İnme (Felç) Rehabilitasyonu

• İnme (Felç) Nedir?

İnme (felç), yüz kol bacak veya vücudun bir yarısında uyuşukluk veya güç kaybı, 1 veya 2 gözde görme kaybı veya azalması (perde inmesi), konuşma kaybı, konuşmada veya konuşulanları anlamada güçlük yürümede dengesizlik gibi şikayetlerle seyreden bir hastalıktır.Beyin krizi, strok veya beyin felci olarak da adlandırılır. Ölüm nedenleri arasında kalp damar hastalıkları ve kanserden sonra 3.sırada yeralmaktadır.
Ortaya çıkış nedenleri iki ana grupta toplanır: Birincisi beyne giden damarların veya beynin içindeki damarların çeşitli şekillerde tıkanması veya daralması, ikincisi ise beyin dokusu içinde meydana gelen kanamadır.

• Kimler Risk Altında?

İnme istatistiklere göre 65 yaşın üzerinde daha fazla görülür. Özellikle, hipertansiyon, şeker hastalığı, sigara içme, uzun sureli stress ve kalp hastalıkları gibi risk faktörlerinin tedavi ve takiplerinin düzenli yapılması gerekir.

• İnme Rehabilitasyonu Neden Önemlidir?

İnme sonrası gelişen felç, insanları bağımlı hale getirir. Engelli olarak tanımlanan bu hastaların, topluma mümkün olduğunca aktif bireyler olarak katılmasını sağlamak ve başkalarına olan bağımlılığını engellemek rehabilitasyon ile mümkündür. Inmeli hastaya uygulanacak rehabilitasyon program niteliği ve sonuçları ile büyük önem taşır.

Tedavi sonunda tekrar kazanılmış olan eski beceriler de hastanın evine, işine ve topluma dönüşüne büyük oranda etki eder. İnme meydana geldiğinde bazı beyin hücreleri zarar görür, bazıları ise ölür. İnmenin sebep olduğu yetersizlikler, beynin hangi kısmının ne kadar hasar gördüğüne bağlıdır. Ölen beyin hücreleri yeniden çalışmaya başlayamaz. Fakat, ölü hücrelerin dışındaki alanda bulunan diğer beyin hücreleri, inmeden kaynaklanan ödem azaldıkça, yeniden iş görmeye devam edebilir. Bu durum, inmeden sonraki ilk birkaç haftada neden iyileşme belirtilerinin ortaya çıktığını açıklamaktadır. İyileşmenin başlangıç belirtisinden sonraki gelişmeler aşamalıdır.

Öncelikle diğer beyin hücreleri, zarar gören beyin hücrelerinin fonksiyonlarını, belli bir ölçüde üstlenir. Rehabilitasyon, bu işlemin gerçekleşmesine Yardımcı olur. Hastanın genel durumu düzeldikten sonra, hatta yoğun bakımda iken, erken rehabilitasyon programına başlanır. Gevşek felç dönemi yaklaşık 1 ay sürer. Bu dönemde, eklemlerde katılaşma meydana gelmesi, vücudunun basıya maruz kalan yerlerinde yaralar açılmaması(yatakyarası) ve dolaşımın düzenlenmesi için, yatakiçi egzersizler yaptırılır. Yatakta yatış pozisyonuna dikkat edilir. Omuz ve dirsekaltına yastık, avuçiçine rulo havlu konur. Bacak uzatılır, dışa dönmesini engellemek için bacakların yan tarafı kumtorbası ile desteklenir. Ayak bileği 90 derece dik olarak tutulur. İki saatte bir pozisyon değiştirilir. Hasta zaman zaman kısa surely yüzüstü yatırılır. Bu dönemin 1 aydan uzun sürmesi hasta iyileşme potansiyelinin zayıf olduğunu gösterir.

Kaslarda sertleşmenin başlaması 1 aydan sonar olur. Kol ve bacak hareketlerinin giderek iyileşmesi 2-4 ay içerisinde olur. Gelişme yaklaşık 1-1.5 yıl sürer. Bacak, kola gore daha hızlı iyileşir. Bu dönemde, hastayı oturtma, denge sağlama, yürüme, son olarak da mümkünse ince işleri yapabilme becerileri geri kazandırmaya çalışılır. Konuşma ve algılama bozukluklarının iyileşmesi yavaş olur ve 3-6 ay içinde gerçekleşir. Konuşma ve yutma problemleri için hastaya ayrı bir rehabilitasyon program uygulanması gerekebilir.

• Rehabilitasyonun Hastaya Faydaları Nelerdir?

Günlük hayatı devam ettirmek için gerekli olan becerilerin yeniden kazanılması (yürümek, konuşma, kişisel bakım gibi)
Tek el kullanarak giyinmek ya da tekerlekli sandalye ile dolaşmak gibi yeni becerilerin kazanılması
Fonksiyonları desteklemek veya arttırmak için el-el bileği ayak-ayak bileği ortezleri, baston, tripot, kanedyen (koltuk değneği) vb. yardımcı cihazların kullanımının sağlanması
Yetersizliklerle daha kolay başaçıkabilmek için, bilgisayar gibi pratik Yardımcı cihazların kullanılması ya da hastanın evinin yaşamına daha uygun hale getirilmesi için gereken değişikliklerin yapılması.

• Rehabilitasyonun Başarısında Hastanın Rolü Nedir?

Günün belli bir zaman dilimi fizyoterapist ile yapılan seansta geçirilmesine ragmen,r ehabilitasyon 24 saat devam etmektedir. Terapi seansları sırasında öğrenilenlerin günün geri kalanında da uygulanması çok önemlidir. Fizyoterapistlerin verdiği egzersizlerin sık tekrar edilmesi, iyileşmeyi hızlandıracaktır. Ancak inme sonrasında iyileşmenin çok kademeli olduğunu unutmamak gerekir ve kişi bu konudaki azmini kaybetmemelidir.

• Rehabilitasyonun Başarısını Etkileyen Faktörler:

1. Hastanın yaşı (genç hastalarda daha başarılı)
2. İnmenin tipi (beyin damarlarında tıkanma beyin kanamasına oranla daha başarılı)
3. Beyinde meydana gelen hasarın yeri ve büyüklüğü
4. Hastanın eğitim düzeyi (eğitim düzeyi yüksekse daha başarılı)
5. Tıbbi tedaviye ve rehabilitasyona erken başlamak rehabilitasyonu olumlu etkiler
6. Beraberinde bulunan hastalıklar (hastada bulunan regüle edilemeyen hipertansiyon diyabet gibi hastalıklar rehabilitasyonu olumsuz etkiler)

Rehabilitasyon ekibinde hasta için en iyi fonksiyonel seviyeyi elde etmeye odaklanmış birçok uzman vardır. Bu ekipte;

• Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı,
• Fizyoterapist,
• Beyin cerrahi uzmanı,
• Nörolog,
• İş uğraşı terapisti,
• Konuşma terapisti,
• Rehabilitasyon hemşiresi,
• Psikolog

bulunmaktadır.

Değerlendirme:

Değerlendirme, rehabilitasyon programı boyunca sürecek devamlı bir işlemdir. Rehabilitasyon programı her hasta için ayrı düzenlenir. İnme hastası ile ilgilenen hekim ve fizyoterapistler, kaydedilen ilerlemeyi gözlemlemekte ve her değerlendirmede, ihtiyaçlara uygun olarak terapiyi tekrar düzenlemektedir.