İŞTAHSIZ ÇOCUKLARIN BESLENMESİ

Çocuklar iyi büyüyebilmek ve sağlıklı olabilmeleri için uygun miktar ve çeşitlilikte besinler yemelidirler. Bir çocuğun sağlıklı olduğunun ve dengeli beslenmenin en iyi göstergesi çocuğun ağırlık ve boyunun yaşına göre normal sınırlar içinde olmasıdır.
Bir çocuğun sağlıklı gelişmesi için beslenmeyle büyümeyi sağlayacak enerjiyi, yeni dokuların yapımı için gerekli olan proteini, güçlü kemikler için gerekli olan kalsiyum ve kan yapımı için gerekli olan demir gibi vitamin ve mineralleri, kabızlığı önleyecek posalı yiyecekleri ve yeterli miktarda sıvı alması gerekir.
Anneler çocuklarının günlük besin ihtiyaçlarını bilmediklerinde ve beslenmeyi karın doyurma olarak düşündüklerinde çocuğu genellikle tek tip besinlerle beslemekte veya besin değeri düşük olanları vererek ihtiyacının karşılanmamasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda çocuğun büyüme ve gelişmesi yavaşlamakta ve durmaktadır ve hatta kazandığı ağırlığı bile kaybedebilmektedir. Bu yaşlardaki yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda fiziksel gelişimin yanı sıra zeka gelişimi ve öğrenme yeteneklerinin de olumsuz yönde etkilendiği bilinmektedir.
Çocuklar 0-6 ay arası sadece anne sütü ile beslenmelidir. 6. aydan sonra önerilen ek gıdalar yaşa uygun zamanlarda başlanmalıdır. Mümkünse anne sütüne 2 yaşına kadar devam edilmelidir. Bir yaşına gelen bir çocuk her türlü besine alıştırılmış olmalı ve aile ile birlikte sofraya oturabilmelidir. 6-12 ay döneminde bebekler her türlü tada alıştırılmalı, katı besinleri rahatlıkla almalıdır. 6-12 ay döneminde çocuğa ek besinlerin zamanında verilmemesi, ondan sonraki yaşlarda süt kıvamında olmayan pürtüklü besinleri almasını güçleştirmektedir. Yine aynı dönemde çocuğa sürekli aynı tattaki besinlerin verilmesi ileride hep aynı tür besinleri yemek istemesine ve yemek seçmesine neden olmaktadır. Bu dönemi bilinçli bir yaklaşımla geçiren bebeklerde daha sonraki dönemlerde beslenme daha rahat olacaktır.
Besinler 4 temel besin grubundan seçilmelidir.
Süt grubu (Süt, peynir, yoğurt)
Et grubu (et, tavuk, yumurta, balık, kuru baklagiller)
Sebze-meyve grubu
Tahıl grubu (Ekmek, makarna, pirinç, unlu mamuller)

Dengeli beslenme için bu dört temel besin grubundan da orantılı olarak alınmalıdır. Bir gruptan az, diğerinden fazla besin alınması vücut için gerekli olan protein, vitamin veya minerallerin alınmamasına neden olacaktır.
Yemeklerin besin değerinin mümkün olduğunca yüksek olmasına dikkat edilmelidir.
Çocuğunuzun daha çok yemesini sağlamak için yapabilecekleriniz:
Çocuk rahat ve dinlenmiş olarak sofraya oturtulmalı (böylece yemek yerken yorulmaz)

Mümkünse yemek saatlerinde tüm aile fertleri birlikte olmalı, çocuğa özel yemek saati yapılmamalıdır.

Özellikle sabah ve akşam yemeklerinde babayla birlikte yenmesine dikkat edilmelidir.
Yemek zamanında neşeli ve mutlu bir atmosfer

oluşturarak bu saatlerin çocuğu mutlu yapan saatler olması sağlanmalı.
Çocuğunuzu yemek yemeğe özendirin ve iyi yediğinde ödüllendirin. Asla onunla yemek konusunda tartışmayın.
Çocuğun kullanacağı kaşık ve çatal çocuğun eline ve ağzına uygun büyüklükte olmalı, oturuş yüksekliği masaya göre ayarlanmalı.
Çocuğun yemek seçmesini önlemek için 0-1 yaş döneminde değişik tattaki ek besinlere alıştırmalı.
Yemeğini kendisinin yemesi beklenmeli,

özellikle 1-5 yaş döneminde ellerini kullanabilme yetenekleri geliştiğinden çocuklar kendileri yemek isteyeceklerdir. Çocukların bu istekleri yemeklerin dökülmesi, etrafın kirlenmesi pahasına karşılanmalı, yemek yerken yetişkinler kadar becerikli olması beklenmemeli, üstüne ve etrafına dökmesini önlemek için koruyucu önlük ve örtü kullanılmalıdır.
Yemek saati öncesinde bir şeyler atıştırmasına imkan vermeyin. Çocuğa yemek saati öncesinde şekerlemeler, pasta, bisküvi, kurabiye veya meyve verilmesi çocuğun esas öğünlerdeki besinleri almasını engellemektedir. Bu tür besinlerin çocuklara iştahla yenen yemeğin hemen arkasından ödül olarak teklif edilmesi uygun olur.

Yemek seçimi ve hazırlanmasına çocuğunuzu da katın. Bazen çocuğunuzun arzu ettiği şekilde yemekleri hazırlayın. Düşüncelerine değer verin.
Yemeklerin görüntü ve tatlarının çekici olmasına dikkat edin.
Üç ana öğün yerine küçük ama daha sık öğünlerde yemek yedirmeye çalışın.
Çocuk yemek yemeğe özendirilmeli ve iyi yediğinde sözle bile olsa ödüllendirilmelidir. Asla çocukla yemek konusunda tartışmayın ve bunaltacak şekilde ısrarcı olmayın. Genellikle yemek saatlerinde aile fertleri arasında yaratılan kötü ve gergin ortam çocuğun bu saatleri korku ile beklemesine ve iştahının azalmasına neden olabilmektedir.
1-5 yaş dönemindeki çocuklarda kazandırılacak müspet alışkanlıklar hayat boyu sürecektir. Bu yaş grubunda sık yapılan yanlış çocukların geç yatırılıp, geç kalkmalarıdır. Geç kalkan çocuklarda çoğu zaman kahvaltı ile öğlen yemeği bir arada yapılmakta, böylece bir öğün eksik yenilmesine neden olmaktadır. İnsan biyoritminde gece 0400-0500 saatlerinde en yüksek düzeylerde olan insülin, kortizon ve büyüme hormonu sayesinde erken kalkan çocuklarda iştah daha iyi olmaktadır. Bu nedenle çocuğun geç kalkması çocuğun iştahında da azalmaya neden olmaktadır.
Ailenin kendi çocuğunu başka çocuklarla karşılaştırarak onlara ihtiyacından fazla besin vermesi ya şişmanlık sorununun ortaya çıkmasına veya çocuğun besinlere isteksizlik duymasına ve yemek istememesine yol açmaktadır.
Çocukların çoğu özellikle sebzelerde çok seçici davranırlar. Bu nedenle sevdiği sebzelerin öğünlerde tercih edilmesi daha uygun olacaktır. Beğenerek yemediği sebzeler ise diğer yemeklerin içinde verilebilir (örneğin sebzeli köfte, sebzeli pilav vs.) Bu nedenle sebzelerin çorbalar, pilav, makarna, börek ve köfteler içine doğrudan konması veya pilav, makarna, köfte yanında ek olacak şekilde verilmesi sebzelerin daha kolay ve zevkli yenmesini sağlayabilir. Meyvelerin kabuklu olarak yenmesi bu yaş grubunda sık rastlanan kabızlık sorununun önlenmesinde yardımcı olur.
Çocuk beslenmesinde en sık yapılan hatalardan biri çocuğu yemek suyu ile beslemektir. Hiçbir besleyici değeri olmayan bu beslenme biçimi uygulanmamalıdır.
Yemeklerdeki porsiyon miktarları küçük olmalı ve yardım, çocuğun ihtiyacı olduğunda yapılmalı.
Genelde alması gereken ek besinler üç öğünde verilmeli, gerekirse ikindide meyve ve meyve suyu, yatarken de süt içirilmelidir (yemek aralarında şekerlemeler, kola, pasta, bisküvi ve kurabiye verilmesi yanlıştır.).
Sağlıklı beslenme için kahvaltı vazgeçilmez bir öğün olmalıdır. Günün ilk öğünü olan kahvaltıyı asla ama asla atlamamak gerekiyor. Kahvaltı, tıpkı bir makine gibi gün boyu yakıta ihtiyaç duyan vücudun en mükemmel enerji kaynağı. Ve bu herkes için geçerli bir kural. Kahvaltı güne zinde ve formda başlamanın birinci yoludur.
Çocuklara her besin grubundaki sevebileceği besinleri önermekte fayda vardır. Örneğin süt içmemek için inatlaşan bir çocuğa süt tüketmesi için ısrarcı olmak yerine aynı besin grubundan peynir, yoğurt, krema, puding vs. tüketmesini önermek daha uygun olacaktır (bir kibrit kutusu büyüklüğündeki peynir iki su bardağı süte eşdeğer protein ve mineral içermektedir). Yine aynı şekilde et grubunda yemeklere kıyma katarak, köfte, ciğer, ızgara ürünleri verilerek ya da kuru baklagillerden biri öğünlerde kullanılabilir. Bu şekilde hem çocuğun alması gereken protein, kalori ve mineralleri alması sağlanacak hem de anne-baba ve çocuk arasındaki diyalog zedelenmeyecektir. Buna benzer uygulamalar diğer besin gruplarında da yapılabilir.