Prostat büyümesi

Kas gevşetici ilaçlar

İdrar söktürücüler

Depresyon hastalarının kullandığı ilaçlar

Allerji tedavisinde kullanılan ilaçlar

Sinir sistemindeki işlev bozuklukları

Vajina ve mesane kesesi arasında oluşan fistül, yani doğal olmayan bağlantılar

Aşırı kilo (obezite)

Kronik öksürük ve astım gibi hastalıklar

Karın içi basıncı arttıran ağır işlerde çalışmak

İdrar kaçırmaya neden olan faktörlerdir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Neden Olur?

İdrar kaçırma, her yaş ve cinsiyette görülmekle birlikte, kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır. Birden fazla doğum yapan kadınlarda idrar kontrolü zorlaşabilir. Bununla beraber doğum sırasında yaşanan zorlanmalar üriner inkontinansı tetiklemektedir. Doğum yapmamış kadınlarda da bu tür vakalara rastlanmaktadır. Genetik özelliklere bağlı olarak da idrar kaçırma hastalığı görülmektedir. Genel olarak hastalar ağır yük kaldırdığında, öksürme ve hapşırma esnasında, yüksek sesle gülme anlarında idrar kaçırırlar.

İdrar Kaçırmanın Çeşitleri Nelerdir?

İdrar kaçırmanın stres, sıkışma, karışık ve taşma olmak üzere dört farklı türü tespit edilmiştir.

Stres inkontinansı: Bu tür idrar kaçırmalar sinir ve kas sisteminin zayıflığına bağlı olarak ortaya çıkar. Ani ve şiddetli tepkilerde görülür. Şiddetli gülme, hapşırma, öksürme, ağır eşya kaldırma gibi durumlarda mesane kesesine uygulanan basınç arttığı için hastalar idrarını tutamaz ve kaçırırlar.

Sıkışma inkontinansı: Mesane kesesinin kontrolsüz bir şekilde kasılması sonucu oluşur. Bu tip idrar kaçırmada hasta aniden, şiddetli bir şekilde idrara sıkışır. Bu nedenle tutamayarak istemsiz bir şekilde idrarı kaçırır.

Karışık tip idrar kaçırma: Sıkışma ve stres inkontinanslarının aynı anda görüldüğü idrar kaçırma tipidir.

Taşma tipi idrar kaçırma: Mesane kesesinin dolu olmasına karşın basıncın hissedilmediği durumlarda yaşanır. İdrara sıkışmış hissetmeyen hastalarda idrar, dolu keseden sızıntı şeklinde istemsiz olarak akar.

İdrar Kaçırmanın Belirtileri Nelerdir?

İdrar kaçırma esnasında idrar damla şeklinde ya da birden sızma şeklinde başlar. İdrar kaçırmanın semptomları şu şekilde sıralanabilir.

İdrarını yapamama

Mesane kesesinde enfeksiyon olmamasına karşın idrar yapma esnasında ağrı hissi

Sürekli idrara çıkma isteği

Mesane kesesinin sık sık enfeksiyon kapması

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

İlk olarak ayrıntılı bir şekilde hasta öyküsü dinlenir. Öyküden yola çıkarak doktor tarafından, idrar kaçırmaya neden olan faktörler, idrar kaçırma sıklığı ve şekli tespit edilir. Buradan hareketle çeşitli test ve tetkiklerle tanı konulur. İdrar kaçırma tanısında sistometri (EMG) testi, pelvik ultrason, post-void rezidüel çalışma, idrar tahlili, sistoskopi gibi testlerden faydalanılır.

Sistometri: Bu test ile mesane üzerine uygulanan basınç ölçülür. Aynı zamanda sistemetrogram olarak da adlandırılır. Test esnasında kateter ismi verilen bir tüp yardımıyla mesaneye steril su verilir ve belirli hareketleri yapması istenir.

Sinir Ölçüm (EMG) Testi: Bu test ile mesane ağzındaki kasların durumu tespit edilir. İdrar kontrolünü sağlayan kaslardaki sinirlerde herhangi bir anomali olup olmadığına, kasların konum olarak doğru yerde bulunup bulunmadığına bakılır.

Pelvik Ultrason: Pelvik bölgedeki organların şeklinin ve konumunun, ses dalgalarının kullanıldığı radyolojik bir alet yardımıyla görüntülenmesi işlemidir.

Post-void Rezidüel Test: Bu testten, idrar yapıldıktan sonra mesanede kalan idrar miktarını ölçmek için faydalanılır.

Sistoskopi Testi: Doktorun gerekli gördüğü durumlarda üretranın içini incelemek için kullanılır.

İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?

İdrar kaçırma tedavi edilmediği takdirde ciltte kızarıklık ve enfeksiyona neden olabilmektedir. Bununla beraber başka hastalıkların da belirtisi olmaktadır. Toplum içerisinde idrar kaçırma problemi olan kişiler, idrar tutamama korkusu ile stres yaşayabilmekte bu da yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle erken tanı ve tedavisi için mutlaka bir uzmana gidilmelidir.

Yapılan tetkikler sonucu idrar kaçırma tedavisinde cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler uygulanır. Fazla kilo nedeniyle idrar kaçıran hastalara diyet ve egzersiz programı hazırlanır. Kabızlığın neden olduğu idrar kaçırmalarda diyet ve ilaç tedavisi birlikte kullanılır. Diyabet hastalarında da aynı şekilde diyet ve ilaç tedavisinden faydalanılabilir.

Stres tipi idrar kaçırma tespit edildiğinde cerrahi yöntem ile tedavi uygulanır. Dış genital bölgede bulunan idrar boşaltım kanalının çıkışına, bir askı konularak idrarın tutulması sağlanır.

Sıkışma tipi idrar kaçırma durumunda ise ilaç ve egzersiz yönteminden faydalanılır. Burada amaç kasların doğru şekilde kasılmasını önleyen faktörlerin ortadan kaldırılmasıdır. Bunun için kasılmaları engelleyici ilaçlar ve pelvik bölgesini güçlendirmek için Kegel egzersizleri uygulanır. Kegel egzersizleri muayene sırasında gösterilerek, sonuçları üç, altı ay veya bir yıllık periyotlar şeklinde gözlemlenir. Aynı zamanda Kegel egzersizleri kadınlarda her tip idrar kaçırmanın ve genital organların sarkmasını önlemek için fayda sağlayabilir.