İradenizi Güçlendirin!

İrade, bireyin kendi ile ilgili pek çok alanda duygularını ve davranışlarını kontrol edebilme yetisi olarak tanımlanabilmektedir. İrade, bireyin davranışlarının sıklığını ve süresini hatta yoğunluğunu ayarlaması ve farklı durumlara göre gerektiğinde davranışlarını durdurması, başlatması veya ertelemesi gibi kabul gören davranışlar sergilemesi halidir.

İrade, bireyin yaşamının oldukça önemli bir parçasıdır. Kişinin toplum tarafından kabul edilebilmesi, sağlıklı sosyal ilişkiler kurabilmesi için bir seviyeye kadar irade sahibi olması gerekmektedir. Sağlıklı seviyede irade sahibi olan kişiler, istenmeyen dürtülerini kontrol altında tutabilir. Bu sebeple irade sahibi olan birey istenmeyen davranışlardan kaçınabilir. Kişi hayatın getirdiği sorumlulukları sahip olduğu iradesiyle alabilir.

Özgür irade, bireyin kendi ihtiyaçlarını karşılayabildiği, bağımsız olabildiği ve kendisini denetleyebildiği bir noktaya gelmesi olarak tanımlanabilir.

İradenin Oluşumu:

İrade bireyin hayatına çocukluğun ilk dönemlerinden itibaren ufak ufak girmeye başlar. Birey özellikle çocukluğunda duyduklarından değil, gözlemledikleri her şeyden çok şey öğrenir. Dolayısıyla çocuğun büyüdüğü bir aile ortamında irade sahibi bireylerin bulunması demek, çocuğun da bunu gözlemlemesi, öğrenmesi ve içselleştirmesiyle beraber yetişkinliğinde sağlıklı, güçlü iradeye sahip olması anlamına gelmektedir. Çocukluk dönemi, dürtülerini kontrol edemeyen kişilerle geçen bireyin yetişkinliğinde irade sahibi olması güçleşmektedir. Özellikle yaşamın ilk 6 yılı irade oluşumu için oldukça büyük önem arz etmektedir.

Bir çocuğun optimal düzeyde olumsuz duygu yaşaması, bekleyebilmesi, istek ve arzularının ertelenmesi, istek ve arzularının gerçekleşmemesi çocuğun irade gelişimi için oldukça önemlidir. Tüm bunları optimal seviyede yaşayan bir çocuğun yetişkinliğinde de irade sahibi olması oldukça olasıdır. Tüm bunların tersine herhangi olumsuz bir duygu yaşatılmayan bir çocuğun, her isteği karşılanan bir çocuğun irade sahibi olması da oldukça güçtür. 

İrade sahibi olmayan bir kişinin fiziksel ya da ruhsal olarak daha fazla şiddete eğilimli olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yanında, bu kişilerde sorumsuz ve kontrolsüz harcama yapma, bağımlılık geliştirme, kaygılı bir ruh haline sahip olma, riskli davranışlarda bulunma, düzensiz beslenme, bir takım davranışsal problemler ve başarısızlık korkusu gibi durumları da gözlemlemek mümkündür.

İrade Sahibi Olmanın Sağladığı Özellikler:

Yapılan araştırmalara göre yeteri kadar irade sahibi olan kişilerin yaşamlarında, yeteri kadar irade sahibi olmayan kişilere göre daha başarılı oldukları ortaya çıkmıştır. Yeteri kadar irade sahibi olan kişilerin, psikolojik rahatsızlıkları yaşama oranları da daha düşüktür. Tüm bunlara ek olarak, bu kişilerin daha özverili, güvenilir, uyumlu, sabırlı, kişiler olduğu söylenebilir. Yeteri kadar irade sahibi olan kişilerin aynı zamanda stresle baş etmede oldukça olgun bir seviyede oldukları söylenebilir. Yapılan diğer bir araştırmaya göre, iradesi güçlü olan kişilerin akademik başarısı yüksek ve madde kullanma eğilimleri de düşüktür. Bu özelliklere sahip bireylere bakıldığında irade sahibi olan bir kişinin yaşamdan daha fazla doyum alması, başarılı olması ve sağlıklı sosyal ilişkiler kurabildiği rahatlıkla gözlemlenebilir. 

İradenizi Güçlendirmenin Yolları:

İrade oluşumu her ne kadar çocukluk dönemine dayansa da kişi hayatının her döneminde kendi iradesini oluşturabilir ve güçlendirebilir. Özellikle bireyin kendi yaşamında geleceğe yönelik hedefler koyması ve hedeflerine ulaşmak için ufak adımlı sorumluluk almaya başlaması iradeyi güçlendirmek için atılacak bir adım sayılabilir. Örneğin, düzenli spor yapma ile ilgili bir hedef koyan kişi, önce 10 dakika sonrasında 20 dakika, 30 dakika gibi küçük sorumluluklardan büyüğe doğru adımlar atabilir. Başarısızlık riskini azaltmak adına ufak adımlarla belirlenen hedefler ile başlamak iradeyi güçlendirmek için oldukça önemlidir. İrade güçlendikçe hedefler de büyüyecektir. Hayatın pek çok alanında hedef belirlemek ve bu hedeflere bağlı kalmak irade gücünü arttırmaktadır. 

Kişi iradesini güçlendirmek için girişmiş olduğu her adımda kendisini zorlayan noktaları belirlemeli ve bunlar üzerine de çalışmalıdır. Örneğin, sık sık depresyona giren bir kişinin iradesini güçlendirmek adına giriştiği pek çok adımda sıkıntı yaşayan kişinin depresyonunu ele alması, bu durum üzerine çalışması ve gerekli noktalarda profesyonel destek alması gerekmektedir. Böylece iradesini güçlendirmek için gerekli adımları atması kolaylaşacaktır. 

Bedensel olarak egzersiz yapmak iradeyi güçlendiren diğer durumlardan biridir. Bunun sebebi hareket etmenin iradi güç gerektiren bir noktada olmasıdır. Fiziksel egzersiz kişinin mutluluk hormonlarının aktifleşmesini sağlar ve olumsuz ruh halinden çıkmasına yardımcı olur ve aynı zamanda kişinin hissettiği ataletin ortadan kaybolmasını sağlar.

Bireyin iradesini güçlendirmek için atacağı adımların bir anda ve yoğun bir şekilde olmaması oldukça önemlidir. Bu sebeple yapılacaklar öncelik sırasına göre belirlenmeli ve kendi içlerinde bölünmelidir. Bölüm bölüm olması, yapılması gerekenleri daha fazla kolaylaştıracağı için başarıyı getirir ve bu başarı duygusu iradeyi geliştirmek için güçlü bir sebep olacaktır. İrade tıp ki bedenimizin kas sistemine benzer, çalıştıkça gelişecektir. 

Uyku sağlığı kişinin bilişsel işlevlerini yerine getirebilmesi için büyük önem arz eder. Uykusunu yeteri kadar almayan bir kişinin bilişsel işlevleri de yeteri kadar çalışmamaktadır. Bilişsel işlevler; dikkat, odaklanma, karar verme, problem çözme, duyguları yatıştırma, akıl ve mantık yürütme gibi kişi için elzem olan durumları kapsamaktadır. Bu sebeple bilişsel becerilerimizin işlevsel olabilmesi için uyku kalitesinin iyi olması gerekmektedir. Bu durum iradesini güçlendirmek için çalışma yapan bireyin dikkate alması gereken önemli bir durumdur. Uyku kalitesi iyi olmayan kişinin stres seviyesi yüksek olur ve performansı düşer, bu durum kişinin irade gücünü zayıflatır.

Amaçlar edinmek iradeyi güçlendiren diğer önemli etkenler arasındadır. Amacı olmayan bir kişinin harekete geçmesi ve eylemlerinin sürdürülür olması oldukça güçleşecektir. Bireyin hayatta yapmak istediklerini bilmesi, amaçlarını belirlemesi harekete geçme noktasında bireye yardımcı olacaktır. Unutulmamalıdır ki, harekete geçmek iradi bir güç gerektirmektedir. 

Ritüeller bireyin yaşantısını düzene koymakla beraber aynı zamanda daha iradeli olmasını sağlar. Özellikle yaşantımızın belirli günleri ve belirli saatleri bir ritüele oturtulduğunda, yapılması gerekenleri yapmak kolaylaşacaktır. Kişinin ritüelleri olması, çok düşünmesinin ve belirsizliğin önüne geçerek kişiyi aynı zamanda stresten uzaklaştırarak zihninin berraklaşmasını sağlar. Bu sebeple haftanın bazı günlerinin birtakım görevleri ve anlamları olmalıdır.

İradeyi güçlendirmenin yolları arasında, yapılması gereken önemli işlerin sıralama listesinde ilk sıraya konması yer almaktadır. Kişi doğası gereği güne başladığı ilk saatlerde daha üretken, enerjik ve bilişsel seviyesi daha işlevsel olduğu bir noktadır. Bu sebeple yapılması gereken işlerin ilk sıraya konması, işlerin yapılması konusunda kişiyi rahatlatacaktır. Her güne aynı şekilde başlayan ve bunu sürdüren kişinin zamanla irade sahibi olması kaçınılmaz olacaktır.

İrade sahibi kişilerin esnek olabilme özelliği vardır. Bu sebeple bu kişiler hayatlarında aksaklıklar yaşansa da yola devam edebilmektedir. Bu durum onları irade sahibi bireyler yapmaktadır. Özellikle ya hep ya hiç şeklinde yaşam tarzı olan kişilerin irade sahibi olması oldukça zordur çünkü hayatlarında yaşanan aksaklıklar bu kişilerin mücadeleyi bırakmaları için yeterli olacaktır. Kişinin esnek olabilmesi, yaşanan sorunlara rağmen amacından sapmaması iradeli olmasını sağlayacaktır. Örneğin diyet yapan bir kişinin, gün içinde yapmış olduğu bir kaçamak ile diyetini tamamen bozması. Fakat irade sahibi kişiler diyetlerini o gün bozmuş olsalar da ertesi gün kaldıkları yerden devam edebilirler. Esnek olmak iradenizi oluşturmak ve güçlendirmek için oldukça önemlidir. 

İradesini oluşturmak ve güçlendirmek isteyen kişiler yukarıda önerilen tavsiyelere uyarak ve buradaki önerileri hayatlarında uygulamaya çalışarak iradesini güçlendirebilir fakat bazen kişi için bu adımları atmak oldukça güçleşebilmektedir. Böyle durumlarda profesyonel bir yardım almak faydalı olabilir. Psikoterapi desteği ile kişi iradesini oluşturabilir ve iradesini güçlendirebilir.

Uzm.Psk.Berivan Edemen