İnmemiş Testis Nedir?

Testisler ilk olarak karın içinde böbreklerin altında ortaya çıkar. Gebeliğin 23. haftasından itibaren torbaya (skrotum içine) doğru uzanırlar. Sağlıklı doğan her erkek bebekte iki testis de torbada olmalıdır. Testislerden birinin ya da ikisinin torbada olmamasına, ilk geliştiği yer olan karın boşluğu ile torba (skrotum) arasındaki iniş yolu üzerinde bir yerde kalmasına inmemiş testis denir.

İnmemiş testis, normal gebelik süresi sonunda yeni doğmuş erkeklerin %3’ünde bulunur. Bir yaşına gelince bu oran %1’e düşer. Prematürelerde bu oran %30’dur.

Bebek doğduğunda testislerden biri ya da ikisi torbada değilse, altı aylık oluncaya kadar torbaya inme şansı vardır. Bu şansın derecesi testisin bulunduğu yerle ilgilidir. Testis torbaya ne kadar yakınsa, kendiliğinden torbaya inme şansı da o kadar yüksektir. Altıncı aydan sonra testislerin torbaya inme şansı çok azalır. Bir yaşından sonra ise bu şans yoktur.

İNMEMİŞ TESTİS ELE GELİR Mİ? EN ÇOK HANGİ TARAFTA OLUR?

 

İnmemiş testislerin yaklaşık %80’i ele gelir. %60-70’i tek tarafta olur. Daha çok sağda görülür.

 

TESTİS TORBADA DEĞİLSE NEREDE OLABİLİR?

 

Testislerden biri ya da ikisi torbada değilse aşağıdaki ihtimallerden biri söz konusudur:

· Kasıkta olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda) 

· Karında olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda)

· Kasık ya da karın dışında bir yerde olabilir (ektopik testis: karşı torbada, uylukta, makat çevresinde…)

· Hiç gelişmemiş olabilir ya da anne karnında iken küçülüp yok olabilir.

 

TORBADA OLMAYAN TESTİSİN HİÇ OLMAMA İHTİMALİ VAR MI?

 

Testisin karından torbaya iniş yolunun dışında bir yerde bulunmasına ektopik testis denir. Bu anormal yerleşimli testis kasıkta (inguinal bölgede), karşı torbada (skrotumda), makat çevresinde (perine), bacağın iç yüzünde (uylukta) ya da penisin ön tarafında olabilir.

İnmemiş testislerin yaklaşık %20’si ele gelmez (palpe edilemeyen testis). Testis ele gelmiyorsa olasılıklar: çok küçük olması (atrofik testis), karın içinde veya kasıkta derinde olması ya da o tarafta hiç testis olmamasıdır.

TESTİS ELE GELMİYORSA BAŞKA BİR RAHATSIZLIK DA ARANMALI MIDIR?

 

Testis ele gelmiyorsa, özellikle de penis boyutları iyi değilse, altta yatan sistemik hormonal bir rahatsızlık olup olmadığı –kromozom incelemesi dahil- araştırılmalı, bu sonuçlanana kadar sünnet de yapılmamalıdır. İnmemiş testisle birlikte, idrar çıkış deliğinin çok gerilerde olduğu durumlarda da benzer nedenlerle inceleme yapılmalıdır.

 

İNMEMİŞ TESTİS GENETİK GEÇİŞLİ BİR RAHATSIZLIK MIDIR?

 

İnmemiş testisin oluşmasında çeşitli genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Ancak, bunun kesin nedenini açıklayacak doğru bir moleküler ve genetik süreç henüz bilinmemektedir. Prematürelik (erken doğum), düşük doğum ağırlığı, annede diabet (şeker hastalığı) olması, siyah ya da Hispanik ırk, ailede inmemiş testis öyküsü ve gebelikte aşırı kola alımı testisin geç inmesinde etkili faktörler olarak ileri sürülür.

 

İNMEMİŞ TESTİS TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

 

Günümüzde genellikle kabul edilen görüşe göre, 1-2 yaş arasında torbaya indirilmeyen testiste sperm hücrelerini taşıyan kanalların tıkanma riski çok yüksektir. Bu da ileride çocuk sahibi olma şansını azaltır. 

İnmemiş testiste ileride 2-5 kat daha fazla kanser gelişme riski olduğu bildirilmiştir. Testisin erken indirilmesi bu riski -sıfıra düşürmese de- azaltır.

Ayrıca, inmemiş testisin damarlarının dönmesi (torsiyon) ve travmaya uğrama riskleri de inmiş olanlara göre daha yüksektir.

Sonuç olarak, 1 yaşına kadar kendiliğinden torbaya inmemiş olan testisin 1 yaşından sonra gecikmeden indirilmesi gerekir. Amerika Birleşik Devletlerinde inmemiş testisin ameliyatı 6 ay-1 yaş arasındadır.

İnmemiş testis hormon tedavisiyle de indirilmeye çalışılsa da, günümüz tıp bulgularına göre bunun yeri neredeyse kalmamıştır. En doğru tedavi seçimi, inmemiş testisin ameliyatla torbaya indirilmesidir. Genellikle beraberinde bulunan kasık fıtığı da aynı anda onarılır.

 

DOĞUŞTA TORBADA OLAN BİR TESTİS SONRADAN YUKARI KAÇABİLİR Mİ? ÖYLEYSE NE YAPMAK GEREKİR?

Doğuşta torbada olan bir testis sonradan çeşitli nedenlerle yukarıya kaçabilir (edinsel kriptorşidizm). Bunun kesin nedeni bilinmemektedir. Utangaç (retraktil) testislerde bu risk daha fazladır. Bu nedenle utangaçlığı çok belirgin olan testisleri, hastanın özelliğine göre 6 ay-1 yıl aralıklarla düzenli takip etmek gerekir.

Ayrıca kasık bölgesindeki fıtık, hidrosel gibi bazı ameliyatlardan sonra da testis yukarı kaçabilir. 

Hangi nedenle olursa olsun, testis torbaya hiç inmeyecek şekilde kasık bölgesine kaçmışsa ve sürekli kasıkta ise tartışmasız olarak ameliyatla torbaya indirilmelidir.

 

İNMEMİŞ TESTİS NE ZAMAN TORBAYA İNDİRİLMELİDİR?

 

Doğuştan hiç inmemiş olan bir testis en geç 1 yaşına kadar kendiliğinden torbaya inmemişse, bir yaşını doldurmuş bir çocukta artık bekletilmeden cerrahi olarak indirilmelidir. Hatta günümüzde birçok yayın, 6 aydan sonra testisin kendiliğinden torbaya inme şansı olmadığı için, 6 ayını geçmiş bir çocukta testisin bekletilmeden ameliyatla torbaya indirilmesi gerektiğini vurgular. Bu görüş artık klasik kitaplara da geçmiştir. 

Çocukta aynı tarafta inmemiş testisle birlikte kasık fıtığı da varsa, kasık fıtığının boğulma tehlikesi her an var olduğu için, bebek 6 aylıktan da küçük olsa en kısa zamanda ameliyat edilmelidir.

Daha önce torbada görülen, yani inmiş olan testis sonradan kasığa kaçmışsa buna asendan testis denir. Germ hücre sayısının azalmasından dolayı (kısırlık riski) bunların da inmemiş testis gibi değerlendirilmesi önerilir ve bekletilmeden cerrahi olarak torbaya indirilmelidir.

 

İNMEMİŞ TESTİSİ TORBAYA İNDİRMEK İÇİN İLAÇ TEDAVİSİNİN ETKİSİ NASILDIR?

 

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, testisi torbaya indirmek için tek başına hormon tedavisinin etkisi ve yararı çok yetersizdir. Bu nedenle, zaman zaman uygulayanlar olsa da, hormon vererek testisi torbaya indirme yöntemi yıllardır rafa kaldırılmıştır ve benimsenmemektedir. İnmemiş testisi aşağı indirmek için değil ama o testisin daha iyi çalışması için ameliyattan önce hormon verilmesi uygulamalar arasındadır. Testisi torbaya indirmenin günümüzdeki en geçerli yolu ameliyattır. 

 

TESTİSİN AMELİYATLA TORBAYA İNDİRİLMESİNİN RİSKLERİ NEDİR?

 

Unutulmamalıdır ki, her cerrahi işlemin bir riski vardır. Bu risklerin (komplikasyon) en hafifi ameliyat yerinde enfeksiyon gelişmesidir.

Her şeyden önce, kasıkta bile olsa, her testisin torbaya sağlıklı bir şekilde indirileceğinin garantisi yoktur. Başarıyı belirleyen en önemli etkenlerden biri testisin damarlarının uzunluğudur. Bazı durumlarda karın içine uzatılan kesiyle testisin damarlarını serbestleştirmek gerekebilir (testisin ana damarı böbrek damarından geliyor). Ayrıca, testis karında ise, yeri ve uzaklığı nedeniyle o testisi sağlıklı olarak aşağı indirebilme başarısı biraz daha düşer. Bunlara ek olarak, ameliyatı yapacak cerrahın bu konudaki tecrübesi ve titizliği başarıyı etkileyen en önemli faktörlerdendir. 

İnmemiş testis ameliyatının en önemli komplikasyonlarından biri, -indirilse bile- testisin küçülüp atrofiye gitmesi, sonra da yok olmasıdır. Görünürde testisin damarlarında hiçbir yaralanma olmasa, damarlar gergin olmasa bile, ameliyattan sonra erken dönemde testisin damarlarında oluşabilecek bir spazm, buradan geçen kanın azalmasına ve testisin giderek küçülmesine, hatta yok olmasına sebep olabilir.  

 

TESTİS İNDİRME AMELİYATI İÇİN NASIL BİR ANESTEZİ VERİLİR?

 

Çocukta böyle bir ameliyatın yapılabilmesi için genel anestezi dediğimiz, hastanın uyutulması dışında başka bir çare yoktur. Konu hakkında bilgisi olmayan birçok kişi genel anesteziyi çok korkulacak bir yöntem zanneder. Oysa, genel anestezi almasında sakınca olmayan sağlıklı bir çocuk için bu anestezi yönteminin riski, güvenilir ellerde ve güvenilir bir sağlık kurumunda hayati riski yok denecek kadar azdır. Hatta ben bunu yıllardır şu örnekle açıklarım: ülkemizde kara yolunda –hatta otoyolda bile- araçla gitmenin riski, genel anesteziden çok daha yüksektir. 

UTANGAÇ TESTİS NEDİR? TESTİSİN TORBADA OLMAMASI HER ZAMAN İNMEMİŞ TESTİS MİDİR?

 

Halk arasında utangaç testis, tıpta ise retraktil testis denilen durum, torbadaki bir testisin zaman zaman yukarı kaçması ve torbada görülmemesidir. Bunun nedeni, kremaster adı verilen kasın refleksinin aktif olmasıdır. Kremaster kas refleksi nedeniyle testisin yukarı kaçması en çok 3-7 yaşlar arasında görülür. Bazen ergenlik çağına kadar devam edebilir. Bu bir hastalık değildir. Normalin farklı bir görünüşüdür. 

Utangaç testis diyebilmemiz için, kasığa kaçmış olan testis elle kolaylıkla torbaya indirilebilmeli, sonra bir süre kendiliğinden torbada (skrotumda) kalabilmelidir. Doğal bir olaydır. Testis kolaylıkla skrotumun alt ucuna indirilebiliyorsa tedavi gerektirmez. Eğer bir testis gerçekten utangaç ise, utangaçlığının derecesi -az ya da çok- ne olursa olsun, herhangi bir tedavi gerekmez. 

 

UTANGAÇ TESTİSE AMELİYAT GEREKİR Mİ?

 

Dikkatli bir muayene sırasında testis torbada kendiliğinden bir süre –örneğin 30 saniye kadar- durabiliyorsa o testisi ameliyat etmek gerekmez, yalnızca takip yeterlidir. Ben bunu şu örnekle açıklıyorum: Cücelik hastalıktır ama kısa boyluluk hastalık değildir. Utangaç (retraktil) testis bir kısa boyluluktur, cücelik değildir. Bu nedenle de tedavi gereken bir durum değildir. 

 

ULTRASONOGRAFİDE TESTİSİN KASIKTA OLMASI HER ZAMAN İNMEDİĞİNİ Mİ GÖSTERİR?

 

Testisin torbada olup olmadığını değerlendirmenin doğru yöntemi muayenedir. Konunun uzmanı olan bir hekimin muayenesi esastır. Utangaç testis bile ultrasonografi esnasında kasıkta olabilir. Hiçbir görüntü yöntemi (ne USG ne de MR) testisin torbaya indirilip indirilemediğini, inince torbada durup durmadığını değerlendiremez. Bu nedenle inmemiş testis değerlendirmesi için önce yapılması gereken dikkatli bir muayenedir. Eğer muayene ile testis ele gelmiyorsa, kasık bölgesinde derinde ya da küçük bir testis var mıdır diye ultrasonografi incelemesi yararlı olur. 

 

UTANGAÇ TESTİS Mİ, DEĞİL Mİ? HANGİ DURUMDA AMELİYAT GEREKİR?

Dikkatli bir muayene ile testis kasıktan torbaya indirildiğinde torbada hiç duramıyor ve hemen yukarı kaçıyorsa, bu durumda beklemenin anlamı yoktur ve ameliyatla indirilmesi gerekir. 

Ancak, yeniden vurgulamak isterim ki, testis elle torbaya indirilebiliyor ve torbada bir süre (30 saniye kadar) kendiliğinden durabiliyorsa, sonra ara ara tekrar yukarı kaçsa bile ameliyat gerekmez. Bu konu -bilerek ya da bilmeyerek- en çok yapılan yanlışlardan biridir maalesef. Bu nedenle birçok çocuk gereksiz yere ameliyat edilmektedir. Böyle bir testisin 6 ay-1 yıl aralıklarla tekrar muayene edilerek takibi yeterlidir.

 

TESTİS HİÇ ELE GELMİYORSA NE ANLAMA GELİR?

 

Torbada ya da kasıkta testis ele gelmiyorsa, karşı torbada (skrotum), uylukta ya da makat civarında (perineal bölge) olup olmadığı muayene ile değerlendirilmelidir (ektopik testis). Testis buralarda da yoksa ve ultrasonografi (USG) ile de kasık bölgesinde belirlenememişse, karın boşluğunda olabilir. 

 

ELE GELEN BİR TESTİS YOKSA, KARINDA TESTİS OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ

 

İnmemiş testis ele gelmiyorsa, öncelikle karında böyle bir testisin olup olmadığından emin olmamız gerekiyor. Bunun için manyetik rezonans görüntüleme (MR) dahil birçok görüntü yöntemi vardır. Ancak bu yöntemlerin hepsinin de değeri sınırlıdır. 

Görüntü yöntemleri ancak kasık bölgesinde (derinde normal büyüklükte ya da yüzeysel olarak küçük bir yapıda) var olan bir testisi göstermekte yararlı olur. Bunun için de ultrasonografi (USG) yeterlidir.

Laparaskopi, hem karında testis olup olmadığını araştırmak hem de aynı anda tedavisini gerçekleştirmek açısından gereklidir.

 

KARINDA TESTİS VARLIĞINI NEDEN ARAŞTIRIYORUZ?

 

Karında testis varlığını araştırmanın iki önemli amacı vardır: 

1-Ele gelmeyen testis neredeyse araştırıp bulmak ve doğru zamanda torbaya indirerek hem çocuk sahibi olma hem de erkeklik hormonu salgısı açısından işe yaramasını sağlamak. 

2-İnmemiş testisin kanserleşme riskinin yüksek olduğunu biliyoruz. Gözle görünmeyen, elle muayene edilemeyen bir yerde bulunan testiste kanser geliştiği takdirde fark edilmesi çok geç olur. Hatta kanser vücuda yayılacak kadar ilerlemiş olabilir. Karında olan bir testis torbaya indirilirse, onda gelişebilecek bir büyüme vb. değişiklik erkenden fark edilir. Bu nedenle, çocuk sahibi olma yönünden yararı şüpheli bile olsa, karındaki bir testis –mümkünse- torbaya indirilmelidir. 

 

TESTİS KARINDA İSE NE YAPMALI?

 

Karındaki bir testisin mutlaka normal yapıda olacağına dair garanti yoktur. Karındaki testis normal büyüklükte olabileceği gibi, normalden çok küçük, hatta işe yaramaz bir yapıda (atrofik) da olabilir. Bazen karında hiç testis bulunmayabilir. 

 

LAPAROSKOPİ İLE KARINDA TESTİS ARAŞTIRILDIĞINDA İHTİMALLER NELERDİR?

 

Laparoskopi, karındaki testisin hem varlığını araştırmak hem de mümkünse bu testisi torbaya indirmek için yararlı ve gerekli bir yöntemdir. Karında testis olup olmadığı araştırıldığında karşılaşılabilecek ihtimaller şunlar olabilir:

1. Karında normal büyüklükte testis olabilir. Bu durumda;

o Testis kasık kanalına yakında ise aynı seansta torbaya indirilir.

o Kasık kanalından uzak olan testis iki seanslı bir operasyon planı ile torbaya indirilir. İlk laparoskopi esnasında –tedavinin birinci basamağı olarak- testisin bazı damarları kesilir, başka damarların daha da gelişmesi için zaman kazanılır, 3-6 ay sonra ikinci seans laparoskopi ile testis torbaya indirilir.

2. Testis normalden küçük olabilir. İşe yaramayacak kadar küçük (atrofik) olan testis genellikle aynı seansta çıkarılır.

3. Hiç testis dokusu bulunmayabilir. 

 

SON SÖZ

 

1-ÇOCUĞUNUZ DOĞALI 6 AYI GEÇTİĞİ HALDE TORBASINDA TESTİS GÖRMÜYORSANIZ HEMEN BİR UZMAN HEKİME BAŞVURUNUZ.

2-TORBADA TESTİS OLMAMASI HER ZAMAN İNMEMİŞ TESTİS DEMEK DEĞİLDİR.

3-İNMEMİŞ TESTİSİN TANISI İÇİN İLK İŞLEM BİR UZMAN HEKİMİN MUAYENESİDİR.