İnternet, Bilgisayar ve Telefon Bağımlılığı

Teknoloji bağımlılığı veya son zamanlarda daha çok dile getirilen internet bağımlılığı psikolojide yeni bir kavramdır. Bilgisayar oyunlarını da içine alan internet bağımlılığı son yıllarda çocuklar, ergenler ve yetişkinler arasında ciddi zihinsel sağlık problemleri ortaya çıkarmaktadır. Özellikle çocuklar ve ergenler internette sörf ve oyun oynayarak yaşam süresinin çoğunu evde geçirir ve kendilerini buna maruz bırakarak bunu bir alışkanlık haline getiriyorlar. Ne yazık ki son zamanlarda büyüyen nesil ile yetişkinler de bu akıma uyuyor ve onlar için de bu tehlike geçerli oluyor. Kore’de yapılan bir araştırmaya göre gençlerde internet kullanım oranı yüzde 91,3 olarak belirlenmişken Türkiye’de bu durum yüzde 72,8’lerde görülüyor. (TUIK)

İnternet bağımlılığı, bireyin internet, bilgisayar veya telefon kullanımını kontrol edememesi ve sonucunda belli bir sıkıntı ve/ veya işlevsel bir bozulmaya neden olmasıyla kavramsallaştırılmıştır. Psikoloji literatüründe daha yeni yeni kendine bir yer bulan bu bağımlık; kumar bağımlılığı ve madde bağımlılığı tanımına dayandırılmıştır. İnternet bağımlılığı birçok psikolojik bozukluğa sebebiyet verebilir. Örneğin; sosyal fobi, çekilme, duygu durum bozukluğu, yeme bozuklukları, öfke sorunu… gibi sayabileceğimiz çoğu bozukluk, hastalığı yanında getirebilir.

İnternet bağımlılığı için bazı tanı ve tanımlar vardır. DSM-5 tanı kriterlerini esas alınır. DSM için diğer bağımlılıklar örneğin kumar bağımlılığı gibi kriterleri aynı kategoride ele almış. Ayrıca aynı yıllar içinde Young bazı kriterler belirlemiş ve bunlardan en az 5 tanesi varsa bağımlısınız demektir.

Young’un İnternet Bağımlılığı için Önerdiği Tanı Ölçütleri;

 1. İnternet ile ilgili aşırı zihinsel uğraş (sürekli olarak interneti düşünme, internette yapılan aktivitelerin hayalini kurma, internette yapılması planlanan bir sonraki etkinliği düşünme, vb) 

2. İstenilen keyfi almak için giderek daha fazla oranda internet kullanma ihtiyacı duyma 

3. İnterneti kullanımını kontrol etme, azaltma ya da tamamen bırakmaya yönelik başarısız girişimlerin olması 

4. İnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk, çökkünlük ya da kızgınlık hissedilmesi

 5. Başlangıçta planlanandan daha uzun süre internette kalma 

6. Aşırı internet kullanımı nedeniyle aile, okul, iş ve arkadaş çevresiyle sorunlar yaşama, eğitim veya kariyer ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da kaybetme 

7. Başkalarına (aile, arkadaşlar, terapist, vb) internette kalma süresi ile ilgili yalan söyleme

 8. İnterneti problemlerden kaçmak veya olumsuz duygulardan (örn: çaresizlik, suçluluk, çökkünlük, kaygı) uzaklaşmak için kullanma

Çocuklar da genellikler öfke sorunları ve ilerde oluşabilecek sosyal fobilere sebep olabilir. Telefon ve ya bilgisayarlara çok fazla zaman geçiren çocuklar genelde buna bağlı hale geliyor. Siz onlardan bu cihazları aldığınızda (  bu bir ceza yöntemi de olabilir) öfke nöbeti geçirebilir. Örneğin; etrafındaki her şeyi yere atabilir, kırabilir ya da yanındakilere hakaret, küfür, fiziksel bir zarar verme girişimlerinde veya direkt bunları yapabilir. Ayrıca zamanın büyük bir bölümünü bu aletlerle geçirmesinden dolayı eve kapanık bir insan modeline dönüşebilir. Dışardaki hayat artık ona zevk vermez ve bu durum onu sanal arkadaşlıklara götürür. Gerçek arkadaşlıklardan, akranlarından, ailesinden ve belki de okulundan kopma noktasına gelebilir. Buna ek olarak; bilgisayar veya telefon başında fazla zaman geçirmesiyle oluşan bu bağımlılık hali psikolojik hastalıkların yanı sıra fiziksel hasarlarda verir. Örneğin; bel- boyun ağrıları, kas güçlerinin düşmesi, gözde ciddi hasarlar…. 

Bağımlı çocuklar genelde sanal âlemde bir hayat kurmaya başlayınca ona göre yol alırlar ve televizyonda, internette ve sosyal medyada gördüğümüz ölümcül oyunların sebeplerinden en büyüğü de bu oluyor. Mavi balina, Momo ve türevleri benzeri oyunların yavaş yavaş çoğalmasının nedeni internet bağımlılığıdır. Genellikle çocukların bu bağımlılığa daha yatkın olmasından dolayı bu hataları bilinçsizce yapabilir ve istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. O yüzden internet bağımlılığı için ciddi çalışmalar yürütülüyor ve unutmayın ki bu bağımlılıktan kurtulmanın en kolay yolu profesyonel destek almaktır. Bilgisayar ve telefonları çocuklardan uzak tutarak buna son vermeyi düşünüyorsanız yanılabilirsiniz. Çünkü teknoloji çağından inanlar her yerde bu aletlere ulaşabilir ve dahası sizi düşman olarak görüp daha ciddi hatalar yapabilirler. 

İçe Dönük ve Utangaç İnsanlar Daha Fazla Risk Altındadır;

Böyle insanlar bunaldıklarında, sıkıldıklarında, yalnız kaldıklarında (bağımlıların çoğu hep yalnız kalmayı tercih eder), bekledikleri ilgiyi alamadıklarında ve ya başka bir şeyi yapmak için utandıklarında hemen sığındıkları ilk durak internettir. Orda daha iyi hissederler, daha mutlu olurlar ve yalnızlıklarını- utangaçlıkları son bulur burada.  Özellikle yetişkinlerde bazı durumlar onları daha yatkın hale getirebilir. Örneğin; depresyon gibi duygusal boşluk anlarında veya kaygı bozukluğu yaşayan insanlar daha yatkındır. 

Bağımlı insanlar genelde sadece bilgi, fatura gibi işlemler için bile teknolojiyi kullanmak istediklerinde bunlardan hemen sonra tekrar bağımlılıklarını gösterir ve başka şeyler yapmaya başlarlar böylece saatler geçer.

Utangaç-içe dönük insanlar; özellikle erkekler bu durumda olursa bağımlılık riski artar. Çünkü sosyal medyada insanlarla tanışmak, onlara kendilerini ifade etmek daha kolay geliyor. Ayrıca orada fikirlerini daha kolay belirtebilir. Bu avantajlar onlara daha mantıklı ve zevkli gelir. Böylece bağımlılık hali devam eder. Hatta daha katı bir hal alabilir. 

İnternet bağımlılığının yarattığı diğer problemlerden bir tanesi ise diğer bağımlılıklara yani kumar, madde gibi bağımlılıklara yakalanma olasılığını daha çok artırmasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey ise, çocuklar internet bağımlılığına daha yatkın ve günümüz koşullarında uyuşturucu gibi maddelerin popülerleşmesi ve daha kolay ulaşılabilmesinden dolayı böyle bir riski de yanında getirmesi büyük bir olasılık olarak görülmelidir.

Klinik ve Tedavi Yaklaşımları;

Bağımlılığı ilerlemiş yani tam bağımlı haline gelmiş bir internet (bilgisayar, telefon, tablet vb.) bağımlısı haftanın büyük bir bölümünde internet başında kalabilir ve tek seferde yaklaşık bir gün aralıksız kullanabilir. Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse; hafta 168 saatten oluşuyor ve bağımlı 80 saate kadar internetle uğraşabilir. Ve bu günde 20 saate çıkabilir. Zamanla uyku düzeni-döngüsü bozulur ve uyanık kalabilmek için uyarlar (aşırı derece kafein ve asitli içecekler) alabilir. Zamanla fiziksel aktiviteler azalır ve obezite, sırt ağrısı, göz… gibi sorunlarla karşılaşması kaçınılmaz bir hale gelebilir.

Bağımlılık tedavisi için en önemli tedavilerden biri son zamanlarda daha fazla gelişen Bilişsel Davranışçı Tedavi (Cognitive  behavioural Therapy) , Aile terapileri gibi terapi- tedaviler ile bağımlılıktan kurtulabilirler.

Sonuç olarak; çağımızın en büyük sorunlarından biri haline gelen internet bağımlılığı daha fazla yayılmaya başlıyor. Özellikle çocuklarda daha sık görülmeye başlayan bu bağımlılık tedavi edilmediği zaman ne kadar büyük sorunlar oluşturabileceği ortadadır. Tedavi için uzman kişilerden ve yardım alınması gerekir.